Garłacz
Z Wikipedii
Garłacz karabinowy (inaczej granatnik nasadkowy) – urządzenie montowane na lufę karabinu umożliwiające miotanie granatów na odległość do około 500 m.
W okresie od XVI do XVIII wieku garłacz karabinowy stanowił oddzielny rodzaj broni palnej, wyglądem przypominającej pistolet z lufą w kształcie lejka. Używany był w walce na niewielkie odległości. Garłacz nabijany był siekańcami, czyli drobnymi kulami lub siekanymi kawałkami żelaza. W Hiszpanii w XVI wieku garłaczy używali strzelcy. Wenecjanie w XVI wieku wprowadzili garłacze jako broń na swych galerach i stała się ona bronią marynarki. We Włoszech używała ich lekka jazda. Na zachodzie Europy strzelba typu garłacz nosiła nazwę tromblonu, broń wojskowa zaś eskopety. Garłacz używany w marynarce, mający od spodu trzpień do osadzania garłacza na podstawie nosił nazwę espingoli.
W drugiej połowie XVII wieku rozpoczęto próby zwiększenia donośności granatów za pomocą garłaczy, które stanowiły stożkowo – cylindryczne nadkalibrowe nasadki, mocowane na wylocie lufy karabinowej. Ten sposób miotania granatów stosowany był jeszcze w okresie przed II wojną światową.
W zależności od usytuowania nasadki w stosunku do osi lufy, garłacze karabinowe dzielą się na współśrodkowe, w których oś symetrii garłacza pokrywa się z osią symetrii lufy i równoległe, w których oś symetrii garłacza jest przesunięta w stosunku do osi symetrii lufy, przy czym obydwie rury połączone są kanałem gazowym.
W garłaczach równoległych granaty karabinowe miotane były za pomocą siły ciśnienia gazów prochowych powstałych w wyniku spalania ładunku miotającego naboju lub granatu karabinowego.
W garłaczach współosiowych granaty miotane były przy wykorzystaniu wyłącznie siły ciśnienia gazów prochowych powstałych w wyniku spalania ładunku miotającego naboju lub też przy wykorzystaniu tejże siły oraz energii pocisku wystrzelonego z karabinu i uderzającego w tylną część granatu karabinowego.
W pierwszym przypadku granaty posiadały wzdłuż otwór centralny, przez który przelatywał pocisk, w drugim – tulejkę z otworem stożkowym do uchwycenia wystrzelonego pocisku.
W okresie międzywojennym garłacze karabinowe znajdowały się w uzbrojeniu wojsk Francji, Niemiec, Włoch i ZSRR. W Wojsku Polskim stosowane były do karabinów systemu Berthiera wraz z granatami karabinowymi VB (Vivien-Bessieres).
Garłacz miał kształt kielicha i składał się: z rury przedniej stanowiącej przedłużenie lufy stożka, komory gazowej i nasady, która miała podłużne wcięcia umożliwiające nasadzenie garłacza na lufę broni.
Granat karabinowy VB o masie całkowitej 475 grama miał grubościenną skorupę żeliwną wewnątrz nacinaną. Wewnątrz granatu znajdowały się dwa kanały, jeden – środkowy dla pocisku karabinowego, drugi – boczny, z lewej strony, mieszczący zapalnik czasowy o działaniu uderzeniowym. Czas palenia się zapalnika wynosił od 5 do 7 sekund, a odłamki skorupy raziły w promieniu 100 m.
Do strzelania na lufę karabinu nasadzano garłacz, w który wkładano granat a broń ładowano ostrym nabojem. Po wystrzeleniu, pocisk przechodząc przez środkowy kanał granatu, naciskał iglicę, która uruchamiała zapalnik. Granat karabinowy VB wystrzeliwany z garłacza, mógł być stosowano jako obronny lub zaczepny. Jego donośność maksymalna wynosiła 190 m.
Karabiny i karabinki Berthiera znajdowały się w latach 1918 – 1936 w uzbrojeniu oddziałów prawie wszystkich rodzajów broni i służb Wojska Polskiego.
Po II wojnie światowej na uzbrojeniu Wojska Polskiego znajdował się karabinek-granatnik wz. 1960, z którego można było wystrzeliwać granaty nasadkowe, a działający na podobnej zasadzie jak garłacz. Także w oddziałach policji wielu państw używane są karabiny do miotania granatów z gazem łzawiącym działających na zasadzie garłaczy.
Zobacz też:
