Aleksandra Fiodorowna (Alicja Heska)
Z Wikipedii
Aleksandra Fiodorowna Romanowa (ros. Aлексaндpa фëдopoвнa Poманова, ur. 6 czerwca 1872 w Darmstadt, Niemcy - zm. 17 lipca 1918 w Jekaterynburgu, Rosja) - ostatnia cesarzowa Imperium rosyjskiego, żona cara Mikołaja II.
Uznana za jedną z najbardziej interesujących caryc w historii Rosji. Głównie przez fakt, że była ostatnią cesarzową Wschodniego Imperium, ale także poprzez niewyjaśnioną śmierć i związki z Rasputinem.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Wczesne lata
Urodziła się jako Alicja Wiktoria Helena Ludwika Beatrycze Hessen-Darmstadt (niem. Alix Victoria Helena Luise Beatrice Prinzessin von Hessen und bei Rhein). Jej ojcem był Ludwik IV - książę Hesji, matką zaś księżniczka Alicja Koburg - córka królowej Wielkiej Brytanii, Wiktorii Hanowerskiej.
Została ochrzczona w kościele luterańskim 1 lipca 1872. Jej rodzicami chrzestnymi byli: książę Walii, księżna Walii, carewicz Rosji, carewna Rosji, księżniczka Beatrycze oraz księżna Augusta.
W 1878 r., kiedy Alicja miała 6 lat, jej matka zmarła. Wówczas zajęła się nią babka ze strony matki - królowa Wiktoria, której to księżniczka Alix była ulubioną wnuczką. W efekcie przyszła caryca spędziła w Wielkiej Brytanii dziecięce lata. Często bywała w zamku Balmoral w Szkocji, gdzie odbywało się wiele przyjęć oraz w Osborne House, prywatnej rezydencji królowej Wiktorii. Jako mała księżniczka, Alix nazywana była Sunny (z ang. słoneczko).
W 1892 r., kiedy księżniczka Alix miała 20 lat, jej ojciec zmarł i tytuł wielkiego księcia Hesji (niem. Großherzog von Hessen und bei Rhein) odziedziczył jego młodszy brat Ernst Ludwig.
[edytuj] Małżeństwo
[edytuj] Mariaż
Początkowo Alix miała poślubić księcia Clarence, Alberta Wiktora (najstarszego syna księcia Walii). Jednakże poznała ona carewicza Rosji Mikołaja Aleksandrowicza i to jego chciała pojąć za męża. Pierwszy o tym pomyśle dowiedział się ojciec Mikołaja, Aleksander III, który nie wyobrażał sobie niemieckiej księżniczki za synową i nie zezwolił na owe małżeństwo ani nie udzielił młodym błogosławieństwa. Jednak prawo prawosławne nakazywało, aby carewicz w chwili objęcia rządów był żonaty (chyba, że miał za mało lat), więc car Aleksander, w obliczu zbliżającej się śmierci, zgodził się w końcu na ożenek syna z Alicją. Zmarł 1 listopada 1894.
Aby móc poślubić Mikołaja, Alicja (dotychczasowa luteranka) musiała zmienić wiarę. Księżniczka Alix przeszła na prawosławie otrzymując imiona Aleksandra Fiodorowna Romanowa.
[edytuj] Ślub
Aleksandra poślubiła Mikołaja 14 listopada 1894 w Kaplicy Prawosławnej w Pałacu Zimowym w Sankt Petersburgu. Ich pięcioro dzieci to:
- Wielka księżna Olga Romanowa (ur. 15 listopada 1895 - 17 lipca 1918)
- Wielka księżna Tatiana Romanowa (ur. 10 czerwca 1897 - 17 lipca 1918)
- Wielka księżna Maria Romanowa (ur. 26 czerwca 1899 - 17 lipca 1918?)
- Wielka księżna Anastazja Romanowa (ur. 18 czerwca 1901 - 17 lipca 1918?)
- carewicz Aleksy Mikołajewicz Romanow (ur. 12 sierpnia 1904 - 17 lipca 1918?)
[edytuj] Rasputin
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Grigorij Rasputin.
[edytuj] Choroba carewicza Aleksego
Długo oczekiwany syn - Aleksy przyszedł na świat 12 sierpnia 1904 r. w Peterhofie. W zaledwie kilka tygodni później okazało się, że jest chory na hemofilię. Nosicielką tej choroby była caryca, która z kolei odziedziczyła marny gen po matce, a ta po królowej Wiktorii. Właśnie ten defekt był powodem pojawienia się na dworze carskim Grigorija Rasputina, przyszłego faworyta ostatniej rodziny carskiej.
