Toponiem
Van Wikipedia
Toponiem is een plaatsnaam (uit het Grieks, topos = plaats, nómos = naam). Volgens het Belgische Nationaal Geografisch Instituut is een toponiem de eigennaam van een geografische entiteit en zou toponiem synoniem zijn met "plaatsnaam". Het begrip toponiem kan men voorstellen als een doorzichtige "overlay", een transparant waarop de namen voorkomen die men in een getypeerd gebied aantreft en daarom beschouwd als een typische naamplaatsing. Zo is Doorn een naam die in onze streken gevonden wordt in de nabijheid van een doornige vegetatie.
Inhoud |
[bewerk] Oorsprong
Gehuchten, dorpen, steden en streken kregen vaak hun naam door de geografische verschijningsvorm, de persoon die er woonde, of een gebeurtenis die er plaatsvond. Sommige plaatsnamen zijn onmiskenbaar van Romeinse oorsprong, zoals Utrecht (Trajectum) en Nijmegen (Noviomagus). Plaatsnamen die eindigen op -donk, -holt, -horst, -laar, en -bos stammen van na 1000 na Chr. Nadien zijn veel plaatsnamen verder verbasterd. Byzueden (ten zuiden van) werd Bazuin, wat dus niets met het muziekinstrument bazuin te maken heeft en Riederkerk (kerk te Ried) werd Ridderkerk, wat dus niets met ridders te maken heeft. Groeneweg (Zuid-Holland) dankt zijn naam aan de oorspronkelijke met gras begroeide onverharde weg. Maar de verbastering maakt het soms moeilijk de oorsprong te vinden. Zo duidt Aalsmeer niet op een meer waaruit aal werd gevangen, zoals het stadswapen al sinds 1816 officieel suggereert. En Fretmarashem (naar een persoonsnaam Fretmar) werd uiteindelijk Farmsum
[bewerk] Achternamen
Veel achternamen zijn ontstaan uit toponiemen. Een blik in het telefoonboek zegt genoeg, ze zijn het vaakst te herkennen aan het voorzetsel 'Van'. De achternaam Van Woerden ontstond uit de plaatsnaam Woerden, Van Brussel en Brusselmans ontstonden uit het toponiem Brussel. De naam Van Simpel ontstond als verbastering uit de stadsnaam Saint Pol.
[bewerk] Herleiding
Suffixen, stammen en prefixen in toponiemen zijn onder andere:
[bewerk] Literatuur
Er bestaan verschillende verklarende plaatsnaamkundige woordenboeken. Hieronder staan er enkele per land:
[bewerk] België
- Woordenboek der Toponymie van Westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu. 18 dln. Brugge, 1914-1938: K. De Flou
- Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland (vóór 1226) Maurits Gysseling (1960)
[bewerk] Nederland
- Lexicon van Nederlandse Toponiemen tot 1200, Künzel R., D. Blok en J. Verhoeff, Amsterdam 1989, uitg, Meertens Instituut
- Nederlandse plaatsnamen, Gerald van Berkel, uitg. Spectrum 1995
- Nederlandse plaatsnamen, Herkomst en historie, G. van Berkel en K. Samplonius, uitg. Spectrum 2007
[bewerk] Zie ook
- Hydroniem (waterloop).
- Odoniem (weg)
- Oroniem (reliëf)
- Endoniem (binnenland)
- Exoniem (buitenland)
- Lijst van gelijkluidende Nederlandstalige plaatsnamen
- Lijst van opmerkelijke plaatsnamen
- Fictieve plaatsnaam in Nederland
- Geofictie
