Marian Hutten-Czapski
Z Wikipedii
Marian Czapski h. Leliwa, hrabia, (ur. 30 marca 1816, Łachwa k.Pińska, -zm. 10 czerwca 1875, Więckowice (województwo wielkopolskie)), hipolog, pszczelarz, uczestnik powstania styczniowego.
Urodził się jako potomek najzamożniejszej linii rodu Czapskich , posiadającej odziedziczone po Radziwiłłach wielkie majątki w W.Ks.Litewskim i na Wołyniu, był synem Stanisława (1779 - 1845), (siostrzeńca księcia Panie Kochanku), właściciela Kiejdan i Zofii z Obuchowiczów. Pierwsze nauki pobierał w Wilnie, w szkole pijarskiej w Warszawie i na koniec w Berlinie, gdzie zdał maturę w roku 1832. W roku 1833 podjął studia prawnicze na uniwersytecie w Charkowie które ukończył ze stopniem kandydata (w rosyjskim systemie odpowiednik doktora) prawa. W latach do śmierci ojca odbył różne podróże po Europie, badając sztukę zakładania ogrodów angielskich i historię oraz hodowlę konia. W r. 1845 przejął Kiejdany i doszedł do wysokich stanowisk w samorządzie szlacheckim, marszałka szlachty w pow. kowieńskim i w 1852 marszałka szlachty guberni wileńskiej.
W roku 1863 przyłączył się do Powstania styczniowego, wspierając powstańców finansowo; po klęsce powstania otrzymał w r. 1864 karę katorgi na Syberii i spędził trzy lata na zesłaniu w Tomsku, zaś dobra kiejdańskie zostały skonfiskowane przez rząd carski. W latach 1867 - 1871 Czapski przebywał w Dorpacie i wygłaszał odczyty o pszczelarstwie, które przetłumaczono na łotewski i wydano drukiem. W roku 1871 przeniósł się do Więckowic w Poznańskiem, które należały do jego zięcia Stanisława Brezy, i pracował tam prawie do śmierci nad swym dziełem o historii konia, które wydano w r. 1874 i które do dziś jest ważnym podręcznikiem hipologii. Współpracował także z wieloma czasopismami rolniczymi. Był żonaty z Justyną Rostworowską i miał dwie córki, które wyszły za wielkopolskich ziemian, braci Brezów. Zmarł w Więckowicach i został tam pochowany.
[edytuj] Prace Mariana Czapskiego
- Pod pseudonimem Józef Znamirowski: Pszczelarz polski czyli przewodnik praktyczny w zajęciach pasiecznych wyłożony przystępnie dla pojęcia braci z ludu, Poznań 1863
- Historya powszechna konia, 1 - 3, Poznań 1874
- Atlas do historyi powszechnej konia przedstawiający w LXXV tablicach typy koni rozmaitych (z własnoręcznymi rycinami), Poznań 1876
[edytuj] Bibliografia
- Polski Słownik Biograficzny, t. IV, Kraków 1938
