Thalamus
Van Wikipedia
De thalamus is een belangrijke hersenkern. Samen met de hypothalamus wordt het gerekend tot het diencephalon (tussenhersenen). Het is een, evolutionair gezien, zeer oude hersenkern.
Inhoud |
[bewerk] Anatomie
Er zijn eigenlijk twee thalami, in elke hersenhelft één. Bij 70% van de mensen zijn ze met elkaar verbonden. Deze verbinding wordt de adhaesio interthalamica of ook wel massa intermedia genoemd. De thalamus is opgebouwd uit vele verschillende kernen van zenuwcellen. De voornaamste twee kerngroepen zijn:
- Specifieke thalamische kernen. Dezen vormen de grooste categorie. Zij worden ook wel schakel- (relay) kernen genoemd, en bestaan uit verschillende kernen die hun input krijgen van de zintuigen, het ruggenmerg, basale ganglia, hypothalamus en het cerebellum. Zij projecteren naar specifieke delen van de cortex cerebri (zowel primaire als associatiegebieden), en krijgen via recurrente (terugkerende) zenuwvezels ook weer informatie terug van de gebieden waarnaar zij projecteren. Zij worden onderverdeeld in een laterale en mediale groep, waarbij de laterale groep weer onderverdeeld wordt in een lateraal dorsale, en lateraal ventrale subgroep. Ook de mediale groep (meer naar het midden gelegen) wordt gerekend tot de specifieke thalamische kernen. De kerngroepen worden door vezelplaten gescheiden, zoals de lamina medullaris interna tussen de laterale, mediale en anterieure kerngroepen. De figuren hiernaast tonen de belangrijkste specifieke kerngroepen, en laten tevens de verbindingen zien tussen deze kerngroepen met gebieden in de cortex cerebri. Noot: gebieden rechtsonder aangeduid als 1 en 7 hebben projecties naar de mediaal gelegen gyrus cinguli (niet zichtbaar in tekening)
- Non-specifieke thalamische kernen. Dezen krijgen input van o.a. gebieden uit de hersenstam (zoals reticulaire formatie) en andere thalamische kernen. Zij hebben diffuse projecties naar de cerebrale cortex, maar oefenen ook invloed uit op zenuwcellen in andere delen van de thalamus. Een belangrijke non-specifieke kern is de nucleus reticularis. Deze ligt als een netwerk of 'schil' om de thalamus heen, en heeft inhiberende output naar andere kerngroepen binnen in de thalamus. Ook de nuclei intralaminares en de centro-mediane kern (deze liggen in de lamina medullaris interna, midden in de thalamus) behoren tot de non-specifieke kernen
[bewerk] Functie specifieke kernen
De functie van deze kerngebieden kan globaal als volgt worden omschreven:
- Corpus geniculatum laterale (CGL) en corpus geniculatum mediale (CGM) mediale: ontvangen visuele en auditieve prikkels van zintuigen, en zenden deze informatie door naar respectievelijk de primaire visuele en auditieve gebieden. Functie: visuele en auditieve waarneming.
- Lateraal dorsale kernen: input van, en output naar gyrus cinguli. Functie: integratie en expressie van emotionele prikkels.
- Lateraal posterieure kernen: input van, en output naar pariëtale kwab. Functie: integratie sensorische prikkels.
- Pulvinaire kernen (of: pulvinar: hebben reciproke verbindingen met de posterieure associatiegebieden. Hun functie is integratie en selectie van stimuluskenmerken (kleur, vorm, positie e.d.) binnen de perceptuele gebieden van de cortex
- Ventrale posterieure kernen: ontvangen tastprikkels en zenden dit door naar het somatosensorische projectiegebied. Functie: tastwaarneming
- Ventrale anterieure en laterale kernen: zijn via input van respectievelijk de basale ganglia en cerebellum, en ouput naar de motorische schorsgebieden betrokken bij motorische controle.
- Anterieure kernen: krijgen input uit hypothalamus (corpus mammilare) en projecteren naar gyrus cinguli. Funcie: schakelstation in limbisch systeem.
- Mediaal dorsale kernen: krijgen input van amygdala en hypothalamus en projecteren naar frontale gebieden. Functie: integratie van informatie in limbisch systeem. Verwerking basale emotionele prikkels.
[bewerk] Functie non-specifieke kernen
Non-specifieke kernen in de thalamus spelen een rol bij de modulatie van functies als emotie, arousal en aandacht.
- Nucleus reticularis: modulatie van thalamische activiteit. Betrokken bij de arousal functie van de cortex, en selectieve versterking of verzwakking van prikkels waarop de aandacht is gericht.
- Intralaminaire kernen: motorische activatie, regulatie emoties.
[bewerk] Algemeen
De thalamus wordt meestal beschreven als het schakelstation naar de cortex. Zo treedt het dus op als filter voor de prikkels van buiten maar ook van binnen (je eigen lijf). Wat belangrijk is of waar de aandacht op is gericht, wordt uitgesorteerd en naar de cortex gestuurd, waar het in het geheugen wordt opgeslagen of doorgestuurd naar relevante gebieden (bijv de kleur van een bloem naar de visuele schors, of speldenprik naar de gevoelsschors). Alleen de geursignalen maken deze omweg niet. Ze gaan rechtstreeks naar het reukcentrum in de hersenschors. Dat zegt veel over het primair belang van geursignalen: eenmaal herkend (en geformatteerd) door de receptoren in de reukcellen, worden ze zonder omwegen naar de dichtstbijzijnde locatie gestuurd zodat de hersenen direct kunnen reageren in gevaarsituaties. De thalamus is tenslotte tevens een schakelstation tussen de grote hersenen en de kleine hersenen èn tussen de hypothalamus en de grote hersenen.
[bewerk] Referenties
- Kandel, E.R., Schwartz, J.H. & Jessel, T.M. (1991) Third Edition. Principles of Neural Science (pp. 290-293). Elsevier. New York.
