Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Propagandowe zdjęcie obywatela czytającego Manifest PKWN

Plakat propagandowy PKWN

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) – tymczasowy organ władzy wykonawczej w Polsce po II wojnie światowej, działający od 20 lipca 1944 do 31 grudnia 1944, powołany w Moskwie (zob. rząd marionetkowy) i funkcjonujący pod polityczną kontrolą Józefa Stalina. PKWN zdominowany był przez komunistów polskich i realizował politykę ZSRR w Polsce.

[edytuj] Historia PKWN

Decyzję o jego utworzeniu podjęto w Moskwie między 18 a 20 lipca 1943^[1], a samą nazwę osobiście zaakceptował Józef Stalin^[2]. 22 lipca 1944 roku Radio Moskwa poinformowało, że PKWN powstał w Chełmie (pierwszym mieście polskim na zachód od Linii Curzona zajętym przez Armię Czerwoną w ofensywie białoruskiej ( od czerwca 1944) . W rzeczywistości pierwsi członkowie PKWN dotarli bezpośrednio do Lublina dopiero 27 lipca 1944.

Do PKWN weszli działacze KRN, Związku Patriotów Polskich, Robotniczej Partii Polskich Socjalistów, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, Polskiej Partii Robotniczej, a także osoby bez formalnej afiliacji politycznej.

Przewodniczącym PKWN został Edward Osóbka-Morawski (PPS), jego zastępcami Wanda Wasilewska (ZPP) i Andrzej Witos (SL "Wola Ludu"; później Stanisław Janusz). W PKWN zasiadali przedstawiciele ZPP i PPR oraz partii "koncesjonowanych" przez Stalina i Moskwę, tj. PPS, SL "Woli Ludu" i SD.

PKWN był uznawany wyłacznie przez ZSRR. Przedstawicielem ZSRR przy PKWN był gen. Nikołaj Bułganin. Do końca 1944 r. ( przekształcenia PKWN w Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej ) był on traktowany również przez Stalina jako tymczasowy organ administracyjny bez atrybutów rządowych ( stąd np. ministrowie w PKWN nosili tytuł "kierowników resortów" - czyli "pełniących obowiązki ministrów").

Od 1 sierpnia siedzibą PKWN był Lublin. Organem prasowym PKWN była "Rzeczpospolita". Swoją działalnością PKWN objął, przekazane przez władze radzieckie (sowieckie) pod jego administrację, tereny województw: lubelskiego, białostockiego, rzeszowskiego i część warszawskiego.

31 grudnia 1944 przekształcono PKWN w Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej z Edwardem Osóbką-Morawskim na czele.

[edytuj] Manifest PKWN

Zobacz w Wikiźródłach tekst Manifestu PKWN

22 lipca ogłoszono manifest, którego pierwszy nakład "trzyszpaltowy" wydrukowano w Moskwie. W Chełmie tekst manifestu "dwuszpaltowy" wydrukowano dopiero 26 lipca.

Z manifestu usunięto wszystkie fragmenty, które mogły wskazywać na komunistyczny lub zdecydowanie lewicowy charakter PKWN ^[3]. Manifest PKWN zapowiadał radykalne przeobrażenia społeczne (reforma rolna i nacjonalizacja przemysłu), dalszą walkę z Niemcami oraz korzystną granicę na zachodzie. W manifeście nie było wzmianek o wprowadzaniu realnego socjalizmu na wzór radziecki.

[edytuj] Skład PKWN

Edward Osóbka-Morawski (RPPS) – przewodniczący PKWN, kierownik resortu spraw zagranicznych
Wanda Wasilewska (PPR) - wiceprzewodnicząca PKWN
Andrzej Witos (SL) – wiceprzewodniczący PKWN, kierownik resortu rolnictwa i reform rolnych
Stanisław Kotek-Agroszewski (SL "Wola Ludu") – kierownik resortu administracji publicznej
Stanisław Radkiewicz (PPR) – kierownik resortu bezpieczeństwa publicznego
Jan Stefan Haneman (RPPS) – kierownik resortu gospodarki narodowej i finansów
Stefan Jędrychowski (PPR) – kierownik resortu informacji i propagandy
Jan Michał Grubecki (SL) – kierownik resortu komunikacji, poczt i telegrafów
Wincenty Rzymowski (SD) – kierownik resortu kultury i sztuki
gen. broni Michał Żymierski (PPR) – kierownik resortu obrony narodowej
Emil Sommerstein (bezpartyjny) – kierownik resortu odszkodowań wojennych
Stanisław Skrzeszewski (PPR) – kierownik resortu oświaty
Bolesław Drobner (PPS) – kierownik resortu pracy, opieki społecznej i zdrowia
Jan Czechowski (SL "Wola Ludu") – kierownik resortu sprawiedliwości

[edytuj] Zmiany w składzie PKWN

9 października 1944 r.:
- Andrzej Witos odwołany ze stanowiska wiceprzewodniczącego PKWN i kierownika resortu rolnictwa i reform rolnych;
- Stanisław Janusz (SL) powołany na wiceprzewodniczącego PKWN,
- Edward Osóbka-Morawski powołany na kierownika resortu rolnictwa i reform rolnych.
4 listopada 1944 r.:
- Jan Michał Grubecki odwołany ze stanowiska kierownika resortu komunikacji, poczt i telegrafów, a na jego miejsce powołano Jana Rabanowskiego (SD) – dotychczasowego zastępcę.
20 listopada 1944 r.:
- Stanisław Kotek-Agroszewski odwołany ze stanowiska kierownika resortu administracji publicznej.
1 grudnia 1944 r.:
- Przekształcenie resortu gospodarki narodowej i finansów w resort przemysłu, resort skarbu, resort aprowizacji i handlu oraz resortu komunikacji, poczt i telegrafów w resort komunikacji i resort poczt i telegrafów.
5 grudnia 1944 r.:
- Teodor Piotrowski (PPS) – powołany na kierownika resortu aprowizacji i handlu,
- Jan Rabanowski (SD) – powołany na kierownika resortu komunikacji,
- Tadeusz Kapeliński (SL) – powołany na kierownika resortu poczt i telegrafów,
- Hilary Minc (PPR) – powołany na kierownika resortu przemysłu,
- Jan Stefan Haneman (PPS) – powołany na kierownika resortu skarbu.

