Transcendente meditatie
Van Wikipedia
TM, voluit transcendente meditatie, is een in de laatste decennia populair geworden vorm van meditatie, die tijdens cursussen tegen betaling kan worden geleerd.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
In 1957, aan het eind van een grote conventie van "spiritual luminaries" ter nagedachtenis aan de vorige Shankaracharya van het Noorden, Swami Brahmananda Saraswati, luidde zijn leerling Maharishi Mahesh Yogi (meestal afgekort tot "Maharishi") een "beweging tot spiritueel herstel van de wereld" in. Dat was het formele begin van de verspreiding van TM over de wereld. Maharishi zegt dat transcendente meditatie zo oud is als de mensheid, maar dat er van tijd tot tijd verlichte leraren moeten komen om de techniek in zijn zuiverheid te herstellen. Deze "vedische traditie van meesters" gaat volgens hem terug tot de Schepper en omvat o.a. ook Boeddha, Shankara en Jezus.
Bijna vanaf het begin heeft Maharishi gewerkt aan een opzet waarbij:
- TM door lekenleraren wordt onderwezen (enig verband met religie, i.h.b. hindoeïsme, wordt bewust geminimaliseerd): het begrip "verlichting; al of niet verlicht zijn" is in TM niet essentieel.
- gewaakt wordt over de zuiverheid van de leer en de initiatie.
Hij maakt(e) daarbij dankbaar gebruik van video (nu dvd) en satellietuitzendingen: hij geeft de cursussen, inclusief de lerarenopleiding, in feite zelf. Enkele goed afgeschermde afdelingen voor administratie en controle maken de zaak compleet.
In de beginfase van de TM-beweging sprak Maharishi meer over de religieuze kanten van TM en heette de centrale organisatie "Spiritual Regeneration Movement". Tegemoetkomend aan de westerse behoeften werd de nadruk later gelegd op de wetenschappelijke onderbouwing en verificatie van de TM-techniek, en op de effecten van ontspanning, vermindering van stress, en bevordering van persoonlijke ontwikkeling.
De populariteit van de TM-beweging nam enorm toe in de jaren zeventig door de belangstelling van de Beatles, zij ontdekten de beweging in de jaren zestig, maar keerden die later gedesillusioneerd de rug toe. Eén van belangrijkste redenen was dat Maharishi bij Lennon op een permanente donatie met vast percentage op de Beatles-inkomsten bleef aandringen voor zijn beweging.
De TM-beweging is goed georganiseerd en beschikt over ruime financiële middelen. Aan het begin van de jaren zeventig lanceerde Maharishi het "wereldplan" voor de vestiging van één TM-onderwijscentrum per miljoen mensen van de wereldbevolking, wat destijds neerkwam op totaal 3600 TM-centra. Vele zulke centra zijn opgericht, maar lang niet alle zijn nog operationeel. Tegenwoordig zijn er TM-centra en -instituten over de hele wereld en meer dan vijf miljoen mensen hebben de techniek geleerd, wat niet wil zeggen dat zij allemaal de techniek zijn blijven beoefenen, integendeel, het merendeel van de leerlingen stopt na enige tijd. Sinds 1990 woont Maharishi in Nederland en coördineert de wereldwijde activiteiten van de TM-beweging vanuit Vlodrop, gemeente Roerdalen, op het terrein van een groot voormalig rooms katholiek klooster. In Lelystad bevindt zich sinds 1985 een zogenaamd Sidhadorp. Daar is de Maharishi basisschool 'De Fontein'. Vanaf schooljaar 2006-2007 krijgen dertig leerlingen het vak 'transcendente meditatie' op een nieuwe middelbare school.
[bewerk] Techniek
Transcendente Meditatie wordt tweemaal per dag vijftien tot twintig minuten beoefend, in een gemakkelijke zithouding. De TM-techniek bestaat voornamelijk uit het in gedachte herhalen van een geselecteerde woordklank, mantra genoemd, en het toelaten dat de herhaling stiller en stiller wordt, tot de mantra verdwijnt en men alleen nog bewust is, zonder gedachten. Dit is de inwaartse gang van de meditatie en het doel ervan wordt transcendent of zuiver bewustzijn genoemd, in het Sanskriet: toerieja. Samen met de geest is ook het lichaam tot rust gekomen en begint "stress" op te ruimen, wat lichamelijke en daardoor ook weer geestelijke activiteit betekent: de uitwaartse gang van de meditatie. Als de zuivering afgelopen is begint weer de inwaartse gang, enzovoorts. Na de meditatie is het belangrijk te stabiliseren door middel van vertrouwde activiteit.
Wanneer men wat ervaring heeft met het transcenderen, kan men gevorderde technieken leren, die tot doel hebben stilte en activiteit te integreren. De meest bekende van deze zogenaamde sidhi's is het 'hoppen' of 'yogisch vliegen', het gaat hier om een vorm van levitatie. Gevorderden in de techniek worden Sidha genoemd.
