Superheld
Van Wikipedia
Een superheld is een fictief karakter dat veel voorkomt in strips, films en tv-series. Het gaat dan om een held met superkrachten of andere bovenmenselijke eigenschappen. Bekende voorbeelden zijn Superman, Wonder Woman en Batman.
Inhoud |
[bewerk] Karakteristieken van een superheld
Hoewel verschillende superhelden sterk van elkaar verschillen, voldoen ze bijna allemaal aan een aantal kenmerken en karakteristieken.
- Bovenmenselijke krachten en mogelijkheden, experts in bepaalde technieken en/of de beschikking over geavanceerde apparatuur. Hoewel de krachten van superhelden sterk variëren zijn enorme spierkracht, de mogelijkheid om te vliegen en versterking van bepaalde zintuigen de meest voorkomende superkrachten. Sommige superhelden, zoals Batman bezitten geen superkrachten maar zijn in plaats daarvan meesters in vechtsporten en beschikken over geavanceerde wapens en gadgets.
- Een sterke morele code, waaronder bereid zijn het eigen leven op het spel te zetten om anderen te beschermen zonder er iets voor terug te verwachten.
- Een speciale motivatie voor hun daden, zoals een gevoel van verantwoordelijkheid (Superman), een sterk gevoel voor gerechtigheid (Batman) of een persoonlijke vete tegen een of meer criminelen.
- Een geheime identiteit. Superhelden werken over het algemeen onder een andere naam en identiteit om te voorkomen dat hun vrienden en familie doelwit worden van hun vijanden.
- Een kenmerkend kostuum. (Zie: Kenmerken Kostuum).
- Een onderliggend motief dat de superheld’s naam, kostuum en persoonlijke kenmerken onderstreept (bijvoorbeeld: Batman is geheel gebaseerd op een vleermuis. Al zijn wapens en voertuigen hebben dan ook het woord “Bat” in de naam).
- Een vast wapen, kenmerkend voor die superheld (zoals Captain America’s schild of Thor’s donderhamer).
- Een steunende cast van steeds terugkerende karakters, waaronder de helds familie, vrienden, medewerkers en vaste vijanden.
- Een aartsvijand die vaak duidelijk los staat van de superhelds andere vijanden.
- Een geheim hoofdkwartier of basis.
- Een oorsprongsverhaal dat verklaart hoe de held in kwestie zijn/haar speciale gaven verkreeg, en een verklaring geeft voor de helds motieven om een held te worden. Veel van dit soort verhalen bevatten elementen van tragische gebeurtenissen of bizarre ongelukken, hoewel er ook superhelden zijn die geboren worden met hun krachten.
De meeste superhelden werken alleen, maar er bestaan ook teams van superhelden. Sommige van die teams bestaan geheel uit leden met dezelfde oorsprong, zoals de Fantastic Four (alle vier leden verkregen hun krachten door een ongeluk in de ruimte) en de X-Men (alle leden zijn mutanten). Andere teams, zoals Justice League en Avengers, bestaan uit een aantal beroemde helden die elk hun eigen oorsprong hebben.
Veel superhelden uit de jaren 40 van de 20e eeuw hadden een jonger hulpje, in het Engels een “Sidekick” genoemd. Een beroemde sidekick is Robin, de helper van Batman. Dit komt tegenwoordig minder vaak voor.
[bewerk] Kenmerken Kostuum
De kostuums zijn het handelsmerk van superhelden. Ze maken hen herkenbaar voor het publiek. De kostuums sluiten vaak aan bij de helds naam en thema. Zo is Daredevil’s kostuum gebaseerd op een rode duivel. Het materiaal waar een superhelden kostuum van gemaakt is wordt bijna nooit onthuld. Vaste kenmerken zijn:
- Een masker. Vooral superhelden die onder een geheime identiteit werken voorzien hun kostuum vaak van een masker. De maskers varrieren van het zogenaamde domino masker (een klein maskertje rond de ogen) tot maskers die het gehele gezicht van de held bedekken (zoals Spider-Man’s masker). Het meest voorkomende type masker bedekt de gehele bovenkant van het gezicht, maar laat de onderkant zichtbaar (zoals bij Batman).
