Wikipedysta:Wpedzich/Marimba
Z Wikipedii
Marimba - instrument muzyczny z grupy idiofonów. Jego klawisze lub sztabki (zwykle drewniane) uderza się pałeczkami w celu wydobycia dźwięku. Są one ułożone identycznie, jak klawiatura fortepianu, z półtonami położonymi wyżej i nad tonami podstawowymi, co pomaga zarówno wizualnie jak i fizycznie muzykowi.
Marimba koncertowa ma dźwięk o jedną oktawę niżej niż jej kuzyn, ksylofon. Obydwa instrumenty są zwykle wykonane z drewna palisandrowego, choć coraz częściej stosuje się tworzywa syntetyczne. Sztabki marimby są szersze i cieńsze niż stosowane w ksylofonie, szczególnie w części środkowej; taki kształt powoduje, że instrument generuje inny zestaw przydźwięków, nadając muzyce pełniejsze brzmienie. Pierwszy przydźwięk jest o dwie oktawy wyższy od tonu podstawowego, zaś w ksylofonach różnica miedzy tonem podstawowym a pierwszym przydźwiękiem wynosi 1 i 1/5 oktawy. Ksylofon uzyskuje dzięki temu krótszy i "jaśniejszy" dźwięk, muzyk może też na nim grać twardszymi pałeczkami. Podczas, gdy wszystkie sztabki ksylofonu są najczęściej takiej samej szerokości, współczesne marimby mają sztabki krótsze i węższe w wyższych oktawach. Pozwala to większym instrumentom, na przykład pięciooktawowym, odpowiednio odgrywać niższe nuty z pełnymi przydźwiękami.
Spis treści |
[edytuj] Współczesna marimba
[edytuj] Rezonatory
Kluczem do bogatego brzmienia marimby są jej rezonatory. Są to metalowe rury, najczęściej wykonane z aluminium podwieszone do każdej sztabki, których długość zależna jest od częstotliwości tonu generowanego przez daną sztabkę. Wibracje sztabki rezonują podczas przejścia do rury, wzmacniając dźwięk w taki sam sposób, w jaki zachodzi to w korpusie gitary, czy wiolonczeli. W instrumentach o skali dźwięku powyżej czterech i pół oktawy długość rur wzmacniających dźwięki basowe przekracza wysokość instrumentu. Niektórzy producenci, w tym Malletech, rekompensują to zaginając końcówki rur. Inni, jak Adams Musical Instruments i Yamaha rozszerzają rury na dole, odpowiednio powiększając pojemność rezonatora bez konieczności jego wydłużania. Podobny efekt stosuje Marimba One, rozszerzając dolne części rezonatorów do postaci owalnej komory osiągającej 30 cm szerokości.
[edytuj] Zastosowanie
Nowoczesne marimby spotykane są jako instrumenty solowe, jak również w sekcjach perkusyjnych, grupach opartych na marimbach, zespołach jazzowych, orkiestrach marszowych (w czole składu), orkiestrach dętych, grupach instrumentów dętych i orkiestrach. W ostatnich latach da się zauważyć zwiekszenie zainteresowania współczesnych kompozytorów marimbą.
[edytuj] Instrument ludowy
Termin marimba odnosi się również do tradycyjnych instrumentów ludowych, których pierwowzory najprawdopodobniej powstawały od siebie niezależnie w zachodniej Afryce (balafon) i w Ameryce Środkowej sprzed czasów Kolumba. Szczególnie rozwiniętym przypadkiem są instrumenty strojone w skali siedmiotonowej z rezonatorami tykwowymi pochodzące z Mozambiku - te najczęściej są wykorzystywane w dużych zespołach muzycznych, których muzyka akompaniuje wyreżyserowanych przedstawień tanecznych, odtwarzających na przykład epizody historyczne. tradycyjne zespoły wykorzystujące marimby popularne są na przykład w Gwatemali, gdzie są symbolem kultury narodowej, lecz takie grupy muzyczne spotyka się też w Kostaryce czy na wyżynach Meksyku oraz wśród ludnosci Ekwadoru pochodzenia afrykańskiego. Odmiana marimby wykorzystywana podczas pogrzebów członków plemienia Dagar w Ghanie nosi nazwę gyil.
[edytuj] Rezonatory
W najbardziej tradycyjnej wersji do sztabek instrumentu doczepianie są tykwy różnego rozmiaru. Wersje bardziej zaawansowane buduje się z wykorzystaniem rzeźbionych rezonatorów drewnianych, co pozwala na dokładniejsze strojenie marimby. W środkowej Ameryce na spodzie każdego rezonatora zwykle wierci się otwór, przykrywany jest skórą owcy, nadając marimbie "brzęczący" lub terkoczący przydźwięk o nazwie charleo.
W wersjach współczesnych, rezonatory drewniane ustąpiły miejsca wykonanym z polichlorku winylu. Otwory na spodzie rur pokrywa cię cienkim papierem w celu uzyskania wspomnianego wyżej "brzęczenia".
[edytuj] Zimbabwe
Profesor Andrew Tracey twierdzi, że marimby pojawiły się w Zimbabwe dopiero w roku 1960[1].
Muzyka plemienia Shona stała się popularna na Zachodzie, gdzie marimby wykorzystywano do odgrywania muzyki plemion Zimbabwe początkowo przeznaczonych dla takich instrumentów, jak mbira dzavadzimu, nyunga nyunga i matepe. Pierwsze transkrypcje utworów Shona wykorzystywano w edukacji muzycznej w Zimbabwe. Instrumenty właściwe dla plemienia Shona zwykle posiadały tylko jeden rząd sztabek, bez "czarnych" półtonów, i strojone były według skali C major, co pozwalało na współgranie z zachodnią wersją mbiry strojonej według skali G nyamaropa. Często instrumenty tradycyjne wyposaża się w sztabkę odpowiadającą dźwiękowi F# (pomiędzy klawiszami F i G w tej samej linii), co pozwala na grę w skali G major, choć relacja strojenia mbiry i instrumentów zachodnich jest złożona. Istnieją inne szkoły strojenia mbiry, a niektórzy muzycy wolą instrumenty nie wyposażone w dźwięk F#.
W Stanach Zjednoczonych zespoły grające muzykę Zimbabwe na marimbach spotkać można najczęściej w stanie Kolorado i północno-zachodnich stanach leżących nad Oceanem Spokojnym. lecz pojedyncze zespoły istnieją od Wschodniego Wybrzeża po Kalifornię, a nawet na Hawajach i Alasce. Głównym wydarzeniem w świecie instrumentalistów grających na marimbach jest ZimFest, coroczny festiwal muzyczny.