[edytuj] Przypisy

↑ Andrzej Friszke "Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989.", Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2003, ISBN 83-2071-711-6, str. 91
↑ Andrzej Friszke "Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989.", Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2003, ISBN 83-2071-711-6, str. 91
↑ Andrzej Friszke "Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989.", Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2003, ISBN 83-2071-711-6, str. 91

[edytuj] Zobacz też

Składy rządów polskich

Rządy Księstwa Warszawskiego (1807-1813)

Komisja Rządząca Stanisława Małachowskiego • Rząd Stanisława Małachowskiego • Rząd Ludwika Szymona Gutakowskiego • Rząd Stanisława Kostki Potockiego

Rządy Królestwa Polskiego (1916-1918)

Rząd Jana Kucharzewskiego • Prowizorium rządowe Antoniego Ponikowskiego • Rząd Jana Kantego Steczkowskiego • Rząd Józefa Świeżyńskiego • Prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego

Rząd Republiki Polskiej (7 - 11 listopada 1918)

Rząd Ignacego Daszyńskiego

Rządy II Rzeczypospolitej (1918-1939)

Rząd Jędrzeja Moraczewskiego • Rząd Ignacego Jana Paderewskiego • Rząd Leopolda Skulskiego • Rząd Władysława Grabskiego (1) • Rząd Wincentego Witosa (1) • Rząd Antoniego Ponikowskiego (1) • Rząd Antoniego Ponikowskiego (2) • Rząd Artura Śliwińskiego • Rząd Juliana Ignacego Nowaka • Rząd Władysława Sikorskiego (1) • Rząd Wincentego Witosa (2) • Rząd Władysława Grabskiego (2) • Rząd Aleksandra Skrzyńskiego • Rząd Wincentego Witosa (3) • Rząd Kazimierza Bartla (1) • Rząd Kazimierza Bartla (2) • Rząd Kazimierza Bartla (3) • Rząd Józefa Piłsudskiego (1) • Rząd Kazimierza Bartla (4) • Rząd Kazimierza Świtalskiego • Rząd Kazimierza Bartla (5) • Rząd Walerego Sławka (1) • Rząd Józefa Piłsudskiego (2) • Rząd Walerego Sławka (2) • Rząd Aleksandra Prystora • Rząd Janusza Jędrzejewicza • Rząd Leona Kozłowskiego • Rząd Walerego Sławka (3) • Rząd Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego • Rząd Felicjana Sławoja Składkowskiego

Rządy Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1939-1990)

Rząd Władysława Sikorskiego (2) • Rząd Władysława Sikorskiego (3) • Rząd Stanisława Mikołajczyka • Rząd Tomasza Arciszewskiego • Rząd Tadeusza Komorowskiego • Rząd Tadeusza Tomaszewskiego • Rząd Romana Odzierzyńskiego • Rząd Jerzego Hryniewskiego • Rząd Stanisława Mackiewicza • Rząd Hugona Hanke • Pierwszy rząd Antoniego Pająka • Drugi rząd Antoniego Pająka • Pierwszy rząd Aleksandra Zawiszy (1) • Drugi rząd Aleksandra Zawiszy (2) • Trzeci rząd Aleksandra Zawiszy (3) • Rząd Zygmunta Muchniewskiego • Pierwszy rząd Alfreda Urbańskiego (1) • Drugi rząd Alfreda Urbańskiego (2) • Pierwszy rząd Kazimierza Sabbata (1) • Drugi rząd Kazimierza Sabbata (2) • Trzeci rząd Kazimierza Sabbata (3) • Czwarty rząd Kazimierza Sabbata (4) • Pierwszy rząd Edwarda Szczepanika (1) • Drugi rząd Edwarda Szczepanika (2)

Premierzy Wolnej Polski na Wychodźstwie (1972-1990)

Rząd Sergiusza Ursyn-Szantyra • Rząd Zenona Janasiaka • Rząd Ryszarda Józefa Zawiszy • Rząd Stanisława Zięby • Rząd Jana Zygmunta Sobolewskiego • Rząd Jana Libronta • Rząd Jana Alfreda Chanerley-Łokcikowskiego

Rządy Rzeczypospolitej Polskiej (1944-1952)

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego • Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej • Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej • Rząd Józefa Cyrankiewicza (1) •

Rządy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1952-1989)

Rząd Bolesława Bieruta • Rząd Józefa Cyrankiewicza (2) • Rząd Józefa Cyrankiewicza (3) • Rząd Józefa Cyrankiewicza (4) • Rząd Józefa Cyrankiewicza (5) • Rząd Piotra Jaroszewicza (1) • Rząd Piotra Jaroszewicza (2) • Rząd Edwarda Babiucha • Rząd Józefa Pińkowskiego • Rząd Wojciecha Jaruzelskiego • Rząd Zbigniewa Messnera • Rząd Mieczysława Rakowskiego • Rząd Czesława Kiszczaka • Rząd Tadeusza Mazowieckiego