Motywy LGBT w filmie
Z Wikipedii
Aby zapobiec konfliktom edycji inni użytkownicy proszeni są o niedokonywanie w nim zmian do czasu usunięcia tego komunikatu lub skontaktowanie się z wikipedystą Grzegorz Wysocki.
Motywy LGBT w filmie – filmy z tematyką LGBT, to filmy różnych gatunków, w których głównym lub znaczącym wątkiem jest temat homoseksualizmu lub biseksualizmu lub które poruszają problem tożsamości płci (transgenderyzm, transseksualizm).
[edytuj] Początki kina
Na początku istnienia sztuki filmowej wątki LGBT bardzo rzadko pojawiały się na ekranie. Jeżeli już, to w scenach komicznych lub w celu wywołania u widza żalu albo strachu. Za pierwszą realizację z motywem LGBT można uznać nakręcony na początku XX wieku w studiu Thomasa Edisona, prymitywny test operatorski, w którym tańczą dwaj mężczyźni, a trzeci przygrywa im na skrzypcach.
W latach 20. pokazywano homoseksualistów dla rozbawienia widzów. Mężczyźni w strojach kobiecych wywoływali salwy śmiechu wśród publiczności. Popularnym gagiem, szczególnie często stosowanym w masowo produkowanych wówczas niemych westernach, było umieszczanie zniewieściałego bohatera w środowisku typowo męskich bohaterów. Udźwiękowienie filmu przyniosło dodatkowe możliwości: zniewieściali mężczyźni mogli mówić zmanierowanymi i przesadnie cienkimi głosikami. Te trzecioplanowe postacie pojawiały się na ekranie na krótko, nie wpływając znacząco na akcję.
[edytuj] Lata 30-50. Czarne charaktery i unikanie tematu
Ciekawym spostrzeżeniem jest jednak to, że zazwyczaj w filmach z lat 30. śmiano się z przebranych za kobiety mężczyzn, zaś kobiety występujące w męskich strojach, wzbudzały u widzów podziw i uwielbienie. Takie role Marleny Dietrich (słynny pocałunek z kobietą w Maroku z 1930 r.) i Grety Garbo (film Królowa Krystyna z 1933 r., relacje między królową i jej pokojówką) nie wzbudzały już dużych kontrowersji. Sceny te, jawnie ukazujące odmienną seksualność w wykonaniu tak wielkich gwiazd zapowiadały zmianę podejścia do tematu. Pojawiały się przy tym głosy obrońców prawa i moralności, którzy zaprotestowali przeciwko zbytniemu rozluźnieniu obyczajów.
Kodeks Haysa powstały w USA w 1934 r. wyraźnie zakazywał przedstawiania jakichkolwiek związków homoseksualnych. Wykluczone zostały w nim między innymi: namiętne pocałunki, lubieżnych pozy, wulgarne uwodzenie, gwałty, prostytucja, handel żywym towarem, a na sam homoseksualizm został określony mianem "seksualnej perwersji". Na potrzeby filmu przez dwie dekady przerabiano oryginalne scenariusze, intrygi i bohaterów tak, aby sprostać temu wymaganiu. Scenariusz sztuki teatralnej The Lost Weekend o seksualnie nieokreślonym alkoholiku, posłużył za kanwę filmu o scenarzyście, mającym kłopoty z alkoholem i blokadę twórczą. Powieść The Brick Foxhole mówiaca o mordercy, którego ofiarami byli homoseksualiści, stała się pierwowzorem scenariusza do filmu o antysemityzmie. Zasady wprowadzone przez Haysa działały.
Z filmu Spartakus w reż. Stanleya Kubricka z 1960 r. wycięto scenę, w której Antonius był uwodzony przez Crassusa (scena została przywrócona w nowym amerykańskim wydaniu filmu, tzw. "wersji reżyserskiej"). Z Kotki na gorącym, blaszanym dachu (1958) Richarda Brooksa usunięto sugestie o biseksualnej orientacji bohatera. Podobnie ocenzurowany został Ben-Hur reżyserowany przez Williama Wylera z 1959 r.
Zdarzało się jednak, że bohaterowie nosili jednak pewne cechy dotychczasowego wizerunku zniewieściałego mężczyzny – byli to zwykle złoczyńcy. Nie chodziło przy tym o celowe tworzenie negatywnych konotacji dla postaci homoseksualistów dla zohydzenia ich społeczeństwu. Chodziło raczej o nadanie postaciom czarnych charakterów dodatkowego rysu demoniczności. Gloria Holden w filmie Draculas Daughter i Peter Lorre w Sokole maltańskim rozpoczęli trend, w którym subtelne homoseksualne inklinacje negatywnych bohaterów mają za zadanie uczynienie ich bardziej złowieszczymi. Korzystano z negatywnego stereotypu istniejącego już w społeczeństwie, a tym samym wzmacniano ten stereotyp.
W latach 40. i 50. negatywny bohater o rysach homoseksualnych pojawia się m.in. u Alfred Hitchcocka w filmach Sznur i Nieznajomy z pociągu. W Rebece gospodyni przejawia seksualną fascynację zmarłą panią de Winter. Postacie te to nie są to po prostu zbrodniarze, ale indywidua psychopatyczne. Lesbijki przedstawiane były albo jako silne "babo-chłopy", androgeniczne więźniarki albo kobiety neurotyczne, co miało być ostrzeżeniem dla kobiet-widzów. Tragicznie kończyły również osoby o zachwianej tożsamości seksualnej, jak w filmie Johnny Guitar z 1954 r.
