Wilhelm Feldman
Z Wikipedii
Wilhelm Feldman (ur.8 kwietnia 1868, zm. 25 października 1919) - polski publicysta, krytyk i historyk literatury, autor m.in. "Współczesnej literatury polskiej"; także dramatopisarz i prozaik. Żonaty z Marią z Kleinmanów (tłumaczką literatury w językach zachodnich), miał z nią syna Józefa (1899-1946).
Feldman pochodził z rodziny żydowskiej, był gorącym zwolennikiem żydowskiego ruchu asymilacyjnego. Już w 1886 rozwijał żywą akcję na polu "uobywatelenia" Żydów, wydawał w tym duchu czasopisma i broszury ("Asymilatorzy, sjoniści i Polacy"; "O jargonie żydowskim"; "Stosunek Mickiewicza do Żydów"; "Kościuszko i Berek Joselowicz"). Będąc sekretarzem barona Hirscha (w Krakowie 1891-1894), miał sposobność wcielania swych idei w życie. Z kwestii żydowskiej przeszedł do spraw społecznych i brał udział w formowaniu w Galicji partii radykalno-postępowej. Należał do założycieli organu młodzieży postępowej "Ognisko". W 1895 w Berlinie słuchał wykładów z dziedziny nauk społecznych i filozofii, lecz z końcem roku musiał Berlin opuścić, ponieważ wytoczono mu proces o "propagandę wielkopolską"; osiadł w Krakowie, gdzie założył "Dziennik Krakowski", redagowany w duchu demokratyczno-wolnomyślnym. Po półtorarocznym istnieniu dziennik przestał wychodzić i Feldman przeniósł się do Lwowa, gdzie utrzymywał się z prac literackich i publicystycznych.
W 1901 objął wydawnictwo upadającego miesięcznika krakowskiego "Krytyka" i prowadził je z powodzeniem (do 1914), początkowo we Lwowie, później w Krakowie. Prócz tego zajmował się organizacją uniwersytetów ludowych (Uniwersytetu Ludowego w Krakowie i Wyższych Kursów Wakacyjnych w Zakopanem) i sam wygłosił wiele popularnych wykładów o kwestiach estetycznych, historyczno-literackich i filozoficznych. Podczas I wojny światowej poparł Piłsudskiego i wstąpi ł do Legionów.
Jego sztandarowe opracowanie "Współczesna literatura polska" miało za życia autora kilka wydań zawierających uzupełnienia autora obejmujące kolejne okresy (np. wydanie II z 1901 obejmowało okres 1880-1901 do wydania III z 1905 roku Feldman dodał tom czwarty do 1904, a wydanie szóste z 1918 objęło już czasy od 1864-1917. Wydanie ósme, opracowane po śmierci Feldmana przez Stanisława Lama w 1930 obejmowało już okres 1864-1923. Wśród innych prac publicystycznych napisał także m.in. "O Rosji" (Kraków, 1903); "Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846-1906" (Kraków 1906-1907); "Dzieje polskiej myśli politycznej w okresie porozbiorowym" (Kraków, 1913-1920)
Wydał także prace literackie, m.in.: "Piękna Żydówka" (1887); "Żydziak" (1888); "Nowele i obrazki" (1889); "W okowach" (1890); "Jak w życiu" (1892); "Nowi ludzie" (1894); "Ananke" (1897); "Sądy Boże" (dramat, 1898, wystawiony i drukowany w Warszawie w 1899), "Cudotwórca" dramat, grany w Warszawie, Lwowie i Krakowie; "Czyste ręce", dramat (1901); "Trzech muszkieterów" (Kraków, 1903); "My artyści" (sztuka w 4 aktach, Lwów 1909).
