Lądolód
Z Wikipedii
Lądolód - lodowiec kontynentalny - pokrywa lodowa o dużej miąższości (do kilku kilometrów), zajmująca obszar powyżej 50 tysięcy km².
Spis treści |
[edytuj] Występowanie
Obecnie lądolód występuje tylko na Antarktydzie (13 mln km²) i Grenlandii (1,7 mln km²).
Dla porównania lądolód plejstoceński przekroczył 30 mln km² powierzchni, a suma powierzchni wszystkich współczesnych lodowców (poza Antarktydą i Grenlandią) wynosi niewiele więcej niż 0,5 mln km² (w Kanadzie - 200 tys., w Himalajach - 33 tys., w USA - 75 tys. km²).
[edytuj] Charakter lądolodu
Tworzy lekko wypukłą tarczę zbudowaną ze śniegu i lodu, rozpływającą się na boki pod wpływem własnego ciężaru.
Lądolód może osiągać miąższość do 4000 m.
[edytuj] Formowanie się lądolodu
Poniższy opis przedstawia początek formowania lądolodu, a także każdego lodowca. Poszczególne fazy można opisać następująco:
- wskutek panujących warunków klimatycznych śnieg nie topi się całkowicie i ulega nagromadzeniu, a pod ciężarem warstw górnych warstwy dolne ulegają sprasowaniu do postaci firnu, by w końcu stać się lodem firnowym,
- gdy miąższość pokrywy lodowej zbliża się do 50 metrów, lodowiec zaczyna się rozszerzać na boki ("postępować"),
- jeśli zimny klimat się utrzymuje, miąższość warstw sprasowanego lodu rośnie, a lodowiec rozszerza się promieniście lub bocznie na zewnątrz od miejsca o najwyższym ciśnieniu,
- ciężar nagromadzonych mas lodu może też powodować ślizganie się lodowca po podłożu.
[edytuj] Formy polodowcowe
[edytuj] działalność erozyjna
- rynny polodowcowe - są to zagłębienia uformowane przez wody podlodowcowe
- jezioro rynnowe - rynna polodowcowa wypełniona wodą
- pradolina - rozległe doliny uformowane przez wody polodowcowe płynące równolegle do czoła lądolodu
[edytuj] działalność akumulacyjna
- morena czołowa - powstaje w trakcie postoju lądolodu i tworzy równoległe do czoła lodowca pasy wzniesień
- morena denna - powstaje pod lodowcem, pozostawia po sobie falistą równinę zbudowaną z glin, piasków i żwirów
- sandry - piaszczysto-żwirowe stożki napływowe tworzące rozległe równiny
- jezioro morenowe - zagłębienia międzymorenowe wypełnione wodą
- kemy i ozy - piaszczysto-żwirowe pagórki o różnych kształtach związane z akumulacyjną działalnością wód podlodowcowych
- eratyki lub głazy narzutowe - duże skały naniesione przez lodowiec rozbite wzdłuż równych płaszczyzn na części w wyniku erozji, w większości są to granity czerwone.
