Sekta

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Niektóre informacje występujące w tym haśle uznano za kontrowersyjne.
Uzasadnienie tej decyzji znajduje się na stronie Wikipedia:Artykuły kontrowersyjne lub na stronie dyskusji.
Jeśli możesz, przeredaguj go zgodnie z zasadami neutralnego punktu widzenia.

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji.
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się odnośnie jakich informacji pojawiły się wątpliwości.
Wstawiając szablon dodaj informację o tej stronie na Wikipedia:Strony wymagające weryfikacji.

Sekta (od łac. secta - kierunek, droga, postępowanie, zasady, stronnictwo, nauka, od sequi - iść za kimś, postępować, towarzyszyć lub łac. secare, sectare - odcinać, odrąbywać, odcinać się od czegoś) - kontrowersyjny termin (według jego przeciwników będący elementem pseudonauki), nie uznawany przez niektórych religioznawców^[1], używany między innymi przez chrześcijan^[2] w odniesieniu do mniejszości wyznaniowych, które oddzieliły się od macierzystej organizacji wyznaniowej i które z uwagi na stosowane przez nie metody uważają za niebezpieczne.

Sektę, według niektórych źródeł, charakteryzuje zespół wybranych cech, które często uznawane są za negatywne za oficjalne instytucje państwowe lub religijne, m. in. autorytarne sprawowanie władzy przez przywódcę sekty, traktowanie członków sekty w sposób instrumentalny przez jej kierownictwo, łączenie celów politycznych i ekonomicznych (czerpanie korzyści materialnych z działalności sekty przez wybrane osoby lub grupy osób) z celami religijnymi lub parareligijnymi, brak samokrytycyzmu, dążenie do uniezależnienia się od uznawanych przez społeczeństwo czynników kontroli (np. rodzina)^[2].

Według autorów raportu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji RP: "Raport o niektórych zjawiskach związanych z działalnością sekt w Polsce" z 2000 roku^[3], sektą należy określać:

"zbiór ludzi o charakterze totalitarnym, naruszający podstawowe prawa człowieka lub zasady współżycia społecznego, która poprzez stosowanie technik psychologicznych i socjologicznych, wykorzystanie fizyczne, psychiczne lub materialne powoduje uzależnienie osoby od tej grupy lub jej przywódcy, a jej wpływ na jednostkę, rodzinę lub społeczeństwo ma charakter destrukcyjny"^[3]

Termin sekta oznacza najczęściej podgrupę religijną, różniącą się od innych grup swoistymi praktykami religijnymi oraz swoistym doborem pism kanonicznych. W ujęciu teologicznym dotyczy grupy wyznaniowej, która oddzieliła się od macierzystej organizacji kościelnej dla zaznaczenia swojej odrębności w kwestiach doktryny, liturgii i organizacji wspólnoty religijnej tworząc nową wspólnotę wyznaniową, wysoce ekskluzywną. Najczęściej wśród wyznawców tradycyjnego kościoła ma ona znaczenie pejoratywne.

Teolodzy rzymskokatoliccy określają mianem sekty także grupy nie będące wyznaniami w sensie religioznawczym, na przykład masonerię ^[4] a Dominikanie nawet firmy, jak Amway.^[5]. Genezę współczesnego znaczenia tego pojęcia wywodzą od nauk apostoła Pawła, który używał greckiego terminu αιρεσις (szkoła, partia, kierunek), jego zdaniem kto przyłączał się do jakiegokolwiek αιρεσις, odłączał się od Ciała Chrystusowego (Kościoła).^[6]

Określenie sekta (w ujęciu konwencjonalnym) używane jest również bez wydźwięku pejoratywnego dla określenia grup istniejących wewnątrz religii nie posiadających jednej organizacji kościelnej. Powszechnie, niekoniecznie właściwie, są też tym terminem określane mniejszościowe związki wyznaniowe w celu ich zdeprecjonowania przez znacznie większe, zazwyczaj dominujące Kościoły. Jednakże same związki wyznaniowe, czy wspólnoty religijne, nie przyjmują określenia sekta. Według Joachima Wacha każde wyznanie religijne w początkowym okresie rozwoju miało charakter sekty. W trakcie instytucjonalizowania się religii wszelkie formy sprzeciwu wobec działań podejmowanych przez Kościół mogą mieć formę ruchu w postaci sekt, bądź też przybierają formy zakonów, jeżeli są akceptowane przez kościół.