Pewnego razu Aleksy dostał krwotoku. Żaden z lekarzy ani medyków nie potrafił zatamować wylewu krwi chłopca, czego niezatamowanie mogło doprowadzić do zgonu Aleksego. Śmierć jedynego syna cara, następcy tronu oznaczała kryzys monarchii (kobiety nie mogły dziedziczyć tronu). Usłyszawszy o Rasputinie Aleksandra postanowiła sprowadzić go do Petersburga. Owy mnich przyjął "zaproszenie" i w niedługim czasie pojawił się w stolicy carów. Ku zaskoczeniu zarówno poddanych jak i pary cesarskiej Rasputin zatamował krwotok chłopca, a tym samym uratował mu życie.
[edytuj] Władza szarlatana
W czasie kilku lat Grigorij Rasputin posiadł ogromną władzę i wpływy. W Rosji nazywany był niekoronowanym carem, co miało oznaczać jego nieoficjalną władzę. R. posiadł ogromny wpływ na carycę Aleksandrę, która z kolei zdominowała cara Mikołaja - słabego psychicznie i nieudolnego władcę. To Grigorij Rasputin sugerował, kto ma pozostać na stanowisku, a kto ma odejść; kogo skazać na egzekucję, a kogo uniewinnić. Jednak arystokracja była przeciwna tak wielkiemu wpływowi biednego popa i postanowiła się go pozbyć. Na Rasputina zorganizowano kilka zamachów - za każdym razem jego inicjatorzy byli surowo karani (często skazywani na śmierć) przez cara, któremu niedoszły denat (Rasputin) sugerował kto ma jaką karę dostać.
[edytuj] Śmierć Rasputina
Przeprowadzony w nocy z 30 na 31 grudnia 1916 roku zamach zakończył się sukcesem, choć okoliczności jego przeprowadzenia są niejasne. Najszerzej akceptowana teoria zakłada, że w zamachu uczestniczyło 5 mężczyzn: Feliks Jusupow, Wasilij Makłakow, Władimir Puryszkiewicz, Dmitrij Pawłowicz i Iwan Suchotin. Gdy Rosję obiegła wiadomość o śmierci Rasputina, zarówno na dworze jak i wśród zwykłych chłopów zapanowała radość. Jedynie rodzina carska (Mikołaj, Aleksandra, Olga, Tatiana, Maria, Anastazja i Aleksy) oraz wielbicielki zafascynowane tajemniczym mnichem byli pogrążeni w żałobie.
[edytuj] Złowroga przepowiednia
Na krótko przed śmiercią Rasputin napisał list do carowej Aleksandry, w którym przepowiedział, że "żaden z członków rodziny carskiej nie przeżyje go więcej niż 2 lata". W niecałe 3 miesiące po śmierci R. Mikołaj II zmuszony był abdykować, a w osiemnaście miesięcy później cała rodzina Romanowów została zamordowana. 17 lipca 1918 r. złowroga przepowiednia Grigorija Rasputina spełniła się.
[edytuj] I wojna światowa i Rewolucja październikowa
[edytuj] I wojna światowa
Wybuch I wojny światowej, spowodowanej zamachem na austriackiego arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie, był dla Aleksandry i Mikołaja ciężkim przeżyciem. Oznaczał konflikt z zagranicznymi dynastiami, a tym samym rodzinami - Aleksandra była bowiem wnuczką królowej Wielkiej Brytanii oraz kuzynką cesarza Wilhelma II (ciotka carycy, Viki była matką Wilhelma) - królewskie domy Romanow, Saxe-Coburg-Gotha (Windsor) i Hohenzollern były więc z sobą spokrewnione.
[edytuj] Rewolucja
Już od wielu lat widoczne były drastyczne różnicy między zwykłym mieszczaństwem, a arystokracją rosyjską. Podczas, gdy zwykły lud cierpiał nędzę i biedę i nie było pieniędzy nawet na chleb; to w tym czasie w Pałacu Zimowym w Petersburgu odbywały się wystawne przyjęcia i bale. Przepych i bogactwo tak raziły chłopów i mieszczan, że zaczęto obmyślać, jak poprawić własną sytuację materialną i zaprzestać wykorzystywania ludu przez zamożne elity. Narastające bunty doprowadziły w końcu do wojny domowej w Rosji oraz Rewolucji październikowej. Nieudolny car, nie wiedząc jak rozwiązać problem, posługiwał się klasyczną bronią - armią. Mordy na biednych i niewykształconych powstańcach jeszcze bardziej podburzały mieszczaństwo do starć i buntów. Wkrótce armia carska sama skierowała się przeciwko carowi i 8 października 1917 doprowadziła do zajęcia przez bolszewików Pałacu Zimowego w Sankt Petersburgu. W międzyczasie 15 marca 1917 Mikołaj został zmuszony do abdykacji w imieniu swoim i swego syna Aleksego (mały i chory chłopiec nie był zdolny do utrzymania władzy) na rzecz młodszego brata Michała, który carem był przez niespełna 1 dzień.
