Paul von Lettow-Vorbeck
Z Wikipedii
Paul Emil von Lettow-Vorbeck (ur. 20 marca, 1870, zm. 9 marca, 1964) – niemiecki generał, dowódca wojsk cesarskich walczących w I wojnie światowej na terenie Niewmieckiej Afryki Wschodniej, była to jedyna niemiecka kampania wojskowa w posiadłościach zamorskich gdzie Niemcy nie zostali pokonani.
Spis treści |
[edytuj] Młodość
Vorbeck urodził się w rodzinie o tradycjach wojskowych. Studiował w Akademii Wojskowej, w klasie o specjalności artyleryjskiej. W 1900 r. brał udział w tłumieniu powstania bokserów w Chinach. Później w latach 1904-08 odbywał służbę w Niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej, gdzie walczył ze zbuntowanymi plemieniami Hererów i Hotentotów. Został wówczas ranny w lewe oko i musiał poddać się rekonwalescencji w Południowej Afryce, gdzie zaprzyjaźnił się z Janem Smutsem. Przeciwko, któremu musiał później walczyć w czasie I wojny światowej. W latach 1909-13 był dowódcą II Batalionu Piechoty Morskiej (II Seebataillon Kaiserliche Marine-Infanterie). Dowodził także niemieckimi oddziałami kolonialnymi (tzw. Schutztruppe) w Kamerunie Niemieckim.
[edytuj] Służba w I wojnie światowej
W 1914 r. Lettow-Vorbeck objął dowodzenie nad małymi siłami w Niemieckiej Afryce Wschodniej (obecna Tanzania), w skład których wchodził 3-tysięczny niemiecki garnizon oraz 12 kompanii tubylców tzw. Askari. Na początku wojny w sierpniu chcąc przejąć inicjatywę zignorował rozkazy dowództwa z Berlina oraz gubernatora kolonii dr Heinricha von Schnee i przygotowywał działania ofensywne. Szybko zorganizował desant na miasto Tanga gdzie w dniach od 2 do 5 listopada 1914 r. rozegrała się jedna z największych bitew w Afryce w czasie wojny. Po wygranej przegrupował swoich ludzi i prawie nieistniejące zapasy aby uderzyć na brytyjskie linie kolejowe. Odniósł wówczas swoje drugie zwycięstwo nad Brytyjczykami w bitwie pod Jassin (18 stycznia 1915 r.). Dzięki tym zwycięstwom zdobył duże ilości broni i zaopatrzenia, podniosło się także morale ludzi. Niemniej jednak stracił dosyć dużo ludzi (co przy jego skąpych siłach miało duże znaczenie) wśród których znalazł się bardzo pomocny angielski repatriant Tom von Prince, którego trudno było zastąpić.
Strategia Vorbecka była bardzo prosta, mianowicie wiedząc iż Afryka Wschodnia będzie jedynie peryferyjnym rejonem działań wojennych postanowił związać swoimi działaniami jak najwięcej sił brytyjskich. Dzięki temu miał odciążyć wojska cesarskie w Europie i pozbawić Brytyjczyków dodatkowych odwodów.
W konsekwencji kosztownych strat w ludziach postanowił unikać bezpośredniego kontaktu z Brytyjczykami a zamiast tego prowadził wojnę podjazdową i organizował liczne wypady na terytorium przeciwnika (gównie do Kenii i Rodezji). Jego celem stały się forty, koleje oraz linie telegraficzne. Wszystkie te akcje zmierzały do tego aby odwrócić uwagę armii brytyjskiej od Europy oraz aby Anglicy wysłali w ten rejon jak najwięcej swoich sił.
Lettow-Vorbeck skupił pod sowimi rozkazami ok. 12 tys. ludzi, większość z nich stanowili tzw. Askari, którzy w przeciwieństwie do innych miejscowych oddziałów kolonialnych byli dobrze wyszkoleni i zdyscyplinowani. Askari stali się sławni ze względu na swoje umiejętności żołnierskie oraz lojalność. Vorbeck był także wzorcowym dowódcą jeżeli chodzi o podtrzymywanie morale w armii i zawsze utrzymywał bliskie kontakty ze swoimi żołnierzami. Problemy z zaopatrzeniem częściowo rozwiązano poprzez akcję ratunkową dla niemieckiego okrętu SMS Königsberg (zatopionego w delcie rzeki Rufigi w 1915 r.), zdemontowano wówczas ze statku artylerię okrętową, której użyto w działaniach lądowych. Załoga statku dołączyła do reszty sił Vorbecka.
