Metody datowania skał

Z Wikipedii

[edytuj] Metody datowań względnych

Metody te pozwalają określić wiek danej skały względem innych skał. Nie podają natomiast jej wieku bezwzględnego tzn. wyznaczonego konkretną liczbą.

• Metoda stratygraficzna (gr.ułożenie) - metoda ta pozwala na poznanie względnego wieku skał
  na podstawie ułożenia warstw skalnych; jeżeli warstwy skalne w ciągu dziejów nie zostały przemieszczone (w wyniku procesów geologicznych) i znajdują się w położeniu pierwotnym, wówczas warstwy leżące głębiej są starsze, a młodsze to te, które leżą wyżej. Metody tej nie możemy stosować na obszarach, na których dochodziło do ruchów tektonicznych i warstwy skalne przemieściły się i uległy zaburzeniu.

• Metoda tektoniczna - metoda za pomocą której można określić wiek ruchów mas skalnych; jeżeli na warstwach pofałdowanych skał leżą warstwy o poziomym ułożeniu, możemy wówczas wywnioskować, że najpierw powstały warstwy spodnie, które zostały sfałdowane, a następnie na nich osadziły się warstwy o układzie poziomym; jednym słowem – fałdowanie miało miejsce po utworzeniu się skał sfałdowanych, a przed osadzeniem się utworów leżących poziomo.

• Metoda morfologiczna - opiera się na badaniu rzeźby powierzchni ziemi; wszystkie procesy geologiczne i geomorfologiczne zostawiają ślady, których odczytanie i właściwa interpretacja może ułatwić określenie wieku skał, np. ślady działalności mórz w głębi lądów, kształty dolin rzecznych, materiał skalny pozostawiony przez lądolód (morena powierzchniowa) etc.

• Metoda paleontologiczna - polega na ustaleniu wieku skał na podstawie wieku znajdujących się w nich skamieniałości przewodnich, czyli takich, które żyły dość krótko, ale za to były bardzo rozpowszechnione (ich szczątki znajdujemy w wielu miejscach kuli ziemskiej); znajdując szczątki tych organizmów w formacjach skalnych położonych w różnych miejscach na kontynencie, możemy wnioskować, że skały te powstały w tym samym czasie.

np.

(trylobity, graptolity) - skamieniałości przewodnie dla ery paleozoicznej

(belemnity, amonity) - skamieniałości przewodnie dla ery mezozoicznej

• Metoda petrograficzna - polega na odtwarzaniu wydarzeń w dziejach Ziemi na podstawie rodzaju skał.

• Metoda de Goera - wykorzystuje iły warstwowane.

       Sedymentacja  +  Sedymentacja  =  Sedymentacja
          letnia           zimowa           roczna

[edytuj] Metody datowań bezwzględnych

Są to metody bardzo dokładne i precyzyjne, podające wiek skały konkretną liczbą. Zastosowanie tych metod stało się możliwe po odkryciu zjawiska promieniotwórczości niektórych pierwiastków i ich odmian izotopowych. Najwcześniej wykorzystywanymi były izotopy uranu (²³⁵U i ²³⁷U). Poza uranem wykorzystuje się w tej chwili izotop potasu (⁸⁷K). Metody te znajdują zastosowanie w badaniu skał magmowych i metamorficznych.

Bezwzględny wiek skał magmowych, zawierających pierwiastki promieniotwórcze określa się na podstawie stosunku ołowiu, powstałego z rozpadu pierwiastków promieniotwórczych do ich pozostałości w skale.

Bezwzględny wiek młodych skał osadowych (do 20 tys. lat wstecz) wyznacza się określając ilościowy stosunek izotopu węgla ¹⁴C do całej ilości pierwiastka węgla w szczątkach organicznych. Ponieważ węgiel ¹⁴C jest stały w materii żywej, ale po śmierci organizmu zmniejsza się z biegiem czasu dlatego też na podstawie tego można określić wiek.

• Metoda radiometryczna - wykorzystuje właściwości pierwiastków promieniotwórczych. Każdy z izotopów ma określony czas, po którym połowa jego atomów ulega rozpadowi na atomy pierwiastków potomnych oraz jeden lub więcej rodzajów promieniowania. Jest to tzw. czas połowicznego rozpadu. Proporcje miedzy ilością pierwiastka promieniotwórczego a ilością produktów jego rozpadu, przy znanym okresie połowicznego rozpadu, wskazują liczbę lat, które upłynęły od momentu krystalizacji skały.
• Metoda magnetometryczna - wykorzystuje cechy magnetyczne skał nabyte w różnych epokach geologicznych w ówczesnym ziemskim polu magnetycznym. Badania cech magnetycznych skał kontynentów pozwoliły na wyznaczenie krzywej względnego ruchu bieguna magnetycznego w przeszłości geologicznej i wyskalowanie jej w jednostkach czasu.
• Metoda sedymentologiczna - wywodząca się z pomiarów tempa sedymentacji osadów w zbiornikach wodnych. Aby określić w jakim czasie powstawał dany zespół osadów, obserwuje się współczesne tempo sedymentacji, Szybkość sedymentacji iłów w Morzu Bałtyckim została oszacowana na 2 - 3 cm w ciągu 100 lat. W morzach otwartych, szybkość sedymentacji jest znacznie mniejsza, do 1 milimetra na 100 lat. Znając współczesne tempo sedymentacji osadów i ich miąższość można obliczyć, w jakim czasie powstawały te osady. Metody sedymentologiczne pozwalają tylko na określenie szacunkowego czasu tworzenia się osadów gdyż tempo sedymentacji zależy od wielu czynników które w dalekiej przeszłości geologicznej mogły być inne niż obecne.

[edytuj] Zobacz też

• wiek względny