Hotentoci

Z Wikipedii

Hotentoci (ang. Khoikhoi lub KhoeKhoe, transkrypcja tubylczego określenia "ludzie-ludzie", czyli "prawdziwi ludzie") - grupa etniczna rdzennych mieszkańców południowej Afryki, spokrewnionych z Buszmenami, prowadzących koczowniczy tryb życia i przemierzających te terytoria od około 30 tysięcy lat. Swe pierwotne siedziby i pastwiska swych stad we wschodniej Afryce, przez ostatnie kilka tysięcy lat, opuszczali falami zmierzając do dzisiejszej Republiki Południowej Afryki, północno-wschodniej Namibii, Botswany, Suazi, Lesotho, południowego Mozambiku i pd. Zimbabwe. Około półtora tysiąca lat temu wyparli z tych rejonów spokrewnione z nimi ludy Buszmenów i Sana. Zamieszkujący na terenie parku narodowego Etosza szczep Heikom (Heilom) jest pozostałością z wymieszania się Sana z Hotentotami. Z kolei nazwą Griqua określa się potomków wymieszania się Hotentotów z holenderskimi kolonistami, Burami.

Badania mitochondrialnego DNA ujawniły, że wśród Hotentotów i Buszmenów obserwuje się największe jego zróżnicowanie, co świadczy, że są oni jedną z najstarszych ras ludzkich, według niektórych oszacowań rozwijającą się nawet od 100 000 lat. Pod względem antropologicznym Hotentoci cechują się ciemną skórą, średnią wysokością ciała, wydłużoną mózgoczaszką, krótką, szeroką i prognatyczną twarzą, wąskimi i niewywiniętymi wargami, bardzo szerokim nosem i wełnistymi włosami. występuje u nich tzw. fałda hotentocka, która zakrywa od zewnątrz połowę krawędzi górnej powieki oraz kąt szpary ocznej (w dawniejszych klasyfikacjach antropologicznych zaliczano ich do tzw. formy mongoloidalnej rasy czarnej). Cechą charakterystyczną budowy fizycznej kobiet hotentockich, nie spotykaną wcale lub prawie wcale u innych ludów jest steatopygia, nadająca ich pośladkom charakterystyczny kształt.

Holendrzy, którzy dotarli do Przylądka Dobrej Nadziei w 1652 wraz z Janem van Riebeeck byli pierwszymi Europejczykami, którzy spotkali się z tym ludem. Wobec niezwykłego dla nich brzmienia ich języka należącego do grupy khoisan, pełnego mlasków, nazwali ich jąkałami (niderl. stotteraar) tak powstała obecna nazwa Hottentoten. Już w 1653 Hotentoci musieli zbrojnie bronić swych terytoriów przed Holendrami, co wobec przewagi cywilizacyjnej tych ostatnich zazwyczaj było skazane na niepowodzenie. W 1660 rozpoczęła się segregacja rasowa Hotentotów, która trwała przez następne ponad trzy stulecia na terenach południowej Afryki i była formalną podstawą funkcjonowania RPA niemal do końca XX wieku. W wyniku przewagi holenderskiej i napływu osadników europejskich (Burów) organizacja plemienna Hotentotów legła w gruzach w XVIII wieku, a kontakt z nieznanymi wcześniej chorobami europejskimi powodował masowe wymieranie ludności tubylczej, m.in. w 1713, kiedy szalała epidemia czarnej ospy. Opanowanie RPA przez Brytyjczyków na początku XIX wieku spowodowało wydanie w 1809 tzw. "proklamacji hotentockiej", która zmuszała Hotentotów do pracy na farmach białych kolonistów, gdzie zajmowali się głównie hodowlą zwierząt i pasterstwem (bydła, owiec i kóz), a także myślistwem i zbieractwem oraz pracą w rzemiośle - garncarstwem, kowalstwem i wyplataniem koszy.

Organizacja społeczna Hotentotów opiera się o patrylinearny system pokrewieństwa i poligynię. Patrylinearne rody łączą się w plemiona - zbiorowych właścicieli i użytkowników pastwisk i wodopojów. Ich wierzenia opierają się o kult stwórcy świata, pana nieba i ojca ludzkości - Tsui Goab. Czczą Księżyc, swoich przodków oraz mitycznych bohaterów - m.in. Eitsi Eibiba.

Liczebność Hotentotów jeszcze w roku 1983 szacowano na ponad sto tysięcy, najwięcej w RPA, na północ od rzeki Oranje. Ich populacja jednak dramatycznie spada, obecnie np. w RPA w rejonie Kapsztadu żyje jeszcze około 2400 Hotentotów, ale tylko półtorej setki z nich kultywuje tradycje swego ludu. W Namibii przebywa ich około 3400, połowa z nich prowadzi jeszcze tradycyjny tryb życia. W Botswanie liczba Hotentotów spadła w ostatnich czasach (m.in. z powodu przeprowadzenia się kilkuset z nich do Namibii) z 2900 do 1900, ale tylko stu z nich żyje w sposób nakazywany wielotysiącletnimi tradycjami. Plemiona grupy Nama (na południu pustyni Namib) - Hobesen, Aman, Khau-Goan najlepiej zachowują swe tradycje. Pozostali pracują na farmach i w kopalniach.

Zobacz też:

• Bantu
• języki khoisan
• Hottentottenstottertrottelmutterbeutelrattenlattengitterkofferattentäter
• figa hotentocka (roślina - Carpobrotus edulis)