Okno (budownictwo)
Z Wikipedii
Okno – element, konstrukcja zamykająca otwór w ścianie (albo w dachu) służący do oświetlenia i przewietrzania pomieszczeń (w niektórych kultach nawet w celu ozdobnym).Stolarka okienna - pojęcie stosowane w budownictwie na określenie wszystkich okien w budynku.
Spis treści |
[edytuj] Budowa
Elementami z których składa się okno są:
- rama zamontowana w ścianie tzw. ościeżnica
- skrzydło okienne – część ruchoma mocowana do ramy za pomocą zawiasów. W zależności od ilości skrzydeł okna nazywamy jednoskrzydłowymi, dwuskrzydłowymi itd.
- wypełnienie ramy skrzydeł okiennych: najczęściej tafla szkła (szyba) pojedyncza lub podwójna (czasem potrójna).
[edytuj] Materiał
Okna wykonywane są z takich materiałów jak: drewno, PCW, profile metalowe (dawniej stalowe, obecnie najczęściej aluminiowe). Elementem uzupełniającym są parapety:
- zewnętrzne: wykonywane z blachy lub pcw
- wewnętrzne: drewniane, kamień, kamień sztuczny, konglomeraty.
(uwaga: pcv, pvc, pcw - skróty pochodzące z różnych języków, określające ten sam materiał : polichlorek winilu.W Polsce stosowane wymiennie.)
[edytuj] Rodzaje okien
Typy konstrukcji okien drewnianych spotykane w budownictwie:
- okna krosnowe - zbudowane są z krosna i pojedynczego skrzydła okiennego otwieranego do wewnątrz. Okna krosnowe często wykonywane są jako stałe (nieotwieralne). Stosuje się je bardzo rzadko z uwagi na niską izolacyjność termiczną.
- okna ościeżnicowe (zwane też oknami polskimi) – zbudowane były z ościeżnicy, do której mocowane są podwójne skrzydła okienne (jedno otwierane na zewnątrz pomieszczenia, drugie do środka). Stosowane były zwłaszcza w budownictwie wiejskim i w miastach na najniższych kondygnacjach.
- okna skrzynkowe – rama okienna złożona jest z ościeżnicy i krosna, do niej mocowane są podwójne skrzydła okienne otwierane do środka. Skrzydła zewnętrzne zawsze mają nieco mniejszy wymiar niż skrzydła wewnętrzne. Odmianą okien skrzynkowych są okna półskrzynkowe. Ich rama złożona jest z ościeżnicy i poziomych elementów krosna zwanych krośniakami. Skrzydła okien półskrzynkowych są tej samej wielkości.
- okna zespolone (szwedzkie) – posiadają podwójne skrzydła połączone ze sobą za pomocą śrub. Zawieszone są na ramie okna na wspólnym zawiasie. Stosowane w Polsce od ponad czterdziestu lat
- okna jednoramowe – składają się z ramy i pojedynczych skrzydeł okiennych wykonanych z trzech warstw drewna sklejonych ze sobą. Układ włókien zapobiega wypaczaniu się konstrukcji. Skrzydła szklone szybami zespolonym (zestawami szyb połączonymi uszczelką). Podobną konstrukcję (jednoramową) mają okna wykonywane z profili PVC i aluminiowych.