Charakterystyczne dla lat 50. są też filmy z postacią tzw. "Tom-boya", czyli dziewczyny chodzącej w spodniach, strzelającej i jeżdżącej konno, która tylko dzięki miłości do mężczyzny odkrywa swą "prawdziwą" tożsamość. Przebrana już w sukienkę wkrótce poślubiała swojego wybranka, a z filmu wypływał oczywisty morał.
[edytuj] Nowe trendy w latach 60. na tle powstającego ruchu walki o prawa LGBT
W czasie, gdy amerykańscy filmowcy szukali sposobu na pozytywny wizerunek homoseksualisty, który mógłby przejść przez cenzurę, powiew nowego trendu napłynął z Wielkiej Brytanii. W 1961 r. zrealizowano tam film Victim. W główną rolę wcielił się Dirk Bogart. Film przedstawia pierwszego homoseksualnego bohatera filmowego, który zarysowany jest wbrew stereotypom.
Film okazał się popularny i dochodowy, a amerykańscy filmowcy stanęli przed problemem konkurencji zza oceanu, gdzie w jasny, czytelny sposób zaczęto definiować problemy homoseksualizmu. Motyw finansowy skłonił producentów do konkluzji, że jedyną drogą ściągnięcia do kin większej liczby widzów jest poruszenie w filmach dojrzałych tematów i jednoznacznie formułowanie problemów. Na początku lat 60-tych kodeks Haysa zaczynał powoli tracić na ważności. Wciąż jednak ostatnim kategorycznie przestrzeganym zakazem było mówienie otwarcie o homoseksualizmie. Niebawem i to ostatnie tabu zostało złamane.
Otto Preminger był pierwszym, który tego dokonał realizując film Advice and Consent, w którym wprawdzie na drugim planie, ale jednak, toczy się wątek szantarzu wysoko postawionego urzędnika z powodu jego dawnego homoseksualnego romansu. Kolejnym obrazem był The Childrens Hour w reżyserii Williama Wylera, gdzie role borykających się z lesbijskim problemem dziewcząt zagrały Shirley MacLaine i Audrey Hepburn.
Mimo zmiany optyki producentów i ostatecznego upadku cenzury w produkcjach hollywoodzkich, problemu homoseksualizm wciąż traktowany był jako coś wstydliwego, jak brudny sekret, który należy ukrywać, a postacie były zarysowane w płaski sposób. Osoby o odmiennej orientacji seksualnej przedstawiano jako jednostki nieszczęśliwe o samobójczych skłonnościach, które zwykle pod koniec fabuły podemowały taką desperacką próbę.
W 1970 r. powstał film, w którym homoseksualni bohaterowie zostali przedstawieni w nowy sposób. Był to The Boys in the Band. Postacie tworzą grupę świadomych homoseksualistów i przedstawione zostały na pierwszym planie. Po tym filmie coraz częściej pojawiali się na ekranie, ich sylwetki zaczęły być wyraźnie zarysowane, miały świadomość i głębię. Stopniowo zaczęły powstawać filmy, dzięki którym następowała równowaga w portretowaniu postaci o odmiennej orientacji seksualnej.
(tekst w trakcie uzupełniania)
[edytuj] Kino współczesne
W filmach współczesnych, których nie ograniczają zakazy cenzorskie, a które podejmujących tematykę LGBT, można wyróżnić kilka sposobów przedstawienia postaci o odmiennej orientacji seksualnej. Poniższy podział dotyczy filmów głównego nuru, do którego nie należą te należące do nurtu New Queer Cinema bazującego na zupełnie odmiennej formie wyrazu i estetetyce.
[edytuj] Cztery sposoby przestawiania postaci w kinie głównego nurtu
Postacie poszukujące
Gej najlepszy przyjaciel
Prostytucja
Zdeklarowani LGBT
[edytuj] Coming out na ekranie kinowym
[edytuj] AIDS jako główny temat filmu
[edytuj] New Queer Cinema
[edytuj] Motywy LGBT w polskim kinie
[edytuj] Twórcy filmowi zajmujący się tematyką LGBT
[edytuj] Festiwale i przeglądy filmowe
[edytuj] Na świecie
- The Los Angeles Gay and Lesbian Film Festival
- The New York Lesbian & Gay Film Festival
- The New York Lesbian and Gay Experimental Film/Video Festival
- Lesbian Film Festival w Nowym Jorku
- The Long Island Gay and Lesbian Film Festival
- BlinkFest: Sassy Gay & Lesbian Shorts
- Black LGBT Film Festival w San Francisco
- School of the Art Institute of Chicago Queer Film and Video Festival[1]
[edytuj] W Europie
- Copenhagen Gay and Lesbian Filmfestival – od 1986 r. w październiku, Oficjalny serwis
[edytuj] W Polsce
Cykliczne imprezy:
- Festiwal Filmowy "Pryzmat" w Warszawie – od 2006 r. w listopadzie, Oficjalny serwis
- Festiwal Filmu Queer w Łodzi
- Festiwal Filmowy Kultura Różnorodności w Warszawie
Filmy z nurtu LGTB można było ogladać w Polsce również na: Festiwalu Filmów Latynoamerykańskich w Warszawie, Warszawskim Międzynarodowym Festiwalu Filmowym, Festiwalu Filmy Świata "Ale Kino" i Planete Doc Review.
[edytuj] Źródła
- Monika Marach Zakazana miłość – homoseksualizm w kinie
- Urszula Gumułczyńska Motywy gejowskie w amerykańskim kinie "głównego nurtu"
- Joanna Sroka New Queer Cinema & teoria queer, "Forma", nr 2-3 (maj-czerwiec 2005)
- Wojciech Szot "Be queer" or not to be? w polskim filmie
[edytuj] Przypisy
To jest tylko zalążek artykułu związanego z filmem. Jeśli możesz, rozbuduj go.
