Nowa Synagoga w Tarnowie
Z Wikipedii
Nowa Synagoga w Tarnowie | |
![]() |
|
Data budowy | 1865-1908 |
Data zburzenia | listopad 1939 |
Budulec | murowana |
Obecnie | nie istnieje |
Nowa Synagoga w Tarnowie - największa i jedna z najpiękniejszych synagog w Tarnowie, znajdująca się przy narożniku ulic Nowej i Waryńskiego. Była jednym z najbardziej charakterystycznych budynków miasta i dumą tarnowskich Żydów.
[edytuj] Historia
Budowa Nowej Synagogi rozpoczeła się około 1865 roku, lecz wkrótce z powodu braku funduszy wstrzymano prace na kilkadziesiąt lat. Prace budowlne ostatecznie ukończono w 1908 roku. Została uroczyście otwarta 18 sierpnia 1908 roku w dzień urodzin cesarza Franciszka Józefa I, przez co zwana była synagogą cesarza Franciszka Józefa czy Jubileuszową. Synagoga została podpalona w listopadzie 1939 roku. Pożar trwał 3 dni, lecz konstrukcja się nie zawaliła. Kilka dni później została wysadzona w powietrze.
We wrześniu 1993 roku Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie ufundował tablicę pamiątkową na budynku przy rogu ulic Nowej i Waryńskiego. Napis w językach polskim i angielskim głosi: "W tym miejscu stała największa synagoga zwana Nową".
[edytuj] Architektura
Murowany gmach synagogi wzniesiono na planie prostokąta. Jej najbardziej charakterystycznym elementem była baniasta złota kopuła, która górowała nad miastem. W trójnawowej sali głównej, nawy boczne były odzielone od głównej rzędem zdobionych kolumn. Ściana frontowa i ołtarzowa zwieńczone były trójkątnym wystającym murem. Podobny mur wieńczył ryzality boczne, kryjąc dachówką pokryty dwuspadowy dach. Nad nawami bocznymi znajdował się babiniec.
Na wschodniej ścianie znajdował się zdobiony Aron ha-kodesz, a na środku bima, wydzielona kutą barierką ustawioną w czworokąt, na którego narożach stały lampy. Najbardziej okazałym ozdobnikiem synagogi wyły wielkie żyrandole oświetlające nawę główną.
Obecnie po synagodze zachował się jedynie fragment kolumny, która jest elementem pomnika na pobliskim cmentarzu żydowskim.
![]() |
![]() ![]() ![]() |
![]() |
Najstarsza Synagoga • Stara Synagoga • Nowa Synagoga • Synagoga przy Goldhammera 1 • Synagoga Debory Menkes • Synagoga Tempel • Synagoga Icchaka Horowitza • Synagoga cadyka Ungera