Stopcontact
Van Wikipedia
Een stopcontact is eigenlijk een combinatie van twee toestellen waarmee een elektrische verbinding tot stand kan worden gebracht. Een stopcontact bestaat uit een contactstop ('stekker' of 'steker') enerzijds en een contactdoos of koppelcontactstop ('contrastekker') anderzijds. In de praktijk denkt men bij het woord 'stopcontact' echter aan een (wand)contactdoos.
Een wand- of tafelcontactdoos is een aansluitpunt op het lichtnet voor afname van elektrische energie met behulp van een stekker. Een haspel of stekkerdoos is het uiteinde van een verlengsnoer, voorzien van een draagbaar stopcontact. Een stopcontact is onderdeel van een elektrische installatie
Het meest bekend in huis zijn de stopcontacten met "twee gaten" of aansluitbussen. Een aansluitbus is spanningsloos (of 'nul') en op de andere bus komt een fase binnen met, in Europa, een spanning van 220-250 volt. Bij zwaardere apparaten gebruikt men ook wel krachtstroom of draaistroom waarbij niet één, maar drie fasen worden aangesloten . Door een 120° faseverschuiving staat er tussen de drie afzonderlijke 230 volt fasen (in Europa) telkens 400 volt. Dit was voorheen 220V en 380V, waardoor veel vakmensen ook nog de term '380' hanteren in plaats van krachtstroom of driefaseaansluiting.
[bewerk] Geaard – ongeaard
Uit veiligheidsoverwegingen bestaan er naast ongeaarde stopcontacten ook geaarde stopcontacten. Dat betekent een of twee extra contacten aan de zijkanten of soms in het midden. Een aardecontact is niet verbonden met het lichtnet maar met een punt dat altijd spanningsloos (0 volt) is. Vaak wordt de buitenkant van apparaten uit veiligheid "geaard", maar er kunnen ook technische redenen zijn om een apparaat te aarden. Bij nieuwe installaties is het tegenwoordig verplicht om uitsluitend geaarde wandcontactdozen toe te passen.
Om het inpluggen van apparaten die voor extra veiligheid een randaarde vereisen foolproof te maken zijn de stekkers vaak zo gebouwd dat ze niet passen in een ongeaard stopcontact. Andersom zullen ongeaarde stekkers meestal zowel in geaarde als ook in ongeaarde stopcontacten passen. In Nederland is echter een situatie ontstaan waarbij dit deels precies omgekeerd is en netstekkers met randaarde wel in een ongeaarde contactdoos passen, terwijl de (oude, ronde) ongeaarde stekkers niet in een geaard stopcontact passen. Deze situatie kan gevaar opleveren voor de gebruiker, of schade toebrengen aan gevoelige apparatuur (computers) als een apparaat dat aarding vereist (vrijwel alles met een metalen kast) op een ongeaard stopcontact wordt aangesloten.
Een typisch voorbeeld hiervan zijn computerbeeldschermen met een beeldbuis waarbij soms hoge spanningen op het chassis ontstaan die normaal met een zeer geringe stroomsterkte via de aarding worden afgevoerd. Ontbreekt de aardeaansluiting, dan kan de gebruiker een gevoelige tik krijgen als deze de aardepool van de netstekker aanraakt of de afscherming van de aansluiting op de computer. Indien de monitor op de computer is aangesloten komt aldus de gehele stalen kast van de PC onder spanning te staan. Ook kan bij het inpluggen in de computer door overspringen van een (onzichtbare) vonk schade ontstaan aan de apparatuur.
[bewerk] Trivia
Een stopcontact kan ingebouwd zijn in bijvoorbeeld de muur (inbouw) of op de muur zijn gemonteerd (opbouw).
Met een spanningzoeker kan worden vastgesteld of op een contact elektrische spanning staat.
Niet overal ter wereld worden dezelfde stopcontacten gebruikt. In het grootste deel van Europa komen stopcontacten voor van het type zoals op de foto is aangegeven. Wereldwijd komen echter veel meer typen voor, die verspreid zijn zoals op deze kaart is aangegeven (zie netstekker voor een uitgebreider overzicht).
