Wojsko komputowe
Z Wikipedii
Wojsko komputowe - formacja wojskowa w Polsce w XVII i XVIII wieku.
Do połowy wieku XVII stosowano podział sił zbrojnych na wojska zaciężne o charakterze stałym (tzw. wojska kwarciane ) oraz na oddziały suplementowe (nazywane również komputowymi), powoływane doraźnie w okresie zagrożenia wojennego. W roku 1652 zniesiono ten podział, tworząc jednolitą formację stałego wojska zaciężnego zwaną wojskiem komputowym. Nazwa pochodzi od komputu, czyli etatu armii uchwalonego przez sejm. Wyraz komput pochodzi od łacińskiego computatio co znaczy rachunek, obliczanie. W zależności od potrzeby tworzono oddziały zarówno w autoramencie narodowym jak i cudzoziemskim.
Komput był ustalany w jednostkach obrachunkowych nazywanych "porcjami" w piechocie, a w jeździe "koniami". Stan osobowy był zależny od zaradności hetmanów i zasadniczo był wyższy. Teoretycznie stanowił tajemnicę państwową. Komput pokojowy wynosił 12 tysięcy jednostek dla Korony i 6 tysięcy dla Wielkiego Księstwa. W czasie wojny wzrastał, w zależności od potrzeb, do 24 - 40 tysięcy dla Korony i 8 - 22 tysięcy dla Litwy. Oprócz tego nadal istniały jednostki wojskowe formowane na zasadzie poboru rekruta: piechota wybraniecka, a od 1653 roku również piechota łanowa (piechota dymowa od 1673). Do 1699 roku istniały niewielkie oddziały kozaków rejestrowych. Nadal pozostała możliwość powoływania pospolitego ruszenia szlachty. Jak wcześniej istniały również niepaństwowe oddziały wojskowe. Gwardia królewska, oddziały zaciągane przez województwa i ziemie na mocy uchwał sejmików ziemskich, siły zbrojne utrzymywane przez miasta królewskie, wojsko ordynckie i wojsko prywatne.
Sejm niemy (1717) pod naciskiem Rosji wprowadził stały komput (na czas pokoju i wojny) liczący 18 000 jednostek obrachunkowych dla Korony i 6,2 tysiąca dla Litwy. W praktyce wprowadziło to kontrolę Rosji nad liczebnością wojsk polskich.
