Johannes Heesters
Van Wikipedia
Johan Marius Nicolaas (Johannes) Heesters (Amersfoort, 5 december 1903) is een Nederlands acteur en operettezanger. Heesters treedt nog steeds op, voornamelijk in het Duitse taalgebied, en heeft hiermee het Guinness Book of Records gehaald als oudste artiest ter wereld. In Nederland is hij omstreden vanwege zijn kritiekloze optredens gedurende de Nazi-tijd.
Inhoud |
[bewerk] Amsterdamse jaren
In 1912 kwam Heesters met zijn ouders mee naar Amsterdam. Na zijn schooltijd werkte hij bij een bank. Op 16-jarige leeftijd besloot hij toneelspeler te worden. Hij rondde een zang- en toneelopleiding af en had zijn eerste toneeloptreden in 1921. In 1924 kreeg hij zijn eerste filmoptreden, een bijrol in de stomme film Cirque Hollandais, onder de regie van Theo Frenkel.
Johan Heesters speelde toneel in het Amsterdamse Carré en het Paleis voor Volksvlijt, en ook steeds meer in het land. In 1934 had hij een filmrol in Bleke Bet, waarin hij het lied "O mooie Westertoren" onsterfelijk maakte.
In 1930 was Heesters getrouwd met de Belgische actrice Louise Ghijs, met wie hij tot haar dood in 1985 samen bleef. Met haar heeft hij twee dochters, Wiesje Ghijs (pianiste in Wenen) en Nicole Heesters (actrice in Hamburg).
[bewerk] naar Wenen en Berlijn
In 1934 debuteerde Heesters bij de Wiener Volksoper in Karl Millöcker's Der Bettelstudent. In 1936 verhuisde Heesters naar Berlijn, waar hij in diverse operetteverfilmingen en musicalfilms meewerkte. In 1938 zong hij voor het eerst de rol van Graaf Danilo Danilowitsch in de operette Die Lustige Witwe van Franz Lehár, een rol die hij 35 jaar lang zou spelen en uitgroeide tot zijn handelsmerk.
Heesters' rol tijdens de Tweede Wereldoorlog is omstreden in met name zijn geboorteland. Vóór en tijdens de oorlog trad hij veelvuldig op in Duitse films en theaters. Toentertijd heeft hij zich niet expliciet gedistantiëerd van het Nazi-regime. Hij was echter geen partijlid. Adolf Hitler bezocht in jaren 30 meerdere malen uitvoeringen van Heesters. In 1938 bood Heesters in Nederland nog onderdak aan een uit Duitsland gevluchte joodse theatergroep. Door de Nazi's werd Heesters zelfs enige tijd verboden om op te treden omdat hij in Nederland samen met joden op het toneel had gestaan. In mei 1941 bezocht Heesters het concentratiekamp Dachau. In zijn autobiografie schrijft Heesters dat hij gedwongen werd het kamp te bezoeken, en dat Dachau bij hem over kwam als een gewoon soldatenkamp zoals hij dat uit de bladen kende [1]. Er zijn meerdere foto's waarop Heesters in Dachau staat afgebeeld, o.a. foto's waar hij in de kantine praat met SS-ers. Heesters bezweert echter niet voor ze te hebben opgetreden [2]. Er zijn daar in ieder geval geen foto's van bekend.
[bewerk] na de oorlog
Na de oorlog werden de films van Johan Heesters door de geallieerden niet als Nazi-propaganda bestempeld, waarna Heesters zijn carrière kon voortzetten. Hij zong in Duitsland en Oostenrijk en verscheen in een aantal films in de late jaren 40. Hij stopte met films maken rond 1960 en concentreerde zich op toneel, langspeelplaten en televisieoptredens. In 1963 werd Johan Heesters terug naar Nederland gehaald voor de rol van anti-Nazikapitein Von Trapp in de theaterversie van The Sound of Music. Het publiek bleef echter weg. In theater Carré werd hij zelfs uitgejouwd met een gescandeerd "Heesters SS! Heesters SS!". Heesters keerde terug naar Duitsland, maar hield altijd vast aan de Nederlandse nationaliteit.
Na het overlijden van zijn vrouw in 1985 trouwde Heesters in 1992 met de 46 jaar jongere Duitse actrice Simone Rethel. Van 1996 tot de zomer van 2001 speelde Heesters naast zijn vrouw in het voor hem geschreven stuk Ein gesegnetes Alter.
Op zondag 23 november 2003 werd in München een groot televisiegala ter gelegenheid van Heesters' honderdste verjaardag opgenomen, dat op donderdag 4 december werd uitgezonden door de Duitse televisiezender ARD.
In 1978 verschenen zijn memoires met de titel Es kommt auf die Sekunde an en in 1993 in zijn autobiografie Ich bin gottseidank nicht mehr jung. In 2003 kwam nog een autobiografisch boek uit, Auch hundert Jahre sind zu kurz.
Met zijn vrouw speelde Heesters, door de Duitsers liefkozend Jopie genoemd, in de zomer van 2003 in een aflevering van de Duitse tv-serie In aller Freundschaft de rol van een oude medische professor.
Heesters schonk zijn archief aan de Akademie der Künste in Berlijn. In 2006 wijdde de Akademie een tentoonstelling aan zijn leven en carrière, onder de naam Johannes Heesters - Auf den Spuren eines Phänomens. Hij opende de tentoonstelling zelf met een optreden.
Johannes Heesters heeft naar schatting ruim negenduizend keer op de planken gestaan en in vele (televisie-)films gespeeld. Hij woont in Starnberg.
[bewerk] Literatuur
- Johannes Heesters, Willibald Eser: Es kommt auf die Sekunde an. Blanvalet, München, 1978, ISBN 3764544155.
- Johannes Heesters, Willibald Eser: Ich bin gottseidank nicht mehr jung. Ed. Ferenczy bei Bruckmann, 1993, ISBN 3765427055.
- Johannes Heesters, Beatrix Ross: Johannes Heesters. Auch hundert Jahre sind zu kurz. Langen/Müller Verlag, 2003, ISBN 3784429343
- Ingo Schiweck: Johannes Heesters – "Ich bin Holländer!" In: Ingo Schiweck: "Lass dich überraschen ..." Niederländische Unterhaltungskünstler in Deutschland. agenda Verlag, 2005, p. 15-49. ISBN 3896882554
- Jürgen Trimborn: Der Herr im Frack - Johannes Heesters. Aufbau Taschenbuchverlag, 2005, ISBN 3746621534
- Ursula Meyer: Johannes Heesters. Verlag Ursula Meyer, 2003, ISBN 3000106847