- Een symbool. Vaak een letter of visueel icoon, vaak op de borst. Een goed voorbeeld hiervan is Superman’s "S".
- Al dan niet een cape. Omdat de twee bekendste superhelden, Batman en Superman, beide een kostuum met een cape dragen wordt de cape vaak als een standaard onderdeel van een superhelden kostuum beschouwt. Toch zijn er meer helden die geen cape dragen dan helden die er wel een hebben. In de Disney en Pixar film The Incredibles wordt op een spottende manier duidelijk gemaakt hoe “gevaarlijk” een cape kan zijn voor een superheld. (De cape van een superheld zou in de motor van een vliegtuig zijn gezogen, terwijl de superheld aan het vliegen was. Doordat de cape op dat moment werd gedragen door de superheld, werd ook de superheld zelf in de motor gezogen.
- Hoewel de meeste superhelden kostuums puur bedoeld zijn als handelsmerk en om de identiteit van de held verborgen te houden hebben de kostuums van sommige helden ook onderdelen met extra functies. Batmans kostuum bevat een speciale gordel waar zijn meeste gadgets in zitten en het pak van Iron Man is geheel een wapen.
[bewerk] Karakter subtypes
In superheld role playing games, zoals “Champions” en “Mutants and Masterminds” worden superhelden onderverdeeld in verschillende categorieën, gebaseerd op hun krachten en vaardigheden. Deze subtypes worden ook vaak toegepast op de superhelden in de sstrips.
- Superman archetype: in deze categorie horen superhelden die zijn gebaseerd op superman. Dat kunnen helden zijn met dezelfde superkrachten als hij (ijsadem, laserogen, vliegen, enorme kracht en uithoudingsvermogen), als helden die net als hij een van de eerste superhelden in hun wereld waren en daarmee de basis zetten voor andere superhelden.
- Martial Artist: de categorie van superhelden wiens vaardigheden meer menselijk dan bovenmenselijk zijn, maar die meesters zijn in vechtsporten. De meeste helden in deze categorie hebben geen of bijna geen superkrachten, maar zijn enorm atletisch en getraind, zoals Batman en Daredevil.
- Brick/Tank: een karakter met bovenmenselijke spierkracht en uithoudingsvermogen, vaak overdreven groot en zwaar gespierd zoals Hulk, Juggernaut en Thing.
- Blaster: een held wiens voornaamste kracht een aanval van een afstand is zoals een energiestraal (voorbeeld: Cyclops en Starfire). Deze categorie is onder te verdelen in:
- Elementalist: een held die bepaalde natuurelementen of andere natuurkrachten beheerst zoals Storm.
- Mage: een held die bedreven is in het gebruik van magie of het bovennatuurlijke zoals Dr. Strange.
- Marksman: een held die projectiel wapens zoals een vuurwapen of een pijl en boog gebruikt. Ook werpmessen horen bij de wapens in deze categorie. Voorbeelden zijn Punisher, Green Arrow en Hawkeye.
- Gadgeteer: een held die gebruik maakt van speciale gadgets en apparatuur die hem superkrachten geven. Deze categorie is onder te verdelen in:
- Armored Hero: een gadgeteer wiens krachten afkomstig zijn van een speciaal pantser of kostuum. Voorbeeld: Iron Man.
- Dominus: een held die een enorme robot (vaak Mecha genoemd) tot zijn beschikking heeft. Dit is vooral een kenmerk voor veel Japanse superhelden en science ficton verhalen. Voorbeelden zijn Super Sentai en het ervan afgeleide Power Rangers, en Megas XLR.
- Speedster: Een held die beschikt over bovenmenselijke snelheid en reflexen. Voorbeelden zijn The Flash en Quicksilver.
- Mentalist: een held die beschikt over psychische of telekinetische krachten. Veel helden met deze eigenschap zijn lichamelijk niet erg sterk of imponerend. Voorbeelden zijn Professor X en Jean Grey.
