Kraggenburg
Van Wikipedia
Kraggenburg is een dorp in de Noordoostpolder, ten zuidoosten van de hoofdplaats Emmeloord.
De plaats Kraggenburg ontleend haar naam aan een lichtwachterswoning annex tolhuis dat nu bekend staat als Oud Kraggenburg. Het behoort, naast historische panden op Urk en Schokland, tot de oudste bebouwing in de Noordoostpolder. Het oorspronkelijke houten huisje verging in een vliegende storm en werd in 1876/1877 vervangen door de stenen woning die er nu nog staat.
Inhoud |
[bewerk] Kraggenburg in de 19e eeuw
In het midden van de negentiende eeuw stelde "De Naamloze Maatschappij ter verbetering van den handelsweg over het Zwolse Diep" zich ten doel om door middel van in de Zuiderzee aangelegde leidammen de scheepvaartweg vanuit Zwolle en Overijssel aanzienlijk te verbeteren en verzanding van de Overijsselse Vecht tegen te gaan.
Voor de aanleg van de leidammen werden "kraggen" gebruikt: drijvende stroken vast ineengegroeide zoden van riet en waterplanten. Die kraggen waren voor een spotprijs te koop in de omgeving van Wanneperveen, Dwarsgracht en Giethoorn waar door ontvening grote watergebieden waren ontstaan.
Aan het eind van de westelijke leidam werd een huisje van hout en plaggen gebouwd voor de licht/tolwachter en zijn gezin. Toen de leidammen klaar waren schijnt een werknemer met de naam Jaco Bruintjes een spottende opmerking te hebben gemaakt over die "Kraggenburgt". Zo is volgens de overlevering de naam ontstaan en daarom werd in het huidige Kraggenburg de Jacob Bruintjesstraat naar hem vernoemd.
Drijvende kracht achter de genoemde maatschappij was de gerenommeerde Waterstaatsingenieur Benjamin Pieter Gesienus van Diggelen, wiens naam bewerkstelligde dat uit het hele land handelslieden en hoge gezagsdragers (Koning Willem III, Thorbecke, de vader van Cornelis Lely en familie van de latere Minister van Waterstaat en Minister-President Tak van Poortvliet) aandelen kochten en zo geld aandroegen voor het project. Van Diggelen's idee was dat de kosten van het project konden worden terugverdiend uit tolgelden, die op het eind van de westelijke leidam in het tolhuis moesten worden geheven. Maar op dat punt ging het fout. Met name na-ijverige notabelen uit Drenthe zetten de schippers op om de tol 's nachts zonder te betalen te omzeilen en betichtten de Maatschappij van uitbuiting en woekerwinsten. In de politiek onrustige tijd van die jaren leidden deze aantijgingen tot een landelijke rel, waarin de koning als aandeelhouder betrokken dreigde te raken. Waardoor van het hele project enkele jaren later weinig meer dan het tolhuis resteerde. Bijna 100 jaar later werd Kraggenburg een naam en plek in de Noordoostpolder.
[bewerk] Kraggenburg na de inpoldering
Na de inpoldering werden Kraggenburg en de grond er om heen aangewezen als ideale plek voor fruitteelt en wat akkerbouw. Een groot deel van de grond aan de rand van het gebied werd voor bosbouw bestemd omdat hier veel onbruikbare keileem voorkwam. Door het tot bosgebied te maken kon ook dit deel geld genereren. De Kraggenburger gemeenschap bestond lange tijd uit agrarisch personeel, boeren en middenstand. Verder waren er twee kerken en drie scholen.
In de zestigerjaren kwamen door de komst van het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium en het Waterloopkundig Laboratorium ineens ook hogeropgeleiden en gestudeerden in het dorp wonen. Mensen met een goedbetaalde baan waardoor er behoefte kwam aan meer en luxueuzere huizen. Het dorp floreerde en groeide.
In de negentigerjaren hingen donkere wolken boven het dorp want men trok naar de stad vanwege de betere voorzieningen. Het dorp liep niet leeg maar vergrijsde wel. De scholen kregen het moeilijk vanwege het geringe aantal leerlingen. Na een fusie tussen twee (PNK en RK) scholen ontstond een oecumenische school naast de openbare school. De buurtsuper sloot wegens gebrek aan inkomsten maar opende haar deuren vrij snel hierna weer door inzet van andere ondernemers, de tomeloze energie van een ondernemend echtpaar en hulp vanuit het dorp dat inziet dat het deze voorziening nodig heeft.
De meest kenmerkende eigenschap van de Kraggenburger is gemeenschapszin. Hierdoor doet een evenement als de feestweek het dorp uitlopen. Iedereen doet mee en staat klaar om te helpen bijvoorbeeld door een bijdrage in de kosten te geven. Elke buurt (5 stuks) heeft een buurtcommissie die deelnemers en input regelt voor het dorpsfeest, Abrahams of Sarahs plaatst waar nodig en een jaarlijkse BBQ organiseert.
[bewerk] Toekomst
De verwachting is dat de omgeving van Kraggenburg steeds meer een recreatieve bestemming gaat krijgen. Ontwikkelingsplannen van gemeente en provincie wijzen in die richting. Naast een hotel, twee groepsaccommodaties, drie campings is er een jachthaven om gasten te kunnen accommoderen. Verder zijn de recreatieve ondernemers zich aan het verenigen om gezamenlijk naar buiten te kunnen treden. De uitgestrekte bossen bieden mogelijkheid te wandelen, nordic walken, steppen, skeeleren, fietsen, fotograferen, onderzoeken, zwemmen, varen en vissen.
Het productiebos is aan de Vereniging Natuurmonumenten overgedaan en die maakt er langzaamaan een gevarieerd en afwisselend bos van. Aan de oostkant is het Kadoelenveld ontwikkeld waarop grote grazers hun werk doen op herschapen "woeste gronden". Meer natuurontwikkelingsprojecten zullen volgen aan de randen van het bosgebied. De varieteit in soorten neemt zienderogen toe. Ook langs de polderoevers van het Zwarte Water wordt aan natuurontwikkeling gedaan. Het Vogeleiland in het Zwarte Water is een beschermd vogelreservaat en de oevers aan weerszijden zijn belangrijke fourageer gebieden geworden.
Na jarenlange strijd is er eindelijk een besluit genomen om gefaseerd 170 huizen bij te bouwen op een kavel ten westen van het dorp. De eerste paal van dit project waarbij de stijl van het dorp wordt overgenomen gaat waarschijnlijk in 2008/2009 de grond in.
[bewerk] Trivia
De Kraggenburger gemeenschap mag graag aan haar dorp referen als "Kraggenburg, het mooiste groendorp in de Noordoostpolder". Groendorp is een term die de ontwerpers van de Noordoostpolder hebben bedacht voor de tien dorpen om hoofdplaats Emmeloord heen.
De Kraggenburger carnavalsvereniging "De Zotte Leeuwkes" haalt regelmatig stunts uit zoals een geslaagde recordpoging om met een landbouwtrekker over twee, over een kanaal gespannen, staalkabels te rijden hetgeen door de NCRV werd vastgelegd. Bovendien trekken ze publiek uit de hele polder met hun Buutreedners concours.
Er is een poosje aandacht geweest voor het NK appelsnijden waarbij het de bedoeling was een zolang mogelijke ononderbroken sliert appelschil te produceren met behulp van een aardappelschilmesje en een enkele appel.
Meer recent heeft Kraggenburg een record behaald met een 156 meter lange draaibare barbecuespies (uit één stuk) waarop voor het hele dorp een eetbare sjaslik werd klaar gemaakt.
