Ockhams scheermes
Van Wikipedia
Ockhams scheermes (Latijn Novacula Occami, Engels Ockham's Razor, Occam's Razor) is een principe dat wordt toegeschreven aan de 14e eeuwse Engelse logicus Willem van Ockham, een franciscaner monnik. Hij stelde dat als voor een fenomeen verschillende verklaringen kunnen worden gegeven, de eenvoudigste complete verklaring de voorkeur heeft. In het Latijn luidde zijn stelling: Entia non sunt praeter necessitatem multiplicanda: "Men moet de zijnden (gepostuleerde objecten binnen een hypothese) niet zonder noodzaak verveelvoudigen".
[bewerk] Wetenschappelijk gebruik
Het scheermes wordt vaak gebruikt als demarcatiecriterium om wetenschap van pseudo-wetenschap te onderscheiden. Een voorbeeld is het gebruik van de wichelroede. Ockhams Scheermes stelt dat de wetenschappelijke verklaring (onbewuste spierbeweging van de wichelaar) beter is aangezien het een meer 'eenvoudige' verklaring is dan het idee dat er aardstralen zijn waarvoor de wichelaar gevoelig is. Het scheermes levert echter geen verklaring van het fenomeen, aangezien er niet wordt aangegeven waarom de meest voor de hand liggende verklaring de juiste zou zijn, en het is overigens logisch bezien ook niet noodzakelijk waar dat de simpelste verklaring altijd de juiste moet zijn; Ockhams scheermes is echter een eenvoudig praktisch principe om van uit te gaan.
Vaak wordt het beginsel gerechtvaardigd door een combinatie van atomisme met probabilisme: als we aannemen dat de werkelijkheid bestaat uit volstrekt onafhankelijke objecten en we kennen aan het bestaan van ieder object een bepaalde waarschijnlijkheid toe, dan zullen hypothesen die meer objecten inhouden onwaarschijnlijker zijn. Het probleem is dat de werkelijkheid echter lijkt te bestaan uit objecten met een bepaalde begripsmatige en oorzakelijke samenhang. Vandaar dat Ockham zelf het voorbehoud maakte, dat het noodzakelijk kan zijn het bestaan van een object aan te nemen of het samenhangend bestaan van meerdere ervan waarschijnlijker te achten.
Worden er later nieuwe gegevens bekend, dan kan in het licht van wat dan bekend is een andere verklaring toch beter blijken. Een voorbeeld hiervan is de zwaartekrachtwet volgens Newton: zolang alle metingen hiermee volstrekt in overeenstemming waren, was er geen empirische reden om op een ander model over te stappen; door en na Einstein en door steeds verfijndere meetmethoden zijn er discrepanties ontdekt die een gewijzigde theorie noodzakelijk maakten.
Het principe van Ockhams Scheermes is een van de thema's van de film Contact uit 1997, gebaseerd op het boek van Carl Sagan.