[bewerk] Stress
Hans Selye heeft stress neutraal gedefinieerd als "spanning" en onderscheidt twee soorten: eustress en distress, vrij vertaald als uitdaging en overbelasting. In de volksmond heeft het woord ongeveer de betekenis van "distress" gekregen. De veranderingen gemeten tijdens transcendente meditatie zijn volgens Selye precies het tegenovergestelde van de lichamelijke reacties op stress.
In TM-taal is stress: "materiële of structurele onzuiverheden die het gevolg zijn van overbelasting van de fysiologie", waarbij niet onderscheiden wordt tussen geest en lichaam. Men gaat er daarbij van uit dat het mogelijk is om de fysiologie geheel te zuiveren en dat dit het doel is van het menselijk leven, omdat het gelijk is aan het bereiken van verlichting of "kosmisch bewustzijn".
[bewerk] De mantra
Volgens de TM-organisatie zijn de mantra's klanken zonder betekenis, speciaal uitgezocht vanwege hun gunstige invloed op het zenuwstelsel van de persoon die mediteert. Dit in tegenstelling tot gebruik van soortgelijke mantra's in andere stromingen, waar de betekenis van de mantra wel een belangrijke rol speelt in de ideatieoefeningen.
Tijdens een rituele initiatie waarbij een leerling samen is met een leraar wordt de mantra aan de leerling meegedeeld. Desgevraagd antwoordde een leraar dat hij niet wist hoe hij aan die mantra kwam, maar dat hij die ‘zomaar’ wist. Beoefenaars van TM wordt aangeraden om hun mantra voor zich te houden en niet uit te spreken, omdat zijn doel is om de geest naar binnen te leiden, naar meer verfijnde lagen van bewustzijn. Daarin onderscheidt TM zich niet van andere hindoeïstische en boeddhistische organisaties waar mantra's gebruikt worden in de meditatie.
[bewerk] TM en religie
Algemeen: Volgens de leringen van Maharishi is religie noodzakelijk, moet men de eigen godsdienst volgen en zouden alle religies van oorsprong een vorm van transcendente meditatie gehad hebben. Hij zegt ook dat, nu ze de techniek vergeten hebben, godsdiensten zijn als lichamen waaruit de ziel vertrokken is.
Hindoeïsme: Oppervlakkig bezien zijn er veel overeenkomsten aan te wijzen tussen Maharishis vedische wetenschap en diverse hindoeïstische tradities; in de praktijk lijkt het zowel Maharishi als de meeste TM-beoefenaars te doen om spirituele groei: de ontwikkeling van individu en samenleving in de richting van groter geluk en voorspoed. Alles wat daartoe kan bijdragen is voor de beoefenaar van TM van belang, of het nu tot de sfeer van de religie gerekend wordt of niet.
Meer specifiek is er volgens Maharishi (in De wetenschap van het zijn en de kunst van het leven) maar één onpersoonlijke God (vgl. advaita vedanta); ter onderscheiding noemt hij de traditionele hindoegoden deva's of "impulsen van scheppende intelligentie". Hij beschrijft Veda als het totaal van structuren dat de schepping regelt, en noemt het ook wel "de wil van God" en "onbegrensde scheppende intelligentie". Hoewel hij hindoeteksten zoals de Rig-Veda "eeuwig en ongeschapen" noemt, is de echte Veda volgens hem in transcendent bewustzijn gelegen.
[bewerk] Claims over de effecten van de meditatie
Een gevleugelde term bij de transcendente meditatie is 'De wetenschap der creatieve intelligentie'. Door meditatie zou deze creatieve intelligentie toenemen.
De TM-beweging gebruikt vele medische en sociologische studies om de positieve effecten van meditatie wetenschappelijk te onderbouwen, hoewel de onafhankelijkheid en de correctheid van de methodes van die studies hier en daar in twijfel worden getrokken. Enkele met onderzoek onderbouwde claims zijn bijvoorbeeld de verlichting van hypertensie, verlaagde cholesterolniveaus en een verbeterde werking van het immuunsysteem bij geregelde beoefening van de meditatie.
Een andere claim is dat de beoefening van TM helpt om "hoger bewustzijn" te bereiken: Ieder mens zou "zuiver bewustzijn" in zich hebben, dat gemeenschappelijk is voor iedereen en dat, wanneer het met het waakbewustzijn wordt geïntegreerd, helpt bij het maken van de juiste keuzes in het dagelijkse leven. De meditatie zou deze integratie van het hogere bewustzijn met het waakbewustzijn bevorderen.
