Rewolucja październikowa

Z Wikipedii

To jest artykuł z cyklu Historia Rosji

Narodziny Rusi Podboje Mongołów Księstwo Moskiewskie Wielkie Księstwo Moskiewskie Rosja w XVI wieku Rosja w XVII wieku Imperium Rosyjskie Rosja w XVIII wieku Rosja w XIX wieku Rosja w XX wieku Rosja w XXI wieku

Rewolucja październikowa – przejęcie przez partię bolszewików władzy w Rosji rozpoczęte w Piotrogrodzie w nocy z 7 na 8 listopada 1917 roku (według obowiązującego wtedy w Rosji kalendarza juliańskiego był to 25 i 26 października – stąd nazwa).

Spis treści [ukryj] 1 Przyczyny 2 Przewrót 3 Wojna domowa 4 Linki zewnętrzne 5 Przypisy

[edytuj] Przyczyny

Trwająca od trzech lat I wojna światowa, porażki armii rosyjskiej i pogarszająca się sytuacja gospodarcza spowodowała ogólne zniechęcenie i upadek caratu. Rewolucja lutowa 8-15 marca 1917 nie uspokoiła sytuacji, ponieważ rząd tymczasowy, kierowany początkowo przez konstytucyjnego demokratę księcia Lwowa, a od 21 lipca przez socjalistę-rewolucjonistę Aleksandra Kiereńskiego nie zdecydował się na wystąpienie z Ententy i jednostronne zakończenie wojny. Przyjęte decyzje: zniesienie cenzury, zniesienie kary śmierci, rozwiązanie policji politycznej (ochrany) nie uspokoiło sytuacji, a ułatwiło działanie konspiratorom. Władzę w miastach w coraz większym stopniu kontrolowały "rady delegatów robotniczych", a na froncie – "rady delegatów żołnierskich" (kontrolowane przez partie socjalistyczne: mienszewików i bolszewików). Powrót z emigracji Lenina 16 kwietnia oraz przyłączenie się niezależnych socjalistów pod wodzą Trockiego ożywiło akcję bolszewików, którzy (w przeciwieństwie do mienszewików) występowali za natychmiastowym przerwaniem działań wojennych. Propaganda i działalność bolszewików, w tym m.in. podróż Lenina i innych przyszłych przywódców bolszewickich ze Szwajcarii do Rosji w kwietniu 1917, w słynnym tzw. "zaplombowanym wagonie", była zresztą z tego powodu w znacznej mierze finansowana przez sztab niemieckiej armii^[1] i skarb Rzeszy niemieckiej^[2]. Wywiad niemiecki już w 1915 za zgodą cesarza Wilhelma II, wdrożył tajny program "rewolucjonizacji i insurekcjonizacji"^[3] - jego praktyczną realizacją zajmował się wydział III b niemieckiego Sztabu Generalnego^[4]. Celem programu było, poprzez aktywne wspieranie działalności bolszewików wymierzonej w carat, wewnętrzne osłabienie Imperium Rosyjskiego i jego armii, a po zwycięskiej rewolucji wyeliminowanie Rosji z wojny, co ułatwić miało zwycięstwo Niemiec na froncie zachodnim. Z kolei przemysł niemiecki miał uzyskać dostęp do bogactw naturalnych Rosji i jej zasobów gospodarczych^[5]. Narastanie nastrojów antywojennych i antyrządowych przesądziło sprawę i 23 października Komitet Centralny bolszewików zadecydował o powstaniu.

[edytuj] Przewrót

6 listopada rząd tymczasowy zadecydował o zamknięciu bolszewickich gazet oraz wprowadzeniu wojska do stolicy, lecz to tylko przyspieszyło wybuch powstania. Członkowie Czerwonej Gwardii (partyjnych bojówek bolszewików) oraz popierający ich marynarze i żołnierze bez trudu zajęli strategiczne punkty. Następnego dnia cały Piotrogród (oprócz siedziby rządu – Pałacu Zimowego) był w rękach powstańców. Kiereński uciekł ze stolicy, a obradujący właśnie II Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich ogłosił przejęcie władzy przez "Tymczasowy rząd robotniczo-chłopski – Radę Komisarzy Ludowych", którego przewodniczącym został przywódca bolszewików – Lenin. Oznacza to faktyczne zakończenie okresu dwuwładzy w Rosji.

W całej Rosji władzę objęły komitety rewolucyjne oraz rady delegatów robotniczych, żołnierskich i chłopskich. Zjazd uchwalił przygotowane przez Lenina "dekret o pokoju" (proponujący walczącym stronom natychmiastowe rozmowy pokojowe) oraz "dekret o ziemi" (przewidujący konfiskatę ziemi obszarniczej oraz jej "socjalizację" i rozdzielenie między chłopów). Wkrótce nowe władze zaczęły kontrolować większość miast Rosji, a głównodowodzącym wojsk został po osobistym zamordowaniu 3 grudnia 1917 r. generała Nikołaja Duchonina w kwaterze Naczelnego Dowództwa (Stawka) w Mohylewie bolszewik – chorąży Nikołaj Krylenko (późniejszy sowiecki prokurator generalny).

[edytuj] Wojna domowa

10 listopada wydano dekret zabraniający wydań "kontrrewolucyjnych" – czyli przywracający cenzurę. Zakazano działalności frakcyjnej w partii. Utworzono 'Cze-Ka', czyli komisję do walki z kontrrewolucją, na której czele stanął Feliks Dzierżyński. Rząd Lenina wydał dekrety o radach robotniczych w fabrykach, bezpłatnym, świeckim nauczaniu i inne postanowienia realizujące postulaty socjalizmu. Bolszewicy nie zdecydowali się na odwołanie wyborów do Zgromadzenia Ustawodawczego, które rząd tymczasowy Aleksandra Kiereńskiego rozpisał na 25 listopada. Wybory te wygrała partia eserów (58% głosów, 410 mandatów) dzięki powszechnemu poparciu na wsi (bolszewicy uzyskali 25% głosów i 175 mandatów – jednak wygrali w Piotrogrodzie, Moskwie i oddziałach wojskowych Frontu Zachodniego i Północnego), ale parlament zebrał się tylko jeden raz 18 stycznia 1918, po czym został rozpędzony przez bolszewików.

Niedługo później (1917-1918) odebrano majątki cerkwi prawosławnej, znacjonalizowano fabryki i banki. Trwała też walka z opozycją. Lenin kierował się ukutą przez Machiavellego regułą polityczną "cel uświęca środki" i wierzył, że w drodze do realizacji idei wolno mu uczynić wszystko, łącznie z masowymi mordami, które traktował jak wyroki śmierci jeśli nie w imieniu, to przynajmniej w interesie ludu. Tymczasem kilku carskich generałów: Denikin, Kołczak i Wrangel sformowało jednostki wojskowe w celu walki z rewolucjonistami i przywrócenia monarchii. Rozpoczęła się wojna domowa i jednocześnie pochód rewolucji na zachód – inwazja na Polskę. Rewolucja "szła" w dwie strony. Celem Lenina, jak sam twierdził, nie było zaprowadzenie dyktatury proletariatu w Rosji, ale na całym świecie.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Emigracja rosyjska po roku 1917

[edytuj] Przypisy