Tweede Poolse Republiek
Van Wikipedia
| Geschiedenis van Polen |
| [[Afbeelding:|232px|center]] |
|
Eerste Piastenkoninkrijk (1025-1146) Poolse delingen (1772/1793/1795)
Regentschapskoninkrijk Polen (1916-1918) Duitse bezetting (1939-1945)
Volksrepubliek Polen (1952-1989) |
De Tweede Poolse Republiek is de onofficiële naam voor Polen in de periode 1921 tot 1939, tussen de Eerste Wereldoorlog en de Tweede Wereldoorlog. De naam werd vooral in Polen zelf gebruikt.
In 1921 had de republiek een oppervlakte van 388,6 duizend vierkante kilometer, waarmee het qua oppervlakte de zesde staat van Europa vormde. Bij de volkstelling in datzelfde jaar werden 27,2 miljoen inwoners geteld. In 1939, vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, was dit aantal gegroeid tot een geschatte 35,1 miljoen inwoners. Hiervan bestond circa een derde uit minderheden (17% Oekraïeners en Witrussen, 10% joden, 5% Duitsers en bestond 1% uit Litouwers, Russen en Tsjechen).
Inhoud |
[bewerk] Ontstaan
Sinds de Poolse delingen had Polen effectief opgehouden te bestaan en was het grondgebied verdeeld tussen Oostenrijk-Hongarije, Pruisen en Rusland. Toen Oostenrijk-Hongarije na de Eerste Wereldoorlog uiteen viel, Duitsland zware verliezen leed en Rusland in een burgeroorlog lag tussen tsaristen en communisten, greep Józef Piłsudski zijn kans en verklaarde Polen onafhankelijk.
In het oosten werd de grens in eerste instantie gelijkgesteld met de Curzon-linie, maar Piłsudski nam daar geen genoegen mee en trok ten strijde tegen Rusland in wat ook wel de Brest-Litovsk oorlog genoemd wordt. Na deze oorlog werden de grenzen in de vrede van Riga opnieuw vastgesteld. Hierbij werd bepaald dat Polen gebieden in het westen van het huidige Wit-Rusland en het noord-westen van Oekraïne mocht annexeren. Polen zou deze gebieden tot 1940 behouden, formeel zelfs tot 1945, toen de Sovjet-Unie na afloop van de Tweede Wereldoorlog opnieuw haar grenzen bepaalde.
[bewerk] Rol van Piłsudski
Na het uitroepen van de onafhankelijkheid trok Piłsudski zich terug uit de politiek in 1922. In de periode die volgde was Polen overgeleverd aan onmachtige regimes die er niet in slaagden het land te stabiliseren. Piłsudski pleegde daarop in 1926 een staatsgreep waarmee Polen een dictatuur werd. Piłsudski zou leider van het land blijven tot zijn dood in 1935. In zijn autoritaire regeringsperiode verzette hij zich fel tegen het communisme. Dit leverde hem vooral veel steun van de grootgrondbezitters van het grotendeels agrarische Polen op. Het inhalen van de industriële achterstand had voor Piłsudski minder prioriteit, waardoor Polen rond het aanbreken van de Tweede Wereldoorlog economisch nog weinig voorstelde. Piłsudski liet wel de verschillende minderheden, waaronder de omvangrijke Joodse minderheid, in Polen met rust.
[bewerk] Internationale rol
De Duitse plannen voor herbewapening vanaf 1933 konden in eerste instantie op veel weerstand van de Tweede Poolse Republiek rekenen. Toen dit verzet geen steun kreeg van bondgenoot Frankrijk, besloot Polen in 1934 een non-agressiepact met de Duitsers te sluiten.
Polen profiteerde nog wel van het vriendschapsverdrag met Nazi-Duitsland, door in 1938 bij de kwestie rondom het Tsjechoslowaakse Sudetenland aan haar grondgebied te mogen toevoegen. Livna werd al door Polen sinds 1921 geclaimd.
[bewerk] Ondergang
Echter, Polen raakte steeds meer geïsoleerd dankzij een kritische houding tegenover de Duitsers en een zeer slechte relatie met de Sovjet-Unie. Hitler wilde een tweefrontenoorlog voorkomen en zocht daarom toenadering tot de Sovjets en met het Molotov-Ribbentroppact was het lot van de Tweede Poolse Republiek bezegeld: In dit pact werd besloten dat de Sovjet-Unie grote delen van zijn in 1915 verloren gebied terug zou krijgen (delen van Russisch Polen) en Hitler kreeg van Stalin de vrije hand om na de bezetting van Polen zich volledig te richten op West-Europa.
Een laatste geste van de Tweede Poolse Republiek, slechts enkele uren voor het uitbreken van de oorlog, door juist Duitsland haar na de Eerste Wereldoorlog afgestane territoria terug te geven mocht niet baten.
