Wacław Tokarz
Z Wikipedii
Wacław Tokarz (ur. 7 czerwca 1873 w Częstochowie, zm. 3 maja 1937 w Warszawie) - polski historyk powstań narodowych i wojskowości, profesor UJ i UW, pułkownik WP, wybitny dydaktyk, propagator metody szczegółowej w badaniach historycznych.
Od najmłodszych lat zaczął interesować się historią poczynając od działalności w szkolnym kółku historycznym. W 1892 roku po ukończeniu gimnazjum częstochowskiego rozpoczął studiowanie historii na UJ. Wkrótce porzucił historię na rzecz chemii, którą zajmował się ok. 4 lat. Nabawił się jednak alergii na środki chemiczne, dlatego też zdecydował się powrócić na studia historyczne. Ukończył je w 1902 doktoryzując się u Wincentego Zakrzewskiego pracą pt. Ze studiów nad sejmem walnym za Zygmunta Augusta.
W 1906 habilitował się nagrodzoną przez Akademię Umiejętności pracą pt. Ostatnie lata Hugona Kołłątaja. W międzyczasie nauczał historii w gimnazjum żeńskim Kaplińskiej w Krakowie. Wkrótce po śmierci Karola Potkańskiego (1908) objął katedrę historii powszechnej i austriackiej oraz tym samym otrzymał tytuł profesora. W 1911 ukończył poprzedzoną wnikliwym przejrzeniem archiwów moskiewskich pracę pt. Warszawa przed wybuchem powstania 17 kwietnia 1794 roku. Praca ta powoduje zaognienie się zainteresowań Tokarza wokół tematu powstań. Osiągnął tytuł profesora zwyczajnego.
Podejmowanie zagadnienia powstań przyciągało rzesze młodzieży działającej w ruchu strzeleckim na seminaria wykłady Tokarza. Historyk ten wykształcił wielu w przyszłości mających się zasłużyć historyków jak np. Stanisława Herbsta. Styczność Tokarza z ruchem strzeleckim spowodowało jego zainteresowanie się poczynaniami Piłsudskiego. Wkrótce Tokarz objął prezesurę koła Drugiej Krakowskiej Drużyny Strzeleckiej. Współtworzył także Komisję Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Mając styczność z samym Piłsudskim wprowadził jego idee na UJ.
w 1914 wstąpił ochotniczo do wojska. Pełnił funkcję zastępcy szefa Departamentu Wojskowego NKN. Od 1815 jako aspirant został żołnierzem Legionów Polskich. W trakcie wojny zbliżył się do obozu Sikorskiego. W 1917 został mianowany na podporucznika. W tym samym roku wydał Armię Królestwa Polskiego 1815-1830. W międzyczasie nauczał w szkołach podchorążych w Kamieńsku i w Kozienicach.
Po zakończeniu wojny Tokarz pozostał w wojsku. Tam objął stanowisko kierownika Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego. Redagował Biblioteczkę Legionisty i Bellonę. W 1920 został mianowany kapitanem; w tym samym roku awansował na pułkownika. Gdy służbę naukowo-oświatową zniesiono przeszedł do piechoty w służbie czynnej. Z tego okresu pochodzą prace pt. Bitwa pod Ostrołęką (1922) i Sprzysiężenie Piotra Wysockiego i noc listopadowa (1925).
Jako członek specjalnej komisji do zbadania zarzutów Piłsudskiego co do Wojskowego Biura Historycznego, przyczynił się do ich uchylenia. Tym samym w 1927 został zmuszony do przejścia w stan spoczynku. Z tego powodu podjął pracę na UW. W 1928 po śmierci Władysława Smoleńskiego objął tam katedrę nowożytnej historii Polski. W tym czasie wydał swoją najbardziej znaną pracę pt. Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831 roku (1928) gdzie podjął się szerokiej polemiki z dotychczasowymi ustaleniami historyków. Z tego okresu pochodzi także Insurekcja Warszawska 17 i 18 kwietnia 1794 roku (1934), która uważa się powszechnie za najbardziej ciekawa i dojrzałą z prac Tokarza. Na UW rozwinął Tokarz także prace edytorskie wydając np. Pomniki Prawa Rzeczypospolitej Krakowskiej 1815-1848. Jednak starania te przerwała śmierć w 3 maju 1937 roku.
