PAST

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

PAST
Na pierwszym planie - niższy budynek przy ul. Zielnej 37, pierwsza siedziba Cedergren, na drugim planie - wyższy budynek, PAST.
Kraj	Polska
Miasto	Warszawa
Adres	ul. Zielna 39, Śródmieście
Całkowita wysokość	51,5 m
Liczba kondygnacji	11
Rozpoczęcie budowy	1906
Ukończenie budowy	1908
Inwestor	Cedergren

PAST - pierwszy warszawski wysokościowiec powstały jeszcze w czasach zaboru rosyjskiego, zaprojektowany przez Bronisława Brochwicz-Rogoyskiego. Budynek przypominający średniowieczną wieżę zamkową (modernistyczny nowy historyzm inspirowany średniowieczem), o nowoczesnych secesyjnych wnętrzach zbudowany został na ulicy Zielnej w latach 1906-1908 dla szwedzkiego Towarzystwa Akcyjnego Telefonów "Cedergren" (nosił wtedy także jego nazwę) jako drugi budynek centrali telefonicznej. Jego wysokość od podstawy fundamentów do szczytu wynosiła 51 m. Był to wtedy najwyższy budynek w całym Imperium Rosyjskim, najwyższy mieszkalny w Europie, oraz jedna z pierwszych tego typu konstrukcji żelbetowych na kontynencie. Mieścił w wieży osiem wysokich pięter. Po wygaśnięciu koncesji w 1922 r. budynek przejęła Polska Akcyjna Spółka Telegraficzna i dzięki temu znany jest on do dziś jako PAST-a.

Miano najwyższej budowli w Polsce nosił do 1934 r., kiedy to zakończyła się budowa wieżowca towarzystwa ubezpieczeniowego Prudential.

W czasie wojny budynek PAST-y zasłynął z zaciętych walk jakie toczyły się o niego podczas powstania warszawskiego. Budynek był bardzo silnie broniony przez Niemców. Walki powstańcze o zdobycie gmachu trwały od 2 do 20 sierpnia. Zostały zakończone sukcesem, jednak sam budynek został bardzo poważnie zniszczony.

Obecnie budynek stoi odbudowany z pewnymi zmianami. Usunięto obecne przed wojną zwieńczenia w postaci blank (niczym w obronnej fortecy), jest podzielony na 11 pięter - łącznie z dobudowanym szklanym kioskiem na dachu, przebudowano i skuto zdobienia z części tylnej, zawierającej klatkę schodowa.

9 listopada 2000 został przekazany środowiskom kombatanckim, w których imieniu budynkiem administruje Fundacja Polskiego Państwa Podziemnego. Na zorganizowanej uroczystości premier Jerzy Buzek przekazał symbolicznie klucze do budynku prezesowi Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, ppłk Stanisławowi Karolkiewiczowi, a także akt notarialny. Kombatanci zameldowali obecność, odczytano apel poległych. Obecne były liczne poczty sztandarowe. Budynek był bogato przyozdobiony flagami, jego elewacje oświetlały szperacze przeciwlotnicze, po zakończeniu odbył sie pokaz sztucznych ogni. Wśród oficjeli byli obecni także m. in. wojewoda mazowiecki Antoni Pietkiewicz, minister spraw zagranicznych Władysław Bartoszewski, ministrowie Jacek Taylor i Jerzy Woźniak z Urzędu ds. Kombatantów, biskup polowy Wojska Polskiego, gen. Sławoj Leszek Głódź.

W sierpniu 2003 na dachu budynku ustawiono Znak Polski Walczącej (kotwicę), wykonała ją wyłoniona w przetargu firma ABIS NEON Plast, której kierownictwo w hołdzie powstańcom zrezygnowało z pieniędzy należnych za wykonaną pracę. Znak jest wykonany z aluminium, pomalowany za złoto i podświetlany po zmroku. Ma 4 metry szerokości i 6 metrów wysokości. Jego formę zaprojektował architekt i żołnierz AK Jacek Cydzik.

Na ostatnim piętrze budynku znajduję się taras widokowy. Został on zorganizowany w październiku 2003 roku z inicjatywy i na koszt firmy Boom, wynajmującej w budynku pomieszczenia.

Budynek w stanie obecnym (2005).

[edytuj] Ciekawostki

Pod linkiem można obejrzeć zeskanowaną książkę telefoniczną sieci warszawskiej na rok 1938/1939, wydaną przez Polską Akcyjną Spółkę Telegraficzną.
Od 2003 roku na szczycie budynku stoi znak Polski Walczącej.
Na ul. Pięknej 19 (wtedy Piusa XI) mieściła się tzw. mała PAST-a, o którą podczas powstania warszawskiego w dniach 4-20 sierpnia, również toczyły się ciężkie walki, uwieńczone powodzeniem 22 sierpnia - dwa dni po zdobyciu PAST-y na ul. Zielnej.