Wielka Rafa Koralowa
Z Wikipedii
Wielka Rafa Koralowa czy też Wielka Rafa Barierowa (ang. Great Barrier Reef) – największa na świecie rafa koralowa, położona u wybrzeży Australii. Jest to wyjątkowy, największy na Ziemi wytwór organizmów żywych, widoczny nawet z kosmosu (jako biała smuga na tle błękitnego oceanu).
Spis treści |
[edytuj] Pochodzenie i główne cechy
Rozwój Wielkiej Bariery Koralowej rozpoczął się przed ok. 18 milionami lat. Wiek rafy ocenia się na ok. 2 mln lat, a niektórych jej części nawet na 45,5 mln lat. W obecnej fazie rozwoju, która trwa już od 8 tysięcy lat, budowane są nowe warstwy na "starych" fundamentach. Bariera leży w różnych odległościach od brzegów, wahających się od 15 do 200 km, i rozciąga się na powierzchni ponad 230 tysięcy km². Główna część rafy obejmuje ponad 2100 pojedynczych raf i ponad 100 wysepek, które otoczone są 540 rafami tworzącymi przybrzeżne wyspy. Szerokość rafy wynosi od 2 km do 150 km. Badania przeprowadzone na rafie wykazały, że grubość tworzącej ją warstwy koralowca przekracza 500 m.
W przeciwieństwie do środkowej części, w której rafy są rozproszone, rafy na północy i południu leżą blisko siebie. W północnej części, gdzie rosną lasy mangrowe, jest dużo bagien.
Między Wielką Barierą Koralową i wybrzeżem rozciągają się laguny. Ten obszar płycizn, który rzadko przekracza głębokość 100 m, pokrywa zamuloną warstwę chronioną przez przybrzeżne rafy. Od strony morza, zbocze rafy opada stromo na tysiące metrów w głąb morza. Bariera jest w tym miejscu narażona na działanie fal i wiatrów. Wzrost koralowców jest tutaj najszybszy. Jednocześnie w miejscach, gdzie fale i temperatury są ekstremalne, rafy tracą największe ilości budulca. Duża część luźnego materiału zostaje ponownie związana i tworzy "nowe skały". Rafa poddana jest w ten sposób stałemu procesowi niszczenia i odbudowy.
[edytuj] Powstawanie Rafy Koralowej
Najczęściej używaną nazwą jest rafa koralowa, jednak są one również nazywane "żyjącymi skałami". Zbudowane są z tysięcy żyjątek z rodziny anemonów - polipów, a także innych organizmów rafotwórczych m.in. mszywioły, mięczaki, otwornice i glonów), tworzących podwodny wał lub grzbiet. Polipy te układają się tworząc szkielety wapienne, które można łatwo oddzielić od reszty ciała zwierzęcia. Podczas rozmnażania polipów, rafa rozrasta się wszerz i w górę. Każdy polip połączony jest z sąsiadem przy pomocy powrozu z żywych tkanek i w ten sposób przyczynia się do wzmocnienia struktury. Wodorosty wapienne, które wyglądają jak czerwone kłębki waty, są ważnymi elementami tworzącymi rafę. Produkują one wapień, który umacnia rafę. Inne wodorosty żyjące właściwie na zboczu rafy, wytwarzają pewien rodzaj "zaprawy murarskiej". W ten sposób wspólnota tworzy potężną strukturę, na której tylko na nielicznych niezamieszkanych częściach szkieletów wapiennych żyją koralowce. Każdy gatunek koralowca ma własny wzorzec wzrostu, dlatego właśnie spotykana jest taka różnorodność form - od pagórków, płyt i dużych tafli, po powierzchnie, konary i struktury w formie rogów..
[edytuj] Walory przyrodnicze
Jest, to piękne miejsce pełne różnych gatunków ryb, mięczaków oraz roślin. Obok ponad 2000 gatunków ryb (około jednej dziesiątej wszystkich znanych gatunków) na rafie żyje 4000, lub więcej gatunków mięczaków, oraz 400 gatunków koralowców i 500 gatunków wodorostów. Większe wyspy pokryte są gęstą roślinnością tropikalną. Wielka Rafa Koralowa jest jedną z większych atrakcji turystycznych Australii.