- Shapeshifter: een held die zijn/haar eigen lichaam kan manipuleren en daardoor veel verschillende vormen kan aannemen. Dit kan zowel inhouden dat de held in kwestie zijn/haar lichaam tot verschillende vormen kan uitrekken of inkrimpen (zoals Mr. Fantastic), of geheel een ander uiterlijk kan aannemen (zoals Mystique).
- Size changer: een speciale groep binnen de Shapeshifter categorie. Dit zijn helden die de omvang van hun lichaam kunnen aanpassen naar enorm formaat, of juist zeer klein formaat. Voorbeelden zijn Henry Pym en Colossal Boy.
Veel van deze categorieën overlappen elkaar bij een held.
[bewerk] Afwijkende kenmerken
Hoewel de meeste superhelden aan de bovengenoemde beschrijvingen voldoen zijn er ook een hoop die afwijken van de richtlijnen:
- Wolverine: in tegenstelling tot veel andere helden deinst Wolverine er niet voor terug om zijn tegenstanders te doden. Hij behoort dan ook tot een onderklasse van de antihelden: helden die vaak gewelddadiger zijn dan de klassieke superhelden.
- Sommige superhelden hebben nooit een geheime identiteit aangenomen. Voorbeelden zijn de Fantastic Four. Andere helden die ooit wel geheime identiteiten hadden hebben zichzelf later bekend gemaakt.
- Sommige helden zijn gecreëerd door de overheid om hun natie te beschermen.
- The Incredible Hulk wordt vaak een superheld genoemd, maar hij heeft zijn agressie niet onder controle en richt vaak grote verwoestingen aan. Als gevolg daarvan is hij vaak het doelwit van het leger en andere superhelden.
- De identiteiten van sommige helden zijn gebruikt door meerdere personen. Vaak gebeurt dit als iemand anders de rol van de originele held (tijdelijk) overneemt.
- Niet alle superhelden zijn daadwerkelijk helden: Thor en Hercules (zowel de Marvel versie als de DC versie) zijn eigenlijk goden die doorgaan voor superhelden. Spawn en Ghost Rider zijn demonen die om persoonlijke redenen aan de goede kant vechten.
- Sommige karakters balanceren constant op de grens tussen held en schurk vanwege een tijdelijke of permanente karakterverandering of vanwege een complexe morele code. Voorbeelden zijn Juggernaut, Magneto en Catwoman.
- Omdat de superheld inmiddels een wijdverspreid en algemeen bekend fenomeen is bestaan er vele parodieën op.
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] Oorsprong van de naam
De term superheld werd voor het eerst geïntroduceerd in 1938 met het uitkomen van de eerste Superman strip. Sindsdien is de term uitgegroeid tot een wereldwijd bekend fenomeen.
[bewerk] Golden Age
Dit is de periode van 1938 tot kort na de Tweede Wereldoorlog. In de Golden Age kwam de ontwikkeling van de superhelden op gang. Na Superman creëerde de stripcompagnie DC Batman, Wonder Woman, Hawkmen, Green Lantern en het eerste superhelden team Justice Society of America.
Hoewel DC comics destijds de markt regeerde begonnen ook kleinere bedrijfjes met hun eigen superheldenstrips. Marvel Comics (toen nog Timely comics genaamd) creëerde onder andere the Human Torch (niet te verwarren met de Human Torch uit de Fantastic Four) en Sub-Mariner.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog steeg de populariteit van superhelden explosief. Vanwege de dreiging van de oorlog was er behoefte aan simpele verhalen waarin het goede het kwaad overwon. Sommige nieuwe superhelden werden zelfs speciaal gecreëerd voor verhalen over de oorlog, zoals Captain America.
Na de oorlog nam de populariteit van superhelden af.
