Witte wieven
Van Wikipedia
Witte wieven (streektaal voor "witte vrouwen"; enkelvoud: wit wief) (ook: witte juffers) is de naam voor vrouwenfiguren die in sagen voorkomen, en soms goedaardig, soms kwaadaardig zijn. Klik 
hier (info·uitleg) voor de uitspraak in het Nedersaksisch.
Mistflarden of mistbanken worden in Noord-Nederland ook wel witte wieven genoemd.
Inhoud |
[bewerk] Oorsprong
Het geloof aan witte wieven vindt zijn oorsprong in de Germaanse tijd. De megalithische monumenten werden als hun woonsteden gezien. Volgens de overlevering gaan ze vrijwel altijd in het wit of vuilwit gekleed, wat de naam zou verklaren. Er wordt ook wel een verband gelegd met "wetende wijven", dus waarzegsters. Witte wieven werden ook wel als de geesten van heksen gezien of van andere vrouwen die kwaad gedaan hadden. Behalve in hunebedden woonden de witte wieven in kleine heuveltjes en terpen. Ze hadden daar de in- en uitgang naar hun holen. 's Nachts kwamen ze te voorschijn, langzaam zwevend.
Witte wieven zijn in vrijwel geheel Europa bekend. Zo heten ze bijvoorbeeld in Frankrijk Dames Blanches. In Nederland komen sagen over witte wieven voornamelijk voor in Oost en Noord-Nederland (voormalig Saksenland)
[bewerk] Geloof
Sagen rondom witte wieven hebben met name betrekking op het omwisselen van baby's, het ontvoeren van vrouwen of, omgekeerd: hulp aan zwangeren bij de bevalling. Zolang je de witte wieven niet lastig valt, zullen deze je geen haar krenken. Tot in de zeventiende eeuw zijn er voorbeelden bekend van mensen die in witte wieven geloven. Geloof in witte wieven is een geval van volksgeloof, dat door de kerk tevergeefs bestreden werd.
De Twentse cabaretier Herman Finkers besteedt er aandacht aan in zijn animatiefilm "Kroamschudd'n in Mariaparochie". In 2006 tijdens het tweede seizoen van de populaire regiosoap "Van jonge leu en oale groond" komen er ook tot twee keer toe 'witte wiev'n' voor bij het overlijden van Gerrit Olde Weerink (toevalligerwijs gespeeld door Herman Finkers).
[bewerk] Voorbeelden van sagen
[bewerk] Dalfsen
In het Overijsselse Dalfsen, bij Zwolle staat een huis genaamd de 'Witte Wieven':
- Op die boerderi’je, veur det huus daor, kiek mar, daor stiet de name ‘De Witte Wieven’.
De boerderij behoort tot het landgoed van de graaf van Rechteren. De graaf reed veel met de auto langs de boerderijen en zag dan witte nevel. "Dat ben net van die koppen", zei hij. Ook geloofde men dat in het aangrenzende buurtschap Rechteren (Rechterense Veld) witte wi(e)ven over de velden zweefden, alsook in Dalmsholte en Lemelerveld. In Dalmsholte ontsnapte 'Aorend van een Vennenbärg' volgens het verhaal net aan de witte wieven. Zij stalen zijn paard en gooiden hem een haarspit toe, dat in de deur bleef hangen. (In: Dalfser Muggen / R.A. Koman. - Bedum : Profiel, 2006)
[bewerk] Montferland
Een sage uit Montferland vertelt het verhaal van een boer die, omdat hij dronken is, een witte wief vraagt om met hem te dansen.
De witte wief pakt hem bij zijn armen en danst met hem totdat de boer er dood bij neervalt.
[bewerk] Zwiep
In het Achterhoekse dorp Zwiep (bij Lochem) is een klein themapark gewijd aan witte wieven. In de buurt van Lochem, Zwiep en Barchem werd vroeger vaak de sage van de witte wieven van Zwiep verteld; een verhaal over de rijke boerendochter Johanna die verliefd is op een arme boerenzoon. Johanna’s vader wil dat zijn dochter met een rijke boerenzoon trouwt en verzint voor de rivalen een opdracht waarbij ze de rust van de witte wieven moeten verstoren. Een diepe kuil in de Lochemse berg bij Zwiep wordt de "Witte Wievenkuil" genoemd.
[bewerk] Suske en Wiske
Een van de sagen wordt verteld in het Suske en Wiske album nummer 227, Het Witte Wief, dat op 1 februari 1991 verscheen. Dit stripalbum speelt zich af in en rond de Gelderse plaats Ede. In 2001 volgde een dialectversie, uitgegeven door de Twentsche Courant Tubantia, samen met de oorspronkelijke Standaard Uitgeverij.
