Plac Grunwaldzki (Wrocław)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Plac Grunwaldzki widziany z Mostu Szczytnickiego

Plac Grunwaldzki (niem. Kaiserstraße, ulica Cesarska) — nazwa dawnego obszernego placu, obecnie zredukowanego do szerokiej ulicy i skrzyżowania, a także rejonu ten plac otaczającego, położonego na wschód od ścisłego centrum Wrocławia.

Obecnie cały rejon placu (częściowo historyzująca zabudowa obrzeżna) posiada status osiedla. Obecne granice osiedla Plac Grunwaldzki wyznaczają ulice Wyszyńskiego na zachodzie, Sienkiewicza, Górnickiego i Grunwaldzka na północy oraz rzeka Odra: Stara Odra na wschodzie i główne koryto na południu. Niemiecka nazwa centralnego skrzyżowania (Scheitniger Stern - "Gwiazda Szczytnicka") i obowiązujące dziś nazwy mostu Szczytnickiego i ulicy Szczytnickiej związane są ze średniowieczną wsią Szczytniki, położoną za tym mostem; dziś mieści się tam Park Szczytnicki. Osiedle obejmuje także teren dawnej osady Fischerau (tłumaczonej niekiedy jako Rybaki), położonej w okolicy skrzyżowania ul. Grunwaldzkiej i Piastowskiej. Na terenie osiedla Plac Grunwaldzki mieszka (koniec 2004 roku) około 16,6 tysięcy osób. Plac jest powszechnie określany w skrócie jako "Grunwald".

Jeden z "sedesowców"

Akademiki "Kredka" i "Ołówek"

[edytuj] Założenia architektoniczne

Ulica stanowiąca obecnie zasadniczą część placu, nazywana niekiedy osią Grunwaldzką i przebiegająca przez teren dawnych Nowych Szczytnik powstała na podstawie projektów opracowanych w latach 80. XIX wieku w celu polepszenia skomunikowania nowych wschodnich i północno-wschodnich dzielnic miasta z jego centrum. Głównym inicjatorem budowy osi był miejski radca budowlany Richard Plüdemann. Reprezentacyjna, dwupasmowa aleja Kaiserstraße łączyła diagonalnie nowo zbudowany Kaiserbrücke (później Freiheitsbrücke, a obecnie Most Grunwaldzki) z Fürstenbrücke (późniejszy Adolf-Hitler-Brücke, a obecnie Most Szczytnicki). W okolicach połowy liczącej 1350 m długości trasy powstało skrzyżowanie z istniejącymi wcześniej ulicami zwane Scheitniger Stern ze względu na ulice biegnące w sześciu kierunkach (dziś na tym skrzyżowaniu - pl. Grunwaldzki/Skłodowskiej-Curie/Piastowskiej - łączy się pięć kierunków, szósty zabudowano). Trasa została ostatecznie ukończona dopiero w końcu lat 20. XX wieku, gdy zdołano wykupić działki we wschodniej części jej szlaku.

[edytuj] Okres II wojny światowej

Obszerne pole, które dało podstawę do nazwania całego rejonu placem, powstało w ostatnich tygodniach II wojny światowej podczas oblężenia Festung Breslau przez Armię Czerwoną w 1945. Po tym, jak 1 kwietnia Armia Czerwona zajęła lotnisko na peryferyjnym Gądowie i twierdza straciła możliwość otrzymywania zaopatrzenia drogą lotniczą (ściślej: od tego czasu zaopatrzenie mogło docierać tylko drogą zrzutów na spadochronach - dokonywano ich na teren Ogrodu Botanicznego), szef wrocławskiej NSDAP Karl Hanke podjął decyzję o wybudowaniu lotniska we wnętrzu miasta. Wyznaczył w tym celu oś Kaiserstraße. Zburzono wszystkie budynki - reprezentacyjne kamienice i obiekty użyteczności publicznej - wzdłuż tej alei, w tym ewangelicki kościół Marcina Lutra z najwyższą we Wrocławiu, ponad dziewięćdziesięcio metrową wieżą (stał na miejscu obecnych gmachów D-1 i D-2 Politechniki Wrocławskiej; dziś między tymi budynkami, na miejscu Lutherkirch Platz przed zburzonym kościołem jest Skwer prof. Kazimierza Idaszewskiego i Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich). Pośpieszne odgruzowywanie terenu przyszłego lotniska trwało pod ostrzałem radzieckich samolotów i pochłonęło liczne ofiary, tak wśród miejscowej ludności cywilnej, jak wśród zapędzonych tu do pracy cudzoziemskich robotników. Z lotniska tego wystartowały tylko dwa samoloty: 10 kwietnia Junkers Ju 52, który ewakuował 22 rannych oraz 5 maja Fi 156 Storch, którym Karl Hanke uciekł z Wrocławia do Sudetenlandu; podejrzewa się, że mógł tam zginąć z rąk czeskich partyzantów.

[edytuj] Okres powojenny

Przebudowa Placu Grunwaldzkiego, październik 2006, widok z DS "Dwudziestolatka". W głębi pośrodku budynki Politechniki, w głębi po prawej "sedesowce"

Po wojnie na kilka lat plac zamienił się w największe targowisko w mieście (tzw. szaberplac): handlowano tu wszelkim mieniem wyszabrowanym z opuszczonych niemieckich domów. Na początku lat 50. rozpoczęto planowanie zabudowy areału placu. Najpierw wzdłuż głównej osi, po jej południowej stronie - potem także po przeciwnej - zaczęły powstawać budynki Politechniki, Akademii Rolniczej, później także Uniwersytetu, w tym akademiki "Dwudziestolatka" i "Parawanowiec". W czasie budowy jednego z obiektów AR doszło 22 marca 1966 - wskutek pośpiechu i niezachowania reżimów budowlanych - do katastrofy budowlanej. W latach 1967-1975 na północ od osi Placu Grunwaldzkiego powstały mieszkalne bloki -"sedesowce" - wg awangardowego na owe czasy projektu arch. Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak, a później - akademiki "Ołówek" i "Kredka" wg projektu arch. Krystyny i Mariana Barskich.

W marcu 2006 roku rozpoczęła się gruntowna przebudowa Placu Grunwaldzkiego. Główne jego skrzyżowanie zostało w dniu 4 kwietnia 2007 roku oddane do użytku jako rodzaj ronda pn. 'Rondo Reagana' o kształcie elipsy przykrytego w części środkowej dachem, pod którym znajdować się będzie węzeł komunikacji zbiorowej ze zintegrowanymi przystankami tramwajowymi i autobusowymi. Część środkowa dotychczas nie została uruchomiona. Obok głównego skrzyżowania powstał pięciokondygnacyjny wielofunkcyjny obiekt handlowo-usługowy nazwany Pasażem Grunwaldzkim, połączony z wyspą centralną przejściem podziemnym (jeszcze nie uruchomionym). Jego pierwsze otwarcie nastąpiło dnia 4 kwietnia 2007 roku, po czym został zamknięty czasowo z braku pozwolenia nadzoru budowlanego. Ponowne otwarcie planowane jest na środek kwietnia 2007.