Faktoid
Z Wikipedii
Faktoid – informacja traktowana jako prawdziwa przez sam fakt jej ukazania się w mediach. Termin stosowany także w odniesieniu do niegodnej zaufania relacji lub wydarzenia o wątpliwej autentyczności, przyjmowanego przez ogół jako prawda i upowszechnianego m.in. w celu manipulacji opinią publiczną, np. utrzymania kogoś lub czegoś (np. polityka lub reklamowanego produktu) w jej obszarze zainteresowania. Inną możliwą motywacją jest wykreowanie sztucznego zainteresowania odbiorców w celu zwiększenia oglądalności/poczytności. Taką techniką posługują się m.in. tabloidy.
Klasycznym przykładem niezamierzonego faktoidu jest stworzone na podstawie powieści H. G. Wellsa słuchowisko Wojna światów Orsona Wellesa z 1938 roku, relacjonujące postępy fikcyjnej inwazji Marsjan na Ziemię. Współczesnym przykładem faktoidu są postać i biografia Johnny'ego 11 Palców, fikcyjnego polskiego geniusza muzycznego, stworzone w celach reklamowych.
Słowo "faktoid" wywodzi się z języka angielskiego (factoid). Zostało wykreowane w roku 1973 przez Normana Mailera w jego biografii Marilyn Monroe. Sufiks "-oid" można tłumaczyć m.in. jako "-podobny", co jest zgodne z intencją Mailer'a, który pragnął wykreować faktoid jako określenie zjawiska faktopodobnego.
Jeżeli faktoid jest zamierzonym atakiem w osobę publiczną lub organizację, często określa się go mianem faktu prasowego (neologizmu tego użył po raz pierwszy Bronisław Geremek na początku lat dziewięćdziesiątych, w rozmowie z dziennikarzami) lub faktu medialnego.
[edytuj] Przeciwdziałanie
Aby ograniczyć możliwości mediów w zakresie tworzenia faktoidów, ustroje demokratyczne stosują nakazy emisji sprostowania. Obecne polskie przepisy pozwalają, by emisja i/lub wydrukowanie sprostowania nastąpiły w innej formie, w związku z czym sprostowania trafiają często do wielokrotnie mniejszej grupy odbiorców.