[bewerk] Silver Age
In de jaren 50 begon DC comics met het opnieuw uitbrengen van strips over hun beroemdste helden. Vaak met een nieuwe oorsprong om de verhalen bij een nieuw publiek te doen aanslaan. Ook werden er nieuwe superhelden bij bedacht, meer gebaseerd op die tijd. Dit was het begin van de Silver Age.
Marvel Comics reageerde op dit succes door zelf ook met nieuwe strips te komen. De Fantastic Four en Spider-Man zijn bekende voorbeelden van Silver Age Marvel stripfiguren.
[bewerk] Deconstructie van de superheld
In de Silver Age deden superhelden hun intrede die totaal niet leken op de perfecte helden uit de Golden Age. Voorbeelden waren de X-men: mutanten die ondanks dat ze de mensen beschermden door iedereen werden gehaat, en de Hulk.
In de jaren 70 en 80 werden steeds meer van dit soort antihelden geïntroduceerd. Veel critici denken dat dit rechtstreeks verbonden was aan het cynisme van de jaren 80. Het idee van iemand die gewoon onbaatzuchtig zijn bovennatuurlijke gaven gebruikt voor het goede was destijds een stuk minder geloofwaardig dan iemand die uit woede of wraak criminelen bevecht.
[bewerk] De jaren 90
In de jaren 90 was de antiheld meer regel dan uitzondering geworden. Ook werd de concurrentie tussen stripuitgevers steeds heftiger. Om de aandacht van de fans te behouden kwamen de strips met steeds complexere verhalen rondom hun antihelden, en vonden er zelfs crossovers plaats tussen strips van verschillende bedrijven.
Veel fans vonden echter dat de kwaliteit van de strips achteruit ging. Daarom deden veel striptekenaars afstand van de gewelddadige antihelden en de hieraan gekoppelde complexe verhaallijnen.
Verscheidene tekenaars deden pogingen om de klassieke superhelden weer terug te brengen. Aan het begin van 2000 waren de meeste klassieke superhelden weer teruggekeerd naar hun oorsprong.
[bewerk] Superhelden buiten Amerika
Amerika is wel het land waar de meeste superhelden vandaan komen. Vooral de stripcompagnies Marvel Comics en DC zijn beroemd om hun superhelden strips. Bijna alle bovengenoemde superhelden zijn uit Amerika afkomstig. Toch zijn er genoeg andere landen met bekende superhelden.
Japan is na Amerika het land met de meeste superhelden. Ze komen in veel Japanse Manga, Anime en tokusatsu Tv series voor. Japanse superhelden hebben vaak andere karakteristieken dan Amerikaanse. De meeste superhelden uit Japan dragen helmen in plaats van maskers en kunnen, al dan niet via een speciaal apparaat, transformeren vanuit hun menselijke vorm (de zogenaamde “henshin hero’s”. Voorbeeld: Super Sentai). De meeste Japanse superhelden hebben maar een korte loopbaan. Daar waar Amerikaanse bedrijven proberen dezelfde helden tientallen jaren populair te houden wisselen Japanse bedrijven de helden regelmatig af (vaak om het jaar). Ook bevatte Japanse superhelden verhalen vaak meer geweld en complexere verhaallijnen dan Amerikaanse.
Britse superhelden begonnen met hun opmars in de Golden Age toen de Amerikaanse strips ook in Groot-Brittannië aansloegen.
[bewerk] Superhelden in films
Films met superhelden in de hoofdrol bestaan al sinds de jaren 40. De eerste superman film uit 1978 wordt gezien als de eerste moderne superheldenfilm. In 1989 verscheen de eerste Batman-film. Beide films kregen een serie vervolgen. Deze werden echter minder goed ontvangen en legden de productie van nieuwe superhelden films daarom tijdelijk stil.
Het succes van de film Blade uit 1998 zorgde dat filmmaatschappijen weer interesse kregen in grote superheldenfilms. De toegenomen kwaliteit van computeranimatie maakte het ook steeds meer mogelijk om superhelden realistisch te doen overkomen in een film. Enkele blockbusters zoals Spider-Man en X-Men betekenden het begin van een serie stripverfilmingen.
