Salwator (osiedle w Krakowie)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Kościół Najświętszego Salwatora

Kaplica św. Małgorzaty i św. Judyty

Kościół i Klasztor Sióstr Norbertanek

Salwator - niewielka dzielnica willowa z początku XX w. położone na zachód od centrum Krakowa w administracyjnej dzielnicy VII, na samym końcu długiego grzbietu, opadającego ku Wiśle, w miejscu, gdzie wpada do niej Rudawa. Osiedle to zajmuje szczytowe partie końcowego wzniesienia Pasma Sowińca, jego wschodniego masywu Sikornika. W skład Salwatora wchodzą domy znajdujące się przy ulicach św. Bronisławy, Anczyca i Gontyna. U podnoża tego wzgórza znajduje się końcowa pętla tramwajowa o nazwie Salwator.

W rejonie Salwatora stwierdzono ślady osadnictwa począwszy od środkowego paleolitu (115-40 tys. lat p.n.e.), a także górnego paleolitu (40-10 tys. lat p.n.e.), kiedy to na wzniesieniu otoczonym wówczas rozlewiskami co zapewniało bezpieczeństwo mieli swoje szałasy łowcy mamutów.

Znacznie później miała istnieć tu osada z pogańską świątynią. Owe czasy przywołuje nazwa jednej z bardziej malowniczych ulic dzisiejszego Salwatora – Gontyna. Według niektórych badaczy istniejący tutaj kościoła Najświętszego Salwatora miał być również jedną z pierwszych świątyń chrześcijańskich na terenie Polski.

W tym czasie Zwierzyniec, podkrakowska wieś, należał do książąt rezydujących na Wawelu. Od II połowy XII w. przeszedł on pod administrację klasztoru katolickiego żeńskiego zakonu kontemplacyjnego Zgromadzenia Sióstr Kanoniczek Regularnych Zakonu Premonstratensów, zwanych Norbertankami, zakonnicami św. Norberta, a przez krakowski lud również Pannami Zwierzynieckimi. Założyły one tam szkołę, szpital i dbały o gospodarczy rozwój osady. Były świetnymi gospodyniami Zwierzyńca aż do 1910 r., kiedy to z inicjatywy ówczesnego prezydenta Krakowa, Juliusza Lea, wieś włączona została do Krakowa.

Ok. 1910 na terenie niewielkiego wzgórza koło kościoła Najświętszego Salwatora wybudowano niewielkie osiedle, od sąsiedztwa z tym kościółem nazwane Salwatorem. Składa się ono z ok. 25 willi w większości wybudowanych w tym samym okresie. Osiedle to jest uważane za symbol "miasta-ogrodu". Dla jego zaprojektowania zorganizowany został konkurs.
Mimo niewielkich rozmiarów tego osiedla i niespełna 100 lat istnienia zamieszkiwało tu wyjątkowo wiele wybitnych postaci. Ok. 50 z nich to tzw. postaci encyklopeczne. Mieszkali tu m.in. Jacek Malczewski, Feliks Koneczny, prof. Emanuel Rostworowski, Marek Rostworowski.

Ostatnio, ze względów komercyjnych, nazwę Salwator próbuje się (wbrew faktom) rozciągnąć na wielokroć większy obszar, traktując ją jako odpowiednik znacznej części dawnej dzielnicy noszącej nazwę Zwierzyniec, w skład której wchodziło też Półwsie Zwierzynieckie.

[edytuj] Atrakcje i obiekty na Salwatorze

Przez Salwator prowadzi ul. św. Bronisławy i Aleją Waszyngtona bardzo popularna trasa spacerowa pod Kopiec Kościuszki, a dalej - w kierunku Lasu Wolskiego i Bielan, szczególnie tłumnie uczęszczana w weekendy.
Dawniej u podnóża Salwatora odbywał się coroczny odpust Emaus, który od szeregu lat organizowany jest po obu stronach rzeki Rudawy czyli przy kościele Sióstr Norbertanek oraz na terenie Półwsia Zwierzynieckiego.
Dom Jacka Malczewskiego przy ul. Anczyca.
Ważną atrakcją jest Kopiec Kościuszki położony jest na wzgórzu błogosławionej Bronisławy (333 m n.p.m.). Stara nazwa kopca brzmi: Mogiła Kościuszki. Prace związane z budową kopca rozpoczęto w 19 października 1820 r. Sypanie kopca zakończono w dniu 25 października 1823 r. Wydatki na budowę zostały pokryte przez dobroczyńców z całego kraju. Wysokość kopca wynosi 34,1 m. Kopiec jest otwarty dla odwiedzających.

[edytuj] Zabytki i inne obiekty na Salwatorze

[edytuj] Komunikacja MPK przy Salwatorze

Linie tramwajowe kursujące do pętli Salwator: 1, 2, 36
Linie autobusowe kursujące do pętli koło Salwatora: 209, 229, 239, 249, 259, 269, 109, 409 (wspomagająca), 100.
Linie PKS i S, Mal - busy, Super - busy i inne prywatne.

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Linki zewnętrzne

Cmentarz Salwatorski [1]
dzielnica VII Zwierzyniec [2]
Tygodnik Salwatorski
Wyprawa na Salwator [3]
Gimnazjum nr 20
Salwator z kościołem Norbertanek - panorama sferyczna
fotografie i tekst [4]
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego osiedla Salwator [5]/* Linki zewnętrzne */
malarstwo Wacława Wąsowicza, "Widok na Salwator", 1921, Muzeum Narodowe, Warszawa [6]
fototografia [7]