Neandertalczyk

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Neandertalczyk
Rekonstrukcja wyglądu neandertalczyka w Neanderthal-museum
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Rząd	naczelne
Rodzina	człowiekowate
Podrodzina	Homininae
Rodzaj	człowiek
Gatunek	człowiek neandertalski
Nazwa systematyczna
†Homo neanderthalensis syn. †Homo sapiens neanderthalensis
King, 1864
Systematyka Wikispecies

Człowiek neandertalski, neandertalczyk (Homo neanderthalensis) - wymarły gatunek człowieka (Homo) czasami uważany za podgatunek człowieka rozumnego.

[edytuj] Odkrycia

Pierwsza rekonstrukcja wyglądu neandertalczyka

Jednym z pierwszych dowodów istnienia neandertalczyka był wykopany w 1856 roku w niemieckim Neanderthalu niekompletny szkielet istoty podobnej do człowieka, ale o ciężkiej budowie i grubym wale nadoczodołowym. Była to niewątpliwie istota człowiekowata, jednakże tak wybitnie różniąca się od człowieka współczesnego, że uznano ją za znacznie bardziej od niego pierwotną. Przyrodnicze książki z tego okresu pełne są artystycznych rekonstrukcji ukazujących neandertalczyków jako istoty włochate i ociężałe, niewiele różniące się wyglądem od małp, o tępym wyrazie twarzy.

Wcześniejsze odkrycie (jaskinia Engis, 1829) fragmentu czaszki 2-3 letniego dziecka neandertalczyka, uznano dopiero w 1936. Podobnie czaszka kobiety neandertalskiej znaleziona w Forbes’ Quarry (Gibraltar, 1848), została rozpoznana dopiero w 1864.

Obecnie nauka dysponuje dużą liczbą szczątków H. neanderthalensis stawiając go na pierwszym miejscu wśród najlepiej opisanych wymarłych hominidów.

[edytuj] Pochodzenie i występowanie

Prawdopodobnie wywodził się od Homo heidelbergensis lub gatunku z nim blisko spokrewnionego. Żył w środkowym plejstocenie. Pierwsi neandertalczycy pojawili się w Europie ok. 350 tys. lat temu^[1] Rozprzestrzenili się po Europie (z wyjątkiem Skandynawii) i zachodniej Azji (Bliski Wschód) w okresie dużych wahań klimatycznych, wykazywali przystosowania do zimnego klimatu. Nieliczne ślady wskazują na obecność podobnych form w południowej Syberii i północnej Afryce.

[edytuj] Budowa

Porównanie czaszek H. sapiens (z lewej) i H. neanderthalensis (z prawej)

Neandertalczycy posiadali krępe ciało, niskie czoło z silnie rozwiniętymi wałami nadoczodołowymi. W porównaniu ze współczesnymi ludźmi mieli krótsze ręce i nogi, lepiej rozwiniętą muskulaturę klatki piersiowej, ramion i barku, byli przeciętnie nieco niższego wzrostu, mieli nieznacznie większą puszkę mózgową, kości twarzoczaszki wysunięte do przodu i większy nos. Mężczyźni osiągali średnio ok. 165 cm, a kobiety ok. 155 cm wzrostu. Prawdopodobnie posługiwali się mową. Kość gnykowa znaleziona w 1983 w jaskini Kebara (Izrael) ma budowę zbliżoną do ludzkiej^[2].

[edytuj] Kultura

Człowiek z Neandertalu zajmował się myślistwem i zbieractwem, potrafił rozniecać ogień, wytwarzał narzędzia kamienne i drewniane, praktykował pochówek rytualny swych zmarłych. We Francji, w jaskini La Chapelle-aux-Saints odkryto płytki grób ze szkieletem w pozycji embrionalnej, pokrytym czerwoną ochrą. Obok ciała pozostawiono: narzędzia, kwiaty, jajka i mięso. Świadczy to o początkach wiary w życie pozagrobowe i istnieniu praktyk religijno-magicznych.

Kultury europejskiego odłamu neandertalczyków określa się jako kulturę lewaluaską i kulturę mustierską.

[edytuj] Przyczyny wyginięcia

Naukowcy powszechnie przyjmują, iż neandertalczyk wyginął w Europie ok. 30 tys. lat temu^[3]. Najpóźniejsze ślady jego bytności znaleziono w Portugalii i Rumunii. Ślady węgla drzewnego i narzędzi kamiennych odkryte w jaskini Gorham w Gibraltarze sugerują, że mógł żyć jeszcze ok. 28-24 tys. lat temu^[4].

Jedna z hipotez na temat ich wyginięcia mówi, że nie wytrzymali presji konkurencyjnej ze strony wczesnego Homo sapiens^[5].

Trwają spory czy neandertalczycy mogli się krzyżować ze współczesnymi sobie Homo sapiens. Analiza zmienności mitochondrialnego DNA człowieka współczesnego i porównanie jej z sekwencjami mtDNA neandertalczyków wskazuje, że współczesne populacje ludzkie nie zawierają genów neandertalczyka. To silnie wskazuje, że neandertalczyk był osobnym, rozumnym gatunkiem ludzkim, lecz nie stanowi argumentu rozstrzygającego (mtDNA są przekazywane wyłącznie w linii żeńskiej)^[6].

Porównanie materiału genetycznego obu gatunków wykazuje różnice w zaledwie ułamku procenta^[7]. Jednocześnie stwierdzono istotne różnice genetyczne pomiędzy samymi neandertalczykami. Odkrycia w Portugalii (Lagar Velho), Rumunii (Pestera cu Oase) i na Morawach (Mladec) sugerują, że mogło dochodzić do krzyżowania się H. neanderthalensis i H. sapiens. Na tej podstawie wysunięto hipotezę o możliwości wchłonięcia neandertalczyków do populacji współczesnego człowieka.

[edytuj] Przypisy

↑ J. L. Bischoff et al. (2003). "Neanderthals". J. Archaeol. Sci. (30): 275.
↑ B. Arensburg, A. M. Tillier, B. Vandermeersch, H. Duday, L. A. Schepartz & Y. Rak (April 1989). "A Middle Palaeolithic human hyoid bone". Nature (338): 758-760
↑ [1] Washington University in St. Louis News & Information Redating of the latest Neandertals in Europe
↑ Neanderthals' 'last rock refuge'
↑ Gravina, B., P. Mellars, and C. B. Ramsey. 2005. Radiocarbon dating of interstratified Neanderthal and early modern human occupations at the Chatelperronian type-site. Nature 438:51-56.
↑ Serre et al. (2004) No Evidence of Neandertal mtDNA Contribution to Early Modern Humans. PLoS Biol 2(3): e57 (en)
↑ Scientists decode Neanderthal genes