Jan Matejko
Z Wikipedii
| Jan Matejko | ||
|
||
| Data urodzenia | 28 lipca 1838, często błędnie podawany 24 czerwca, Matejko zaś twierdził, że urodził się 30 lipca (patrz H. M. Słoczyński "Matejko" wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2000) | |
| Miejsce urodzenia | Kraków, Polska | |
| Data śmierci | 1 listopada 1893 | |
| Miejsce śmierci | Kraków, Polska | |
Jan Matejko (ur. 28 lipca 1838 w Krakowie – zm. 1 listopada 1893 także w Krakowie) – malarz, najwybitniejszy polski twórca obrazów historycznych i batalistycznych.
Spis treści |
Pochodzenie i dzieciństwo
Jego dziadkowie byli czeskimi rolnikami w miejscowości Rudnice. Ojciec malarza, Franciszek, urodzony w niedalekim Hradec Králové przybył do Galicji jako guwerner i nauczyciel muzyki. Początkowo pracował u rodziny Wodzickich w Kościelnikach (dziś część Nowej Huty), a następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie poślubił Katarzynę Rosberg – wywodzącą się z polsko-niemieckiej rodziny zamożnych rymarzy.
Jan był dziewiątym dzieckiem, z jedenastu jakie mieli państwo Matejkowie. Już od najmłodszych lat zdradzał niepospolite zdolności plastyczne, co pozwoliło mu przechodzić do kolejnych klas, bo z pozostałymi dziedzinami radził sobie z ogromnym trudem. Nigdy nie opanował żadnego obcego języka, a i z polskim radził sobie nie najlepiej.
Malarstwo a historia
Jan Matejko w młodości przeżył bombardowanie Krakowa przez Austriaków w 1848 r. oraz powstanie styczniowe, w którym z powodu złego stanu zdrowia nie mógł brać udziału (wspomagał je jednak finansowo i przewoził broń do obozu powstańczego w Goszczy). Pod wpływem narodowych klęsk postanowił porzucić malarstwo religijne, które uważał za swoje powołanie, i poświęcił się prawie wyłącznie malarstwu historycznemu.
Matejko często umieszczał na swoich płótnach osoby, których w danym miejscu nie było (np. Kołłątaj i gen. Wodzicki na obrazie Bitwa pod Racławicami), bo nie chodziło mu o przedstawienie faktu, lecz danie syntezy historyczno-filozoficznej. Mimo krytyki historyków, wiele wydarzeń historycznych w publicznej świadomości funkcjonuje tak, jak je przedstawił na swych dziełach malarz.
Życie prywatne
W 1864 poślubił Teodorę z Giebułtowskich, z którą miał pięcioro dzieci: Tadeusza (1865-1911), Helenę (1867-1932), Beatę (1869-1926), Jerzego (1873-1927) oraz Reginę (1878), która zmarła jako niemowlę. Żona była natchnieniem do wielu obrazów, np. do Bitwy pod Racławicami i pozowała również do wielu postaci np. jako królowa Bona Sforza w "Hołdzie pruskim".
Do końca życia cieszył się wielką sławą tak w Polsce jak na całym świecie, do czego przyczyniały się liczne nagrody (m.in. na wystawach w Paryżu). Unikał publicznych wystąpień, które były dla niego bardzo stresujące.
Pokłócony z Radą Miasta, która wbrew protestom artysty wyburzyła średniowieczny klasztor duchaków (by zrobić miejsce pod Teatr Miejski), nie zgodził się na pochowanie na Skałce. Stąd jego zwłoki spoczęły na środku alei zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Był kawalerem Legii Honorowej.
Najważniejsze dzieła:
- Stańczyk (1862)
- Kazanie Skargi (1864)
- Polonia - Rok 1863 (1864?1879)
- Rejtan (1866)
- Unia Lubelska (1869)
- Stefan Batory pod Pskowem (1872)
- Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem (1872)
- Zawieszenie dzwonu Zygmunta (1874)
- Bitwa pod Grunwaldem (1878)
- Hołd pruski (1882)
- Jan Sobieski pod Wiedniem (1883)
- Wernyhora (1883-1884)
- Bitwa pod Racławicami (1888)
- Konstytucja 3 maja (1891)
- Zaprowadzenie chrzecijaństwa (1889)
- cykl Dzieje cywilizacji w Polsce (1888)
Wybitniejsi uczniowie: Maurycy Gottlieb, Jacek Malczewski, Józef Mehoffer, Stanisław Wyspiański.
Linki zewnętrzne
- Krótki życiorys i galeria obrazów J.Matejki w: Witold Raczunas, Galeria Malarstwa Polskiego
- Jan Matejko - wielki polski patriota
Galeria obrazów Jana Matejki
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