[edytuj] Szczególne typy okien
Oprócz "zwykłych" okien stosowane są okna o specjalnym przeznaczeniu:
- okna połaciowe- okna wbudowane w połać dachową, stąd nazwa
- lukarna
- wole oko- okno o specjalnym kształcie
- witryna- okno sklepowe
- świetlik - okno do oświetlenia górnego
- nadświetle
- okno balkonowe - potocznie określane jako drzwi balkonowe
- portfenetr
- okna wewnętrzne - służące do pośredniego oświetlania pomieszczeń
Ponadto w budownictwie stosuje się elementy doświetlające, które niezależnie od doświetlania pełnia inne funkcje i nie są zaliczane do stolarki okiennej:
- luksfery: inaczej pustaki szklane
- ściany kurtynowe
- klapy dymowe
[edytuj] Elementy dodatkowe i pojęcia związane z oknami
W zależności od sposobów otwierania okna mogą mieć skrzydła:(w nawiasie symbole stosowane w budownictwie na określenie danego typu)
- rozwierane –czyli otwierane: (R)
- uchylne: (U)
- obrotowe
- nieotwieralne
- uchylno-rozwierane: (R/U)
- obrotowo-otwieralne (w Polsce niestosowane w masowej produkcji)
- przesuwne - ze skrzydłem przesuwanym w poziomie lub podnoszonym
Okna mogą mieć wprowadzane dodatkowe podziały:
- podział konstrukcji ramy okiennej przy pomocy ślemion i słupków. Tworzy się wtedy dodatkowe nadświetle, lufcik.
- Skrzydła okienne mogą być dzielone na mniejsze pola (tzw.kwatery) przy pomocy szczeblin (szprosów).
Przed nadmiernym wnikaniem światła przez okna zabezpiecza żaluzja, okiennica, roleta, markiza. Otwór okienny w ścianie, nazywany ościeżem, wykańczany jest przez wykonanie węgarka lub glifowaniem.
[edytuj] Pojecia związane z przepisami i technologią:
- izolacyjność termiczna: okno jest elementem, przez który "ucieka" najwięcej ciepła z budynku. Im większy otwór okienny tym więcej ucieka ciepła. Stąd (w celu zwiększenia izolacyjności okna) w nowoczesnych oknach szyby podwójne lub potrójne, oraz ościeżnice kilkukomorowe.
- akustyczność: okna muszą spełniać wymogi akustyczne określane w przepisach: stąd, szczególnie w dużych miastach przy ruchliwych trasach stosuje się (okna o podwyższonej izolacyjności akustycznej). Do podwyższenia izolacyjności okna stosuje się zestawy szybowe, czyli gotowe fabrycznie ramki z dwoma lub trzema taflami szkła wypełnionymi gazem (najczęściej argonem).
- wentylacja: okna muszą spełnić pewne wymagania wentylacyjne (szczególnie chodzi o usuwanie nadmiernej ilości pary wodnej powstałej w mieszkaniu przez takie przyziemne czynności jak np.oddychanie i gotowanie). Okna drewniane mają pewną cechę nazywaną "oddychaniem" - zapewnia to wentylację pomieszczenia. Okna z pcv są bardzo szczelne (nie mylić z izolacyjnością termiczną). Znane są przypadki wystąpienia zagrzybienia ścian wskutek zbyt dużej szczelności okien. Stosowane są różne mechanizmy takie jak mikrowentylacja, rozszczelanianie, nawiewniki okienne.
- okna antywłamaniowe: problem stary jak świat-jak zabezpieczyć delikatny element, jakim jest okno przed "złymi ludźmi". Stosowano i nadal stosuje się kraty okienne. Inne rozwiązania to blokady zawiasów, klamki z kluczykami (blokuje klamkę i uniemożliwia otwarcie okna po zbiciu szyby), folie naszybowe (wzmacniające szkło), siatki metalowe wtapiane w szkło. Skądinąd wiadomo, że najlepszą ochroną jest "piesek" czający się za oknem...Innymi metodami zabezpieczenia okna jest stara dobra okiennica oraz roleta i żaluzje.
- bezpieczeństwo: w wielu przypadkach przepisy wymagają zastosowania tzw. szkła bezpiecznego, które podobnie jak w samochodzie tłucze się na drobne kawałki. Są to okna na dużej wysokości (odłamek szkła spadający z kilkudziesięciu metrów mógłby uciąć głowę) oraz drzwi wejściowe (wykonanych w całości ze szkła czasem się nie zauważa)
[edytuj] Rozwój okna
Wynalazca okna nie jest znany.
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Rozwój okna.