[edytuj] Fauna Rafy
Większa część koralowca jest biała. Jest to substancja, z której zbudowany jest szkielet nieżyjących już polipów. Żyjące polipy natomiast mają często bogatą kolorystykę. Rożne gatunki koralowców - wachlarzowate i pierzaste oraz spokrewnione z nimi gąbki i inne stworzenia są pięknie ubarwione: od czerwieni, żółci, poprzez kolor pomarańczowy, po fiolety, róż i zieleni. Niebieskie i żółte okonie oraz fosforyzujące fioletowe i żółte wargacze, rywalizują z żywo ubarwionymi, czerwono - białymi ślimakami morskimi, szmaragdowymi rozgwiazdami wężowatymi i niebieskimi rozgwiazdami morskimi. Rafy powstają najczęściej u wybrzeży w strefie szelfu kontynentalnego, ale bywają też samotne np. w kształcie atolu. Korale potrzebują ciepłej wody o temperaturze od 18 do 35°C, dlatego nie spotyka się ich powyżej 30-35° szerokości geograficznej północnej i południowej. Zasolenie wody od 27 do 40 ‰. Woda musi być dość ruchliwa, tak by do organizmów docierało pożywienie. Koralowce są też bardzo wrażliwe na zanieczyszczenie wody.
[edytuj] Świat ryb
Rafę koralową zamieszkują niewiarygodnie różnorodne zwierzęta, od malutkich szybkich meduz po olbrzymie rekiny. Żółwie morskie występują tutaj tak licznie, jak w żadnym innym miejscu na świecie. Rafę koralową drąży potężna "armia" zwierząt - m.in. gąbki, robaki, muszle, jeże morskie i ślimaki żywiące się koralowcami. Także różne gatunki ryb zjadają żyjące koralowce: nagozęby np. swoimi ostrymi przednimi zębami odrywają małe kawałki rafy. Przy pomocy zębów trzonowych miażdżą odgryzione kęsy, aby dotrzeć do mięsa polipów. Rozgwiazdy mogą zjeść olbrzymią ilość koralowców. "Wywracają" one swoje żołądki na drugą stronę i rozpryskują soki trawienne na polipy. Następnie wciągają wnętrzności. Połów ich składa się z częściowo już strawionej "zupy" koralowej.
[edytuj] Symbioza ryb
Ryby zamieszkujące rafę koralową zbierają się czasami i czekają wspólnie na pojawienie się określonych gatunków krewetek lub wargaczy. Stworzenia te uwalniają większe ryby od pasożytów i usuwają martwe tkanki. Z takiego układu korzystają obie strony - ryby, które mają stałe źródło pożywienia oraz krewetki pozostające przy życiu. Innym przykładem symbiozy jest "współpraca" małych kiełbi i raków. Para raków wykopuje i utrzymuje tunel, który zamieszkuje wspólnie z kiełbiami. O każdym niebezpieczeństwie dobrze widzące kiełbie powiadamiają gorzej widzące kraby uderzając je ogonem po czułkach.
[edytuj] Typy raf
Rafy dzieli się na trzy typy:
- przybrzeżne - występujące u spadzistych brzegów wysp lub stałego lądu
- barierowe - występują dalej od brzegu stałego lądu
- oceaniczne - występują w oceanie
[edytuj] Odkrywcy Wielkiej Rafy Koralowej
- 1606 - Luis Váez de Torres
- 11 czerwca 1770 - James Cook na "HMS Endeavour"
- 1789 - Kpt. Bligh "Bounty"
Od 26 października 1981 roku, jako park morski (Great Barrier Reef Marine Park), objęta ochroną, wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Powierzchnia parku, chronionego przez UNESCO, wynosi 346 000 km². (Morze Koralowe, Wielka Rafa Koralowa oraz lasy tropikalne Queensland).
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Great Barrier Reef - strona w języku angielskim
- Galeria Wielkiej Rafy Koralowej
- Rafa Koralowa - strona poświęcona Rafie Koralowej
