Układy republikańskie (1944)
Z Wikipedii
Układy republikańskie, to nazwa zbiorowa obejmująca łącznie trzy umowy międzynarodowe zawarte w 1944 r. przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego z trzema republikami radzieckimi: Białoruską, Ukraińską i Litewską. Na mocy tych układów dokonano repatriacji osób narodowości polskiej i żydowskiej a posiadających polskie obywatelstwo z obszarów wschodnich Polski międzywojennej, które po II wojnie światowej weszły w skład ZSRR. Ludność litewską, białoruską, a przede wszystkim ukraińską repatriowano do odpowiednich republik radzieckich.
Pełna nazwa tych umów, na przykładzie układu polsko-ukraińskiego to: Układ pomiędzy Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego a Rządem Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Rad dotyczący ewakuaji obywateli polskich z terytorium U.S.R.R. i ludności ukraińskiej z terytorium Polski. Układy z Ukrainą i Białorusią zostały zawarte 9 września 1944 r., zaś układ z Litwą 22 września 1944r.
Układy te sankcjonowały utratę polskich Kresów Wschodnich (zw. też ziemiami zabużańskimi) na rzecz republik Związku Radzieckiego zanim decyzje formalnie został podjęte podczas konferencji pokojowych w Jałcie i Poczdamie. Co prawda, repatriacja (zwana eufemistycznie "ewakuacją") według Układów z 1944 r. była dobrowolna, to jednak w ówczesnej sytuacji politycznej, owa dobrowolność była iluzoryczna. Repatrianci mogli zabrać ze sobą odzież, obuwie, bieliznę, pościel, żywność, sprzęty domowe, inwentarz, ale nie mogli zabrać gotówki i banknotów, złota, surowych kamieni szlachetnych, dzieł sztuki, aut, motocykli i mebli.
Za postawione "za Bugiem" mienie (tzw. mienie zabużańskie, zarówno ruchome, jak i nieruchome (domy, zabudowania gospodarcze, grunty, itd.), repatrianci mieli uzyskać zwrot wartości od rządu polskiego.
