Toerental
Van Wikipedia
Het toerental is het aantal omwentelingen dat een draaiend voorwerp (bijvoorbeeld een grammofoonplaat of de as van een motor) per tijdseenheid maakt. Er bestaan verschillende eenheden om de grootheid toerental in uit te drukken:
- De SI eenheid hertz (omwentelingen per seconde)
- De in de techniek veel gebruikte toeren of omwentelingen per minuut (tpm of rpm).
Voor zeer langzaam draaiende voorwerpen (zoals de aarde om de zon, of de aarde om de eigen rotatieas), wordt de term toerental niet gebruikt. In plaats daarvan geeft men de tijd aan die nodig is voor een omwenteling (voor de voorbeelden: een jaar en een dag).
Inhoud |
[bewerk] Wiel
Met de formule voor de omtrek van een cirkel berekent men uit het aantal malen dat het meetpunt wordt gepasseerd door de toerenteller de totaal afgelegde afstand; deelt men die afstand door een tijdseenheid, is de uitkomst de snelheid of omloopsnelheid.
[bewerk] Motoren
De toerentallen van motoren lopen ver uiteen, van 100 toeren per minuut voor een grote scheepsdiesel tot 100000 t.p.m. voor een kleine gasturbine. Veel motoren zijn voorzien van een toerenteller waarop het toerental af te lezen is.
[bewerk] Geluidsdragers
Een beroemd televisiemuziekprogramma heette Op volle toeren, de opvolger van Op losse groeven. Het is een TROS-programma vol met Nederlandstalige muziek dat tegenwoordig zowel in Nederland als in Vlaanderen live opgenomen wordt. Hieronder leest u waar de naam een woordspeling op is.
[bewerk] Platen
Voor geluidsdragers van vinyl en schellak bestaan de volgende standaardsnelheden:
- 16 toeren - voor opnamen van toespraken op vinyl dan wel karton
- 33 toeren - voor langere muziekstukken als opera's, verzamelelpees, klassieke en popconcerten en albums (incl. mini-lp's) op vinyl
- 45 toeren - voor singles (incl. maxisingles en ep's) op vinyl
- 78 toeren - gebruikt voor opnamen op schellakplaten.
Om de snelheid van deze geluidsdragers exact in te stellen maakt men gebruik van een stroboscoop.
Variaties in de snelheid die veroorzaakt worden door het aandrijfmechanisme van de platenspeler (motor, soms ook door het aandrijfmachanisme per snaar), gebruikt men de termen wow (zich langzaam herhalende wijziging) en flutter (zich snel herhalende wijziging). Tijdens de latere disco en bij house en hiphop is het variëren van de snelheid en het handmatig draaien van de platen (scratchen) in de mode gekomen - daarvoor was een speciale grammofoon#naald benodigd.
[bewerk] Grapjes
Draai je het Smurfenlied van Vader Abraham op single op 33 toeren, dan hoor je een herenkoor heel sloom zingen: "Ja wij kunnen door een waterkraan".
Op de hit All because of you van Geordie lijkt het in het intro alsof de plaat afgeremd moet worden; bij Dance with the devil van Cozy Powell lijkt het juist andersom, dat de plaat sneller gaat draaien.
[bewerk] CD's en DVD's
Het toerental van een (audio-)CD en DVD is niet constant. Het spiraalvormige spoor wordt met een constante lineaire snelheid afgetast. Omdat het spoor aan de binnenkant begint draait een CD aanvankelijk op ongeveer 500 toeren per minuut; naarmate de leeskop verder naar buiten beweegt neemt dat af tot ongeveer 200 toeren aan de buitenrand. De toerentallen van DVD's liggen hoger. CD-romloopwerken kunnen nog veel hogere toerentallen aan, hoewel de factor "52x" die tegenwoordig (2006) gebruikelijk is niet op alle plaatsen van de CD waargemaakt kan worden.
