Kaplica Zygmuntowska na Wawelu
Z Wikipedii
Kaplica Zygmuntowska na Wawelu jest najcenniejszą spośród kaplic otaczających krakowską katedrę.
Kaplica powstała w miejsce wcześniejszej kaplicy gotyckiej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii, ufundowanej przez króla Kazimierza Wielkiego w roku 1340. Kaplica renesansowa zbudowana została z fundacji Zygmunta I Starego w latach 1519-1533 według projektu Bartłomieja Berrecciego.
Jeden z niemieckich historyków sztuki (Essenwein) nazwał ją perłą renesansu na północ od Alp. W istocie, jest to najczystsze dzieło florenckiej architektury renesansowej poza Włochami.
Spis treści |
[edytuj] Daty z historii budowy kaplicy
- początkowe plany w roku 1516
- 1517 Bartłomiej Berrecci, przy współpracy innych włoskich artystów: Jan Maria Padovano, Santi Gucci (rzeźba) i Jan Cini (groteska), przedłożył plany kaplicy królowi w Wilnie
- 1519 położenie fundamentów
- 1524/1525 gotowe mury kaplicy
- 1526 miedziana kopuła i odlanie krzyża z dźwigającym go aniołkiem
- 1530-32 wykonanie kraty osłaniającej wejście (warsztat Hermana Vischera Młodszego) (uzupełniona 1545)
- 1533 ukończenie dekoracji wnętrza kaplicy i jej konsekracja
- 1574-75 przebudowy związane z umieszczeniem nagrobków Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki
[edytuj] Architektura
Dolna część ma kształt sześcianu, na nim spoczywa bęben (z zewnątrz ośmioboczny, wewnątrz okrągły), wspierający półkulistą kopułę zwieńczoną latarnią. Dach kopuły pokrywają złocone płytki z miedzi. Wewnątrz każda ze ścian ma taki sam trójosiowy układ, powtarzający motyw rzymskiego łuku triumfalnego: duża półkolista wnęka pośrodku, po bokach nisze z posągami świętych, nad którymi znajdują się płaskorzeźbione tonda z przedstawieniami ewangelistów oraz Dawida i Salomona. Podziały architektoniczne są zaznaczone pilastrami ustawionymi na wysokim cokole i wspierającymi wydatny gzyms. Projekt kaplicy jest samodzielnym dziełem Berrecciego, nie ma dokładnych odpowiedników we Włoszech. Najbliższej analogii dostarcza jeden z rysunków Leonarda da Vinci.
[edytuj] Dekoracja wnętrza
Bogata płaskorzeźbiona dekoracja kaplicy wykuta w kamieniu pokrywa szczelnie ściany. Składa się na nią duża różnorodność motywów ornamentalnych i scen figuralnych, zaczerpniętych z mitologii, mających także swoje odpowiedniki w sztuce florenckiej i sieneńskiej przełomu XV i XVI wieku. Rzeźby stojące w niszach wykonał Berrecci we współpracy ze swoim warsztatem. Przedstawiają one świętych: apostołów Piotra i Pawła, Jana Chrzciciela oraz Floriana, Wacława i Zygmunta.
[edytuj] Nagrobki
Pierwotnie wewnątrz znajdował się jedynie nagrobek Zygmunta I Starego (1529-1531, B. Berrecci). Z czasem jednak pojawiły się również nagrobki Zygmunta II Augusta i Anny Jagiellonki (1574-75, S. Gucci), przez co – wbrew woli jej fundatora – kaplica stała się mauzoleum ostatnich Jagiellonów.
[edytuj] Wyposażenie
Do niezwykle cennego i jednolitego stylowo wyposażenia wnętrza należy m.in. srebrny ołtarz fundowany przez Zygmunta I Starego (1531-1538, dzieło zbiorowe artystów norymberskich - Georga Pencza, Melchiora Baiera, Petera Flötnera i in.), a także świeczniki srebrne wykonane prawdopodobnie przez Petera Flötnera i Melchiora Baiera.
