Mnich (góra)
Z Wikipedii
Współrzędne: zobacz na mapie
| Mnich | |
 północno-wschodnia ściana Mnicha góruje nad Mnichowym Żlebem. Od prawej wierzchołek Mnicha, Mniszka i Ministranta (płaski) |
|
| Państwo | Polska |
| Pasmo | Tatry, Karpaty |
| Wysokość | 2 068 m n.p.m. |
| Szerokość geograficzna | 49°11' 33'' N |
| Długość geograficzna | 20°03' 18'' E |
| Data zdobycia | 1879 |
| Zdobyta przez | Jan Gwalbert Pawlikowski i Maciej Sieczka |
Mnich – samotna turnia powyżej południowo-zachodniego brzegu Morskiego Oka, szczyt o wysokości 2068 m n.p.m.
Słynna, północno-wschodnia ściana turni, którą prowadzą jedne z najtrudniejszych dróg wspinaczkowych w Tatrach opada prawie pionowo 250 m w dół. Najłatwiejsza (choć też wspinaczkowa) droga, nazywana "przez płytę", wiedzie od zachodu od strony Dolinki za Mnichem.
Pierwszego wejścia na szczyt dokonali: Jan Gwalbert Pawlikowski i Maciej Sieczka (przewodnik) w 1879 (lub 1880) i data ta jest uznawana za dzień narodzin polskiego taternictwa. Pierwsze zimowe – Henryk Bednarski, Jerzy Cybulski, Walery Goetel, Józef Lesicki, Leon Loria, Stanisław Zdyb 6 marca 1910.
Bardzo trudna i niezwykle słynna droga ścianą północno-wschodnią, tzw. "wariant R" została pokonana w 1955 przez taterników Jana Długosza i Andrzeja Pietscha. Jej przejście klasyczne w 1991 przez Piotra Dawidowicza i Michała Waydę było kolejnym przełomem w taternictwie. Na początku XXI wieku poprowadzono na Mnichu kolejne, jeszcze trudniejsze drogi.
Turnia posiada w dwa, położone blisko siebie wierzchołki, z których nieco wyższy (główny) jest wierzchołek północno-wschodni utworzony z wielkiego, pochyłego, skalnego bloku. Od strony Dolinki za Mnichem (poniżej północno-zachodniej ściany turni), widoczny jest trawiasto-skalny taras nazwany Mnichowe Plecy. Od strony Morskiego Oka widoczny jest Ministrant, w którego wielkim okapie (największym w polskich Tatrach) znajdują się bardzo trudne drogi hakowe.
W południowo-zachodniej grani Mnicha znajdują się dwie kulminacje:
- Mniszek (2045 m n.p.m.), widoczny znad Morskiego Oka po lewej stronie od Mnicha i oddzielony od niego Wyżnią Mnichowi Przełączką (ok. 2035 m n.p.m.), z której schodzi długi komin ograniczający wschodnią ścianę szczytu.
- Mnichowa Kopa (2090 m n.p.m.), oddzielona od Mniszka szerokim siodłem Mnichowej Przełączki Niżniej (ok. 2025 m n.p.m.). Z przełęczy, w kierunku Morskiego Oka opada potężny Mnichowy Żleb. Wschodna ściana (ok. 140 m wysokości) Mniszka i północno-wschodnia Mnicha (ok. 260 m wysokości) opadają do tego żlebu.
Za Mnichową Kopą grań Mnicha ginie w Mnichowym Piargu podchodzącym pod ściany opadające z głównej grani, poniżej Zadniego Mnicha i Cubryny.
Zarys góry jest symbolem umieszczonym na odznakach przewodników tatrzańskich. Sylwetka tego szczytu jest charakterystycznym elementem panoramy Tatr Wysokich. Kształtem przypomina postać siedzącego mnicha w kapturze. Z góra tą wiąże się wiele podań i legend tatrzańskich o wędrującym po Tatrach mnichu.
Szczyt opisywany był również przez poetów (m.in. Seweryna Goszczyńskiego, Kazimierza Jaworskiego), występował też w filmach (np. Wariant R Sergiusza Sprudina z 1961 r. - o wejściu wariantem "R").
Fragment wiesza pt. Mnich Kazimierza Andrzeja Jaworskiego:
Mnich - ale nie cichy braciszek.
Modli się - ale nie pokorą.
Mgła siwa się nad nim kołysze,
wiatr pod nim ugina bory.
Podczas II wojny światowej hitlerowcy umieścili na widocznej znad Morskiego Oka ścianie Mnicha swastykę. Polscy taternicy nocą obluzowali mocowanie. Podczas wichury znak mający świadczyć o panowaniu Niemców nad Tatrami spadł, a odpowiedzialny za mocowanie oddział strzelców alpejskich został ukarany wysłaniem na front wschodni.
W okolicach Morskiego Oka znajdują się jeszcze dwa inne szczyty, o podobnej nazwie: Zadni Mnich i Żabi Mnich.