W marcu 1916 r. Brytyjczycy (rekrutujący się głównie z Południowej Afryki) dowodzeni przez Jana Smutsa rozpoczęli zakrojoną na szeroką skalę ofensywę. Von Lettow-Vorbeck umiejętnie i cierpliwie wykorzystywał teren oraz klimat jako swoich sojuszników i zmuszał Anglików do walki na narzuconych przez siebie warunkach. Jednak olbrzymia przewaga brytyjska zmusiła go do ustąpienia z części terytorium. Niemniej jednak Brytyjczycy zanotowali na swoim koncie kilka bolesnych porażek, największą była bitwa pod Mahiwą gdzie Niemcy przy stracie 100 ludzi wyeliminowali z dalszej walki 1600 Brytyjczyków.
Pomimo wielkich wysiłków Vorbecka przewaga przeciwnika była przytłaczająca, dlatego też nie miał on najmniejszych szans na obronę jakiegokolwiek terytorium ze względu na szczupłość sił. Postanowił więc najechać portugalski Mozambik, gdzie zdobył nowych ludzi i zapasy po pokonaniu portugalskich garnizonów. W sierpniu 1918 r. powrócił do Niemieckiej Afryki Wschodniej tylko po to aby uderzyć na Rodezję, dzięki czemu wymknął się z zastawionej na niego przez Brytyjczyków pułapki. Wygrał tu 13 listopada m.in. bitwę pod Kasamą (było to już dwa dni po zawieszeniu broni w Europie). Kiedy plotki o niemieckiej przegranej w Europie okazały się prawdziwe (dzięki schwytaniu brytyjskiego posłańca przenoszącego wiadomość o zawieszeniu broni) Lettow-Vorbeck poddał się 23 listopada ze swoją niezwyciężoną armią w Abercorn w obecnej Zambii.
[edytuj] Kariera powojenna i spuścizna
Po wojnie Vorbeck czynił wysiłki aby repatriować niemieckich żołnierzy oraz jeńców, starał się także aby Afrykanie (Askari) byli traktowani na równi z Europejczykami. Spotkał także Richarda Meinertzhagen - oficera brytyjskiego wywiadu, z którym miał osobiste porachunki z czasu wojny.
Później w styczniu 1919 r. Lettow wrócił do kraju, gdzie przywitano go jak bohatera i awansowano do rangi generała majora (był to ostatni edykt wydany przez cesarza). Oddziały Vorbecka jako jedyne otrzymały pozwolenie na wykonanie parady zwycięstwa przez Bramę Brandenburską. Była to nagroda za to, że jego wojska jako jedyne zwycięsko wychodziły wielokrotnie ze starć z liczniejszym wrogiem.
Wkrótce Lettow stał się aktywny politycznie, stając po stronie sił prawicowych, brał m.in. udział w tłumieniu powstania komunistycznego w Hamburgu. Następnie był posłem do Reichstagu (1929-30) z ramienia partii DNVP (Niemieccy Nacjonaliści). Vorbeck sprzeciwiał się nazizmowi. Faszyści ze względu na jego sławę i towarzyszącą mu legendę próbowali go użyć do swoich celów. W 1938 r. w wieku 68 lat nie sprzeciwił się nadaniu mu tytułu "generała do specjalnych celów", przy czym do końca wojny nie otrzymał wezwania do służby. W 1945 r. kompletnie wycofał się z życia publicznego. Jedynie w 1959 r. odwiedził swój drugi dom - Wschodnią Afrykę, gdzie serdecznie powitali go żyjący jeszcze niektórzy Askari. Smuts wraz z kilkoma byłymi brytyjskimi i południowoafrykańskimi oficerami zorganizowali mu mały zasiłek pieniężny, który miał mu być wypłacany aż do śmierci.
Po jego śmierci w Niemczech, rząd zadecydował, iż rozdzieli środki pieniężne pomiędzy byłych żołnierzy - Askarich Vorbecka w Tanzanii. Jeśli weterani poprawnie reagowali na niemieckie komendy wojskowe otrzymywali odpowiednie wynagrodzenie.
Jego nazwiskiem nazwano miedzyinnymi koszary w Hamburgu.
[edytuj] Bibliografia
- von Lettow-Vorbeck, Heia Safari! Deutschlands Kampf in Ostafrika Leipzig, 1920.
- von Lettow-Vorbeck, Mein Leben Koehlers Verlaggesellschaft, Biberach an der Riss, 1957.
- Charles Miller, Battle for the Bundu: The First World War in German East Africa, MacMillan, 1974, ISBN 0025849301
- Byron Farwell, The Great War in Africa, 1914-1918, W. W. Norton & Company, 1989, ISBN 0393305643
- Ross Anderson, The Forgotten Front: The East African Campaign, 1914-1918, Tempus Publishing, 2004 ISBN 0752423444
