Orchis
Van Wikipedia
| Orchis | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Aangebrande orchis (Orchis ustulata) |
|||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||
| Orchis Tourn. ex L. (1753) |
Orchis (Orchis) is een geslacht uit de orchideeënfamilie. Het geslacht komt met zo'n 125 soorten voor in Europa, Noord-Afrika en Noord-Amerika.
[bewerk] Naamgeving en ethymologie
Syn.: -
Nl: Orchis
Fr: Orchis
En: Orchis
De: Knabenkraut
De Griekse filosoof Theophrastus was in 300 voor Christus de eerste die het geslacht wetenschappelijk besprak. Vanwege de vorm van de dubbele wortelknol gaf hij de naam orchis (όρχις), wat teelbal betekent. Een hardnekkig bijgeloof hield vol dat vrouwen die de hardere en sappigere knol van de twee aten een zoon zouden krijgen. De Duitse naam Knabenkraut is hier ook op gebaseerd.
[bewerk] Kenmerken
Bij de bloei verwelkt één van de knollen, de andere is voor de volgende bloeiperiode bestemd (wisselknollen). Het duurt lang voordat een exemplaar uit dit geslacht tot bloei komt. Vroeger werd gedacht dat de planten 7 tot 9 jaar nodig hebben van kieming tot bloei. Ondertussen is vast komen te staan dat die tijd veel korter is: de Harlekijn (Orchis morio) kan al in 3 tot 4 jaar zover komen.
De zaden zijn zeer talrijk en klein, vaak maar 1/4 mm groot en een miljoenste gram zwaar. Ze bevatten zo weinig voedingsstoffen dat de hulp van een schimmel nodig is voor ontkieming en het verkrijgen van voedsel. Deze vorm van symbiose heet mycorrhiza.
De wortels bevatten een voedzaam, zetmeel-achtig polysacharide. Door ze te drogen en te vermalen wordt een fijn wit poeder verkregen dat salep heet. Salep is ook de naam van de drank waarin het poeder verwerkt is, die origineel in Turkije en de Levant werd vervaardigd. Vóór de komst van koffie en thee verspreidde het gebruik ervan zich naar het westen van Europa. De drank werd ook als geneesmiddel en afrodisiacum gebruikt.
[bewerk] Soorten
In Nederland en België komen of kwamen de volgende soorten voor:
- Aangebrande orchis (Orchis ustulata) uitgestorven in Nederland (sinds 1952) en België
- Aapjesorchis (Orchis simia)
- Harlekijn (Orchis morio)
- Mannetjesorchis (Orchis mascula)
- Moerasorchis (Orchis palustris) alleen in België
- Poppenorchis (Orchis anthropophora)
- Purperorchis (Orchis purpurea)
- Soldaatje (Orchis militaris)
- Wantsenorchis (Orchis coriophora) alleen in België
In de rest van Europa komen verder nog volgende soorten voor:
- Bleke orchis (Orchis pallens)
- Orchis spitzelii
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Orchis op Wikimedia Commons. |
|
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Orchis van Wikimedia Commons. |
