Żad

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

żad

Żad – zwyczajowa oraz gemmologiczna wspólna nazwa nefrytu (żad nefrytowy) i jadeitu (żad jadeitowy).

Jest potoczną nazwą stosowaną w stosunku do dwóch, podobnych do siebie z wyglądu i często mylonych minerałów, które należą do zupełnie innych grup minerałów:

jadeit - należy do piroksenów, będących krzemianami łańcuchowymi.
nefryt - należy do amfiboli, które są krzemianami wstęgowymi.

Początkowo oba te kamienie uważano za jeden minerał, który określano mianem jade (żad). Także w chińskiej tradycji oba minerały nazywane są 玉 yù.

Dopiero w 1863r. Francuz Damour udowodnił, że ten zwięzły kamień, który znano od 7000 lat, w rzeczywistości stanowi dwa różne minerały.

Ich rozróżnienie jest trudne, co może być przyczyną, że słowo żad nadal obowiązuje jako pojęcie nadrzędne.

Nazwa pochodzi z okresu zdobywania przez Hiszpanów Ameryki Środkowej i Południowej. Oznacza "piedra de ijada" czyli kamień lędźwiowy. Minerał ten uważano za środek profilaktyczny i leczniczy w przypadku dolegliwości nerek.

[edytuj] Cechy szczególne:

Oba minerały są do siebie podobne zewnętrznie.
Jadeit - topi się w płomieniu dmuchawy, tworząc przezroczystą perłę i dopiero w takiej postaci rozpuszcza się w kwasie solnym.
Nefryt - topi się w płomieniu dmuchawy, nie rozpuszcza się w kwasach.
Wyraźnie różnią się gęstością (nefryt jest twardszy).
Jadeit znacznie rzadziej występuje na Ziemi, jest przez to cenniejszy od pospolitego nefrytu.
Nazwą żad określa się też (nieprawidłowo) wiele innych kamieni ozdobnych o wyglądzie podobnym do jadeitu lub nefrytu np. żad alaska (pektolitowy) = żad maw-sit-sit, żad albitowy, żad indyjski, nowy żad = żad koreański.

Żady są kamieniami znanymi od bardzo dawna na Wschodzie, szczególnie w Chinach. Przed ponad 2000lat w Chinach wyrabiano z niego figurki i inne symbole kultu religijnego.

W przedkolumbijskiej Ameryce Środkowej żad był ceniony bardziej od złota. Z powodu hiszpańskiej konkwisty wysoki poziom obróbki żadu uległ w Ameryce załamaniu. W Chinach ta sztuka rozwijała się nadal.

Dzięki wyjątkowo dużej spoistości, a stosunkowo niewielkiej twardości, już w czasach prehistorycznych wyrabiano z nich broń i narzędzia codziennego użytku.