Zygmunt II August
Z Wikipedii
| Zygmunt II August 1520-1572 |
||||||||
 |
||||||||
| Władca Polski | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||
|
||||||||
|
Zygmunt II August lit. Žygimantas Augustas białorus. Жыгімонт Аўгуст (ur. 1 sierpnia 1520 w Krakowie, zm. 7 lipca 1572 w Knyszynie) – od 1529 wielki książę litewski, od 1548 król Polski, od 1569 władca zjednoczonego państwa – Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Spis treści |
[edytuj] Życie i działalność
Zygmunt II August, jedyny żyjący syn króla Zygmunta I Starego był ostatnim królem z dynastii Jagiellonów. Przebywał od 1529 r. w Wilnie, jako wielki książę Litwy. 20 lutego 1530 arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Jan Łaski koronował go vivente rege na króla Polski w katedrze wawelskiej.
Zygmunt II August, podobnie jak ojciec, oparł swe rządy na współdziałaniu z Senatem i magnaterią. Po śmierci w 1545 r. swej pierwszej żony Elżbiety Austriaczki z Habsburgów, zawarł w 1547 r. potajemnie małżeństwo z Barbarą Radziwiłłówną, przymuszony do niego przez jej braci, a wbrew woli swej matki Bony. Gdy małżeństwo to zostało ujawnione, zostało uznane przez magnaterię za mezalians, godzący w powagę korony polskiej. Mimo to Barbara została koronowana na królową Polski w 1550 r., ale już w następnym roku zmarła, pochowana została w katedrze wileńskiej. Zygmunt ożenił się jeszcze trzeci raz, z księżniczką austriacką, młodszą siostrą swej pierwszej żony – Katarzyną. Natomiast Bona, skłócona z synem i dworem królewskim, wyjechała do Bari we Włoszech, skąd pochodziła, i tam w 1557 r. zmarła, otruta przez zausznika hiszpańskich Habsburgów.
[edytuj] Polityka
W 1561 r. do Polski przyłączone zostały jako lenno Inflanty, od XIII w. opanowane przez Krzyżaków z Zakonu Kawalerów Mieczowych. Ostatni wielki mistrz tego zakonu Gotthard Kettler został lennikiem Polski z utworzonego świeckiego Księstwa Kurlandii i Semigalii. Rozpoczęła się wtedy I wojna północna o panowanie nad Bałtykiem (1563-1570). Między innymi z uwagi na problemy, związane z ciężką wojną o Inflanty, prowadzoną z carem Rosji Iwanem IV, król Zygmunt II August, szukając szerszego wsparcia wśród szlachty, zdecydował się na wprowadzenie postulowanych przez nią reform, m.in. podatkowych, gospodarczych i utworzenia stałego wojska. Skarb państwa zasiliła zwłaszcza tzw. "egzekucja dóbr", tj. zwrot części majątków rozdanych magnatom.
[edytuj] Korona i Litwa
Zygmuntowi II nie udało się zrealizować wszystkich zamierzonych reform, w tym zwiększenia stanu wojska, wobec braku zgody szlachty na podwyższenie podatków. Pozytywnie natomiast przebiegła unifikacja państwa. Objęła część ziem Śląska, Mazowsza i Prus Królewskich, zaś przede wszystkim 1 lipca 1569 w Lublinie zawarta została unia, która połączyła ostatecznie Koronę i Litwę w jedno państwo Rzeczpospolitą Obojga Narodów ze wspólnym królem, sejmem, pieniądzem i polityką zagraniczną. Odrębne pozostały prawa, wojsko, skarb i urzędy. Podlasie, Wołyń, Kijowszczyzna znalazły się w Koronie. Unia przyspieszyła rozwój gospodarczy, społeczny i kulturalny Wielkiego Księstwa Litewskiego, prowadziła do polonizacji szlachty litewskiej i ruskiej oraz rozszerzała wpływy kultury polskiej aż na państwo rosyjskie.
I wojna północna zakończyła się pokojem w Szczecinie, w którym dokonano podziału państwa inflanckiego Zakonu Kawalerów Mieczowych pomiędzy Szwecję, Danię, Rosję i Rzeczpospolitą. Polsce i Litwie przypadły Kurlandia i znaczna część Inflant.
Za panowania Zygmunta II miał miejsce rozkwit literatury i sztuki renesansowej. Od jego imienia pochodzi nazwa miasta Augustów.
Zygmunt II August zmarł w 1572 r. w Knyszynie, jako ostatni polski monarcha z dynastii jagiellońskiej. Kolejnym królem polskim, wybranym przez sejm elekcyjny był Henryk Walezy (1573-1574).
[edytuj] Rodzina
| Kazimierz IV Jagiellończyk ur. 30 XI 1427 zm. 7 VI 1492 |
Elżbieta Rakuszanka ur. 1436 zm. 30 VIII 1505 |
Gian Galleazzo Sforza ur. 20 VI 1469 zm. 21 X 1494 |
Izabela Aragońska ur. 2 X 1470 zm. 1 II 1524 |
||||||||||
| Zygmunt I Stary ur. 1 I 1467 zm. 1 IV 1548 |
Bona Sforza ur. 2 II 1494 zm. 19 XI 1557 |
||||||||||||
| 1 Elżbieta Habsburżanka ur. 9 VII 1526 zm. 15 VI 1545 OO 5 V 1543 |
2 Barbara Radziwiłłówna ur. 6 XII 1520 zm. 8 V 1551 OO 28 VII/6 VIII 1547 |
Zygmunt II August ur. 1 VIII 1520 zm. 7 VII 1572 |
3 Katarzyna Habsburżanka ur. 15 IX 1533 zm. 28 II 1572 OO po 23 VI w 1553 |
4 Barbara Giżanka ur. ok. 1550 zm. po 1589 OO przed 1571 (konkubinat) |
|||||
| 4 | |||||||||
| Barbara Woroniecka ur. 8 IX 1571 zm. po 5 VI 1615 |
|||||||||
[edytuj] Żony
- Elżbieta Habsburżanka (ur. 1526, zm. 1545) – córka Ferdynanda I Habsburga cesarza Austrii
- Barbara Radziwiłłówna (ur. 1520 lub 1523, zm. 1551) – córka Jerzego Radziwiłła wojewody wileńskiego
- Katarzyna Habsburżanka (ur. 1533, zm. 1572) – córka Ferdynanda I Habsburga cesarza Austrii
[edytuj] Zobacz też
| Poprzednik Zygmunt I Stary |
 |
wielki książę Litwy 1529-1569 |
|
Następca – |
| Poprzednik Zygmunt I Stary |
 |
król Polski 1530-1569 |
|
Następca – |
| Poprzednik – |
 |
król Polski i wielki książę Litwy 1569-1572 |
|
Następca Henryk Walezy |