[edytuj] Sekty a Kościół katolicki

Apologeci Kościoła Katolickiego proponują następujące cechy odróżniające sekty od Kościoła:

Hierarchia kościelna jest wynikiem długiego procesu instytucjonalizacji, gdy w sektach wytwarza się ona dzięki silnej charyzmie przywódcy sekty, często założyciela. Najczęściej struktura hierarchiczna w sektach jest płaska, ze względu na stosunkowo małą liczebność członków.^{[potrzebne źródło]}
Sekty odrzucają zasady moralne społeczeństwa, w którym się ukształtowały, podczas gdy Kościół adaptuje je do własnych zasad. Hierarchia kościelna w sektach dodatkowo jest krytykowana, podobnie jak bogactwo, któremu przeciwstawia ascetyczny styl bycia. Asceza i wyzbycie się bogactwa jest jedną z najczęstszych zasad, które musza być zaakceptowane przez członków sekty.^{[potrzebne źródło]}

Krytycy Kościoła Rzymskiego zarzucają mu indoktrynację i działania charakterystyczne dla sekt:

promowanie człowieka, który w opinii innych wiernych jest bardziej błogosławiony i święty od innych członków wspólnoty, przez co należą mu się nadzwyczajne tytuły oraz szczególne traktowanie; duże kontrowersje wzbudzają niektóre tytuły używane w stosunku do papieży, jak np. Sanctissimus Dominus Noster (Najświętszy Pan Nasz)^[7], Sanctissimus Pater (Najświętszy Ojciec) czy Vicarius Christi (Zastępca Chrystusa);
ustanawianie pośredników (kapłanów) pomiędzy Bogiem a wiernymi jako niezbędnych do osiągnięcia zbawienia (zbawcze sakramenty według Kościoła katolickiego zasadniczo nie mają mocy bez pośrednictwa kapłana katolickiego);^{[potrzebne źródło]}
uznawanie za nieomylne oficjalnych doktrynalnych orzeczeń papieża oraz synodów (zgromadzeń) wyższych hierarchów kościoła;
przekonanie o nieomylności własnych doktryn i dogmatów odnośnie wszystkich tez doktryny oraz całkowite odrzucanie wszelkiej krytyki na tle doktrynalnym ze strony innych wyznań;^{[potrzebne źródło]}
zakaz interpretowania Pisma Świętego w sposób sprzeczny z Tradycją rzymskokatolicką;^{[potrzebne źródło]}
głoszenie niemożliwości bezpośredniego zbawienia (tj. z pominięciem czyśćca) dla osób nie będących członkami Kościoła rzymskokatolickiego (osoby takie nigdy nie były beatyfikowane, choć za świętych uznaje się nawet licznych inkwizytorów czy przywódców krucjat).^{[potrzebne źródło]}

Te zasady funkcjonowania Kościoła Rzymskiego całkowicie uzależniają jego członków od pośrednictwa kapłanów^{[potrzebne źródło]} oraz zmuszają ich do podporządkowania się papieżowi w sprawach wiary. Podobne wypaczenia, najczęściej na poziomie lokalnym, można czasami spotkać także w niektórych wspólnotach protestanckich, gdzie pastorzy wymagają absolutnego podporządkowania innych wierzących w kwestiach doktrynalnych oraz uzależniają Bożą obecność na spotkaniach od własnej osoby.

[edytuj] Sekta destrukcyjna

Według definicji opracowanej przez jeden z polskich ośrodków informacji o sektach destrukcyjnych - Centrum Przeciwdziałania Psychomanipulacji [2] - sekta to grupa, w której zachodzi jednocześnie wysoki poziom totalności (kontroli życia członków) i psychomanipulacji^[8].

Tenże ośrodek podaje zestaw dziewięciu pytań, mających pomóc w rozpoznaniu, czy mamy do czynienia z sektą destrukcyjną. ^[9] Dotyczą one:

zakresu władzy przywódcy grupy,
stosunku do spraw finansowych (nacisk na gromadzenie funduszy jest negatywnym sygnałem),
swobody rezygnacji z członkostwa,
istnienia obowiązku zakładania rodzin wewnątrz grupy,
stopnia izolacji od informacji z zewnątrz,
istnienia postawy niechęci lub wrogości wobec społeczeństwa, instytucji, ludzi spoza grupy oraz istnienia przekonania o jedyno zbawczości nauk grupy
stosunku do oświaty i kształcenia pozareligijnego

Takie ujęcie tematu jest jednak wykorzystywane przez mniejszości wyznaniowe do wykazywania, iż opisywane cechy posiada także Kościół rzymskokatolicki ^[10], stąd też jest krytykowane również ze strony Kościoła.^{[potrzebne źródło]}

Psychologowie w licznych publikacjach dotyczących działalności wybranych sekt (określanych zamiennie takimi określeniami jak "nowe ruchy religijne", "ruchy parareligijne", "sekty", "ruchy kultowe", "kulty") ostrzegają, iż efektem nieprzemyślanego uczestnictwa w ich działalności, zamiast rozwoju - może się stać destrukcja osobowości przejawiająca się w zniszczeniu dotychczasowych cech osoby, jej funkcji w rodzinie i społeczeństwie^[3]. Oznakami destrukcji osoby uczestniczącej w takiej działalności może być gwałtowna zmiana wyznawanych przez daną osobę wartości, obniżenie potencjału i elastyczności umysłowej, oraz zachowanie przejawiające się posługiwaniem się ustalonymi stereotypami reakcji psychicznych^[3].