Jewno Azef
Z Wikipedii
Jewno Fiszelewicz Azef (ros. Евно Фишелевич Азеф). Ur. w październiku 1869 roku w Łyskowie (Лысково) koło Grodna, zm. 24 kwietnia 1918 roku w Berlinie.
Przywódca organizacji bojowej eserów, zamachowiec, a jednocześnie wieloletni agent Ochrany.
Był synem ubogich Żydów, ojciec Azefa zmarł przed jego narodzinami. W 1874 wraz z rodziną przeniósł się spod Grodna do Rostowa nad Donem, gdzie uczęszczał do szkoły. Będąc pomocnikiem kupca zbożowego ukradł mu 800 rubli w 1892 i uciekł do Niemiec, najpierw do Karlsruhe, później do Darmstadt gdzie wstapił na Politechnikę. W tym okresie współpracował z kółkiem socjaldemokratycznym, a także rozpoczął tajną pracę dla carskiej Ochrany. W roku 1899 został członkiem partii socjalistów-rewolucjonistów i przeniósł się do Rosji. Od tego czasu dostarczał policji politycznej wiele cennych informacji, wydając niektórych działaczy partyjnych. Jednocześnie był aktywnym rewolucjonistą, członkiem Komitetu Centralnego Partii Socjalistów Rewolucjonistów, a w 1903 roku zastąpił Grigorija Gerszuniego (którego nota bene wydał Ochranie) na stanowisku szefa Organizacji Bojowej eserów. W tym charakterze przygotowywał liczne zamachy, wiele z nich było udanych, w tym między innymi na Wielkiego Księcia Sergiusza, ministra spraw wewnętrznych generała Wiaczesława Plehwe (w 1904) i Gieorgija Gapona (w 1906).
Zdemaskowany w 1908 roku, przez Włodzimierza Burcewa, dziennikarza związanego z kręgami rewolucjonistów. Początkowo środowisko eserowców nie wierzyło w zarzuty, tym bardziej, że brak było wyraźnych dowodów. Dopiero oświadczenie wysokiego funkcjonariusza policji Aleksego Łopuchina o niebagatelnej pozycji Azefa w jej strukturach potwierdziło oskarżenie. Jednak jego współpracownicy dalej powątpiewali w możliwość zdrady, żądając ustosunkowania się do słów Łopuchina na forum sądu partyjnego. Niemal natychmiast Jewno Azef zbiegł do Paryża. Na stałe osiadł w Berlinie, gdzie ukrywał się pod przybranym nazwiskiem. Po wybuchu I wojny światowej zdemaskowany i uwięziony jako terrorysta potencjalnie zagrażający Niemcom. Uwolniony w grudniu 1917 roku. Zmarł kilka miesięcy później.