"Zuiver bewustzijn" zou gekoppeld zijn aan "het goede", zodat mensen met een hoger ontwikkeld bewustzijn intuïtief beter zouden weten wat "goed" is en zodoende beter zouden kunnen handelen. Zo zou meditatie een positieve uitwerking kunnen hebben op het functioneren van de samenleving.
Eind jaren zeventig werden de claims voor de resultaten van de TM-techniek en de meer gevorderde "TM-Sidhi-technieken" groter en meer gericht op de bestaande leden. Geclaimde resultaten waren bijv. levitatie en het "Maharishi-effect": een meetbaar gedaalde criminaliteit in steden waar 1% van de inwoners TM beoefenden, of de vierkantswortel uit dit aantal als ze het TM-Sidhi-programma in groepsverband beoefenden.
Recente beoordelingen kijken meestal weer meer naar de betekenis van TM voor het eigen functioneren, zoals verlaging van hoge bloeddruk, van stress en verbetering van het concentratievermogen. Ook vermindering van agressiviteit, illusies en dwangmatigheden zouden optreden, waardoor de beweging voorstellen deed om TM in te zetten bij de behandeling van geesteszieken. Anderen kwamen echter met aanwijzingen dat meditatie bij een deel van de psychiatrische patiënten kan leiden tot een verergering van bepaalde symptomen.
[bewerk] Kritiek
Critici van TM zeggen dat transcendente meditatie een vorm van meditatie is, die ook al in vele religies beoefend wordt en dat er geen basis is voor de claim dat TM geheel uniek is. Een ander punt van kritiek is dat voor het onderricht in de meditatie een financiële vergoeding gevraagd wordt, terwijl meditatie net als iedere andere vorm van spirituele beoefening toegankelijk zou moeten zijn voor iedereen. De TM-leraren zeggen dat er geen sprake is van een sekte, maar zij hebben niet al hun leerlingen weten te overtuigen.
In tegenstelling tot sektes, staat het mediterenden en TM-leraren vrij de beweging te verlaten en te stoppen met mediteren. Er zijn gevallen bekend waarbij druk is uitgeoefend om binnen de beweging te blijven, maar dit zijn incidenten die niet in het patroon van open beweging passen.
[bewerk] Politieke aspecten
Eind jaren zeventig vestigde Maharishi een "Wereldregering met soevereiniteit op het gebied van bewustzijn". In de jaren negentig werden in vele landen "Natuurwetpartijen" opgericht, die aan verkiezingen meededen met als doel een "regering door de Natuurwet" te vestigen, maar deze activiteiten werden later gestaakt. In 2000 werd het "Global Country of World Peace" uitgeroepen.
Maharishi vindt dat democratie landen verdeelt en dat het een teken van wanbeleid is als een regering om de paar jaar moet veranderen. Hij wil een stabiele regering die elke burger kan geven wat hij wil, maar dat is volgens hem alleen mogelijk als niet menselijke intelligentie regeert, maar "dezelfde intelligentie die het heelal regeert, stil en zonder problemen".
[bewerk] De Raam-valuta
Sinds 2002 verspreidt de "Maharishi Global Financing Research Foundation, Treasury of the Global Country of World Peace" een eigen valuta, Raam genoemd. Er zijn twee versies: de Nederlandse Raam is vast aan de Euro gekoppeld, de Amerikaanse aan de US-Dollar. De bedoeling is dat de Raam gaat helpen bij het opstarten van ontwikkelingsprojecten in de Derde Wereld door een gesloten geldcircuit te creëren.
[bewerk] Bekende persoonlijkheden die TM beoefen(d)en
- Wieteke van Dort actrice, cabaretière, zangeres
- Angela Groothuizen presentatrice, zangeres
- William Hague vroeger partijleider Conservative Party in Groot-Brittannië
- dr. Paul Gelderloos Quote 500 ondernemer o.a. Scarlet Telecom
- Céline Dion zangeres
- Nina Hagen zangeres
- The Beatles muziekgroep
- Donovan popmusicus
In de VS:
- Beach Boys muziekgroep
- Clint Eastwood acteur
- John Hagelin quantumfysicus, tweemaal presidentskandidaat
- Doug Henning illusionist
- Andy Kaufman komiek
- David Lynch filmmaker (bijv. Twin Peaks)
- Christopher Reeve acteur (Superman)
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
[bewerk] Pro-TM
- Website van de nederlandse TM-organisatie
- De Belgische officiële site
- Leer en sfeerdagboek binnen de TM-organisatie
[bewerk] Contra-TM
- (en) "Falling down the TM rabbit hole" - kritische mening van een voormalig TM-leraar
- (en) Apologetics Index Bronnen voor onderzoek
- (nl) WENNEKES Rolf, Tussen wetenschap en mystiek. Transcendente meditatie: een fiktie van verlichting, Kampen: Kok, Agora, 1987, ISBN: 90-242-7570-9.
