Nederlandse literatuur
Van Wikipedia
Nederlandse literatuur is de verzameling van alle als literair bestempeld Nederlandstalige werk van Antillianen, Indische Nederlanders, Indonesiërs, Nederlanders, Surinamers, Vlamingen, en anderen. Ook anderstalige literatuur, door Nederlandstaligen geschreven, wordt wel onder de categorie gerekend: een voorbeeld is Erasmus' Lof der zotheid, dat in het Latijn werd gesteld.
Onder Nederlandse literatuur wordt vaak verstaan: de literatuur van Nederlandse en Vlaamse bodem. Er is veel meer: Nederlands werd of wordt geschreven in het voormalige Nederlands-Indië, in Suriname, op de Nederlandse Antillen. Voor alle in het Nederlands gestelde literaturen tezamen wordt vaak de verzamelnaam Nederlandstalige literatuur gebruikt.
In wat volgt wordt een beknopte geschiedenis van de Nederlandse literatuur gegeven, gerangschikt (bij benadering) volgens kernperiode.
Inhoud |
[bewerk] Het eerste Nederlands: de Middeleeuwen
 Zie Nederlandse literatuur: de Middeleeuwen voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
[bewerk] Hebban olla vogala
| Zie Hebban olla vogala voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Van het Oudnederlands zijn vooral losse woorden bewaard en nauwelijks samenhangende teksten bewaard. Na onder meer de Wachtendonckse Psalmen uit de 10de eeuw dateert de eerste literaire Nederlandse tekst uit het eind van de 11de eeuw: het is de beroemde probatio pennae Hebban olla vogala:
-
- hebban olla vogala nestas hagunnan
- hinase hic enda thu
- wat unbidan we nu
- ("Alle vogels zijn nesten begonnen
- behalve ik en jij.
- Wat wachten we nog?")
[bewerk] Hendrik van Veldeke
| Zie Hendrik van Veldeke voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De eerste met name bekende schrijver is vervolgens Hendrik van Veldeke, die in het Maasland actief was en die ook in de Duitse literatuurgeschiedenis een grote rol speelt: zijn moedertaal vormde een overgangsdialect en zijn werk is bovendien in verschillende varianten overgeleverd. Van Veldeke schreef een heiligenleven (het Leven van Sint-Servaas (ca. 1170), de Eneïde (ca. 1175) die uiteindelijk teruggaat op de klassieke Aeneis en hoofse minnepoëzie in de stijl van de Provençaalse troubadours.
[bewerk] Ridderromans
| Zie Ridderroman voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De eerste ridderromans in het Nederlandse taalgebied ontstonden eveneens in het Maasland. Bekende voorbeelden zijn de Trierse Floyris, de Limburgse Aiol en de Nederfrankische Tristan. Hoewel het graafschap Vlaanderen op alle vlakken ver vooruit was op de andere streken van de latere Nederlanden, ontstond hier toch pas in de 13e eeuw een volkstalige ridderroman. Ridderromans waren overigens geen "romans" in de moderne zin van het woord, maar lange, berijmde gedichten in de volkstaal. Vaak is de stof internationaal: vertaald en bewerkt uit het Frans of het Engels. De romans gaan over noeste strijders, over de toewijding tot verheven dames, over de klassieke oudheid of over het oosten. Ze zijn naar hun thematiek in vier groepen te verdelen:
- de voorhoofse Frankische of Karolingische romans, die Karel de Grote als onderwerp hebben (Karel ende Elegast, Roelantslied)
- de iets jongere Brits-Keltische romans of Arthurromans (Ferguut, Walewein),
- de klassieke romans, zoals die door Maerlant werden vertaald, en
- de oosterse romans (Floris ende Blancefloer).
[bewerk] Zie ook
- Antilliaanse literatuur
- Lijst van Antilliaanse schrijvers
- Lijst van Nederlandse schrijvers
- Lijst van pseudoniemen
- Lijst van Surinaamse schrijvers
- Lijst van Vlaamse schrijvers
- Literatuurprijs
- Nederlands
- Nederlandse nationaalsocialistische letterkunde
- Nederlandstalige jeugdliteratuur
- Surinaamse literatuur