Po abdykacji Mikołaja II rodzina cara została aresztowana w Pałacu Aleksandrowskim w Carskim Siole. Dzień później aresztowany w Mohylewie eks-cesarz dołączył do Aleksandry i dzieci. Początkowo areszt miał mieć charakter prewencyjny, Rząd Tymczasowy zamierzał tylko chronić rodzinę, a po ustabilizowaniu sytuacji w kraju przewieźć Romanowów na Krym; rozważano jeszcze wyjazd do Murmańska. Mikołaj zwrócił się także o pomoc do brytyjskiego kuzyna, króla JerzegoV z prośbą o udzielenie azylu jemu i jego rodzinie, ale pod presją rządu Jerzy odmówił mu. Jednak w sierpniu 1917 roku rodzinę przewieziono do Tobolska, gdzie zamieszkała w luksusowym domu gubernatora. Po przejęciu władzy przez bolszewików warunki w jakich więziono rodzinę znacznie się pogorszyły. W maju 1918 roku cara, carycę i wielką księżnę Marię przewieziono do Jekaterynburga; reszta dzieci cara pozostała w Tobolsku ze względu na zły stan zdrowia carewicza Aleksego. Olga, Tatiana, Anastazja i Aleksy dołączyli do rodziców po kilku tygodniach. Na podstawie książki "Mikołaj i Aleksandra" Roberta K. Massie
[edytuj] Śmierć
W nocy z 16 na 17 lipca 1918 roku śpiących Romanowów obudził strażnik i kazał im zejść na dół. Do podziemnego pokoju schodzili kolejno: Mikołaj trzymając na rękach niedomagającego Aleksego, caryca Aleksandra Fiodorowna i ich cztery córki: Olga, Tatiana, Maria i najmłodsza Anastazja. Strażnicy CzeKa wprowadzili rodzinę carską do wcześniej uprzątniętego i nieumeblowanego pokoju. Aleksandra powiedziała: "Nie ma ani krzesła?". Strażnicy przynieśli dwa krzesła - na jednym Mikołaj posadził Aleksego, na drugim usiadła caryca. Jakow Jurowski, przywódca CzeKa odczytał wyrok: "(...), skazuje się Mikołaja Romanowa i jego rodzinę na egzekucję poprzez rozstrzelanie(...)". Zszokowany car zdążył powiedzieć: "Co...Co...?". W tej chwili Jurowski wymierzył w stronę Mikołaja pistolet, po czym postrzelił go w głowę - car od razu nie żył. Ponieważ wcześniej ustalono przydział egzekutorów i ofiar, każdy wymierzył w stronę swojej ofiary. Jednak Aleksandra oraz 3 córki: Tatiana, Maria i Anastazja nadal żyły. Trzeba je było rozstrzelać ponownie. Jednak kule odbijały się od gorsetów (później okazało się, że w ubraniach carowa i księżniczki miały zaszytą biżuterię). Aleksego zabito, kiedy wyciągał rękę do ojca; trzy z sióstr dobito bagnetami; pozostali, pokojówka Anna Demidowa, doktor Eugeniusz Botkin lokaj Trupp i kucharz Charitonow wykrwawili się. Na podstawie Notatki J. Jurowskiego z 1920
[edytuj] Identyfikacja zwłok
To co stało się z Romanowymi do niedawna pozostawało tajemnicą. Rodzina cesarska po prostu zniknęła ze sceny politycznej. Nadal też nie znano pochówku ostatnich Romanowów. Jednak w 1993 dokonano niezwykłego odkrycia. Kości zniekształcone na skutek kwasu, a jedna czaszka miała otwór po kuli. W tym samym roku odbyła się identyfikacja zwłok. Bezsprzecznie ustalono, że czaszka z otworem po kuli należała do ostatniego cara, pozostałe kości zidentyfikowano jako należące do (oprócz służby, doktora Botkina, itp.): carycy Aleksandry Fiodorownej, najstarszej córki Olgi, Tatiany oraz jednej z księżnych (nie wiadomo czy szczątki należą do Anastazji czy Marii).
[edytuj] Pogrzeb i kanonizacja
16 lipca 1998, w 80. rocznicę masakry odbył się pogrzeb ostatniej rodziny carskiej. W 2000 caryca Aleksandra (podobnie jak pozostali członkowie rodziny) została kanonizowana przez cerkiew prawosławną.
[edytuj] Tytulatura
- Jej Książęca Wysokość Wielka Księżniczka Hesji Alix (1872-1894)
- Jej Cesarska Wysokość Wielka Księżna Rosji Aleksandra Fiodorowna (1894)
- Jej Cesarska Mość Caryca Aleksandra Fiodorowna, Cesarzowa Rosji (1894-1918)
[edytuj] Film
- W biograficznym filmie "Mikołaj i Aleksandra" z 1971 w rolę carycy Aleksandry wcieliła się Janet Suzman; cara Mikołaja II zagrał Michael Jayston.
