Gandża
Z Wikipedii
Gandża (dawniej Giandża, azer. Gəncə, cyrylica Гянджа) - miasto w zachodnim Azerbejdżanie, położone na północnych stokach Małego Kaukazu na wysokości około 440 m n.p.m. Przez miasto przepływa niewielka rzeka Giandżaczaj, dopływ Kury. Współrzędne geograficzne: 40° 41' N, 46° 21' E. Ludność: 301,7 tys. (2003). Gandża to drugie pod względem liczby ludności miasto kraju, po stolicy Baku. Gandża jest jednym z jedenastu miast wydzielonych (şəhər).
Miasto zostało założone w V wieku. Jego nazwa pochodzi najprawdopodobniej od perskiego słowa ganj (گنج), czyli "skarb, skarbiec". Było ono ważnym ośrodkiem handlowym tego okresu. Podupadło jednak w XII i XIII wieku najpierw na skutek silnego trzęsienia ziemi w 1139, a później po najeździe Mongołów w 1231. Ponowny rozwój przypada na okres panowania perskiej dynastii Safawidów. W tym okresie miasto nazywane było Abbasabad na cześć szacha Abbasa I. W 1747 Gandża otrzymała status stolicy niezależnego chanatu. W 1804 miasto zajęli Rosjanie, a w 1813 po przegranych wojnach persko-rosyjskich trafiło ostatecznie pod administrację rosyjską. Jego nazwę zmieniono wówczas na Jelizawetpol (Елизаветполь), na cześć żony Aleksandra I.
Nazwę tę nosił aż do 1918, kiedy to przywrócono historyczną nazwę Gandża. Miasto było wówczas tymczasową stolicą krótkotrwałego bytu państwowego Azerbejdżańskiej Republiki Demokratycznej. W 1920 Azerbejdżan zajęła Armia Czerwona. W 1935 Józef Stalin zmienił nazwę miasta na Kirowabad (Кировабад) na cześć bolszewickiego rewolucjonisty Siergieja Kirowa. W 1991 po odzyskaniu niepodległości przez Azerbejdżan powrócono do pierwotnej nazwy,
Gandża jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, naukowym i kulturalnym kraju. Rozwinął się tutaj przemysł włókienniczy, spożywczy, samochodowy i materiałów budowlanych. Znajdują się tutaj 4 szkoły wyższe (uniwersytet, akademia rolnicza, pedagogiczna i techniczna).
W mieście znajduje się wiele zabytków, m.in. pozostałości murów obronnych, baszt i mostów z XII–XIII wieku, meczet z 1606, zabytkowy karawanseraj oraz domy mieszkalne z XVII i XVIII wieku. W Gandży urodził się znany perski poeta klasyczny Nizami. Znajduje się tutaj jego mauzoleum, wybudowane w 1991. Z Gandży pochodził również znany azerski kompozytor Fikret Amirow.
Agdam • Agdasz • Agdżabedi • Agstafa • Agsu • Apszeron • Astara • Balakan • Barda • Beylagan • Bilasuvar • Chaczmaz • Chanłar • Chodżały • Chodżawend • Chyzy • Daszkesan • Deweczi • Dżabrail • Dżaliłabad • Fizuli • Gadabay • Geokczaj • Goranboy • Hadżigabul • Imiszli • Ismailli • Jardymły • Jewłach • Kelbadżar • Kurdamir • Lenkoran • Lerik • Łaczyn • Masałły • Neftczała • Oguz • Kabala • Kach • Kazach • Kobustan • Kuba • Kubatły • Kusary • Saatły • Sabirabad • Saljany • Samuch • Siazan • Szamkir • Szeki • Szemacha • Szusza • Tartar • Tovuz • Udżary • Zakatały • Zangilan • Zardab
Nachiczewańska Republika Autonomiczna Babek • Dżulfa • Kangarli • Ordubad • Sadarak • Szachbuz • Szarur
Miasta wydzielone: Ali Bajramły • Baku • Gandża • Jewłach • Lenkoran • Mingeczaur • Naftalan • Nachiczewan • Stepanakert • Sumgait • Szeki • Szusza •
