Pawęż (tarcza)
Z Wikipedii
model
Pawęż lub pawęza, z wł. pavese - rodzaj tarczy w kształcie czworokąta, wysoka (nawet do wysokości ramion dorosłego mężczyzny), z pionową wypukłością pośrodku. Ciężka, wykonana z drewna obitego z wierzchu blachą lub skórą, zdobiona malowidłami. Od strony wewnętrznej najczęściej posiadała pasy podobne do szelek do transportu, a pośrodku imacz - uchwyt, dostatecznie duży, aby trzymać go obiema rękami. Często dolna krawędź tarczy zaopatrzona była w ostrogę lub ostrogi, umożliwiające unieruchomienie tarczy przez wbicie jej w ziemię; w celu dodatkowego umocowania na podłożu stosowano także czasami drewnianą podpórkę. Niekiedy posiadała także wycięcie (wizjer) w górnej części, ułatwiające użycie kuszy lub broni palnej. W odmianie stosowanej dla formacji jazdy miewała z kolei wycięcie ułatwiające użycie kopii.
Pojawiła się w wieku XIII na terenach Mazowsza, Prus i Litwy jako tarcza jazdy, ale później częściej posługiwała się nią piechota; użyteczna była w szczególności przy oblężeniach, jako osłona kuszników i - jeszcze później - wojska posługującego się prymitywną bronią palną - piszczelami i hakownicami.
Nazwa tarczy pochodzi od włoskiego miasta Pawii, gdzie pojawiła się przywieziona przez najemnych rycerzy walczących w szeregach zakonu krzyżackiego.
W lipcu 2002 jedna z czterech pawęży piętnastowiecznej wrocławskiej piechoty miejskiej, zdobionych symbolami Wratislawii, przechowywanych od II wojny światowej w warszawskim Muzeum Wojska Polskiego, w wyniku zmasowanej akcji mieszkańców Wrocławia (wysłali do MWP 3 tys. listów) została przekazana Muzeum Miejskiemu we Wrocławiu.
Współczesne tarcze używane przez policję do rozpędzania tłumów mają kształt zbliżony do pawęży.
