Wikipedysta:Xpicto/brudnopis
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Ł
Szablon:Шаблон:Латиница
Ł, ł — буква латиницы, используемая в польском, кашубском, лужицких языках, в «лацинке» (белорусский латинский алфавит), а также в языке навахо. В славянских языках Ł обозначает звук, восходящий к общеславянскому непалатализованному [l].
В начале XX века польское Ł обозначало звук, близкий к произношению русского твердого Л. Такое произношение иногда до сих пор требуется на телевидении и радио, в сценической речи. Это старое произношение сохраняется в восточных районах Польши, у поляков Литвы, Белоруссии и Украины. В настоящее же время, особенно в разговорной речи, польское Ł преимущественно обозначает неслоговое [u], близкое к белорусскому Ў или английскому W.
Впервые обозначение твердого и мягкого польских звуков [l]/[l'] разными буквами встречается в орфографическом трактате Якуба Паркошовица, написанном около 1440 г. (сохранился в списках 1460—1470-х гг.): для мягкого звука он предложил букву в виде рукописного , а для твердого — l со штрихом, идущим влево вверх (нечто напоминающее Ч); впрочем, примеров применения такой орфографии не сохранилось. Нынешнюю же систему (обозначать мягкий звук обычной буквой L, а твердый — перечеркнутой Ł) изобрел Станислав Заборовский, который в 1514—1515 напечатал в Кракове книгу «Orthographia seu modus recte scribendi et legendi Polonicum idioma quam ultissimus»; он же считается «отцом» польской буквы Ż, остальные же предложенные им начертания не прижились, хотя сама идея использования для польского письма диакритических знаков вместо изменения формы собственно букв также принадлежит ему.
При письме от руки перечеркивание буквы Ł/ł заменяется тильдой над буквой.
В белорусской «лацинке» буква Ł заменяет обычную кириллическую Л.
В языке навахо Ł используется для обозначения безгласного альвеолярного латерального фрикативного звука [ɬ], похожего на звук валлийского языка, обозначаемый Ll.
[edytuj] Magyar nyelv
[edytuj] Słownictwo
[edytuj] Pochodzenie
Pochodzenie słownictwa języka węgierskiego. W poniższej tabeli przedstawiono procentowy udział różnych źródeł pochodzenia słownictwa węgierskiego. Jest to udział liczony słownikowo (nieuwzględniający frekwencji słów).
pochodzenie | udział procentowy |
---|---|
ugrofińskie | 21 |
słowiańskie | 20 |
niemieckie | 11 |
tureckie | 9,5 |
łacińskie i greckie | 6 |
romańskie | 2,5 |
irańskie | 1 |
nieznane | 30 |
W tekstach (a więc z uwzględnieniem frekwencji występowania) 80 - 90 % słów ma pochodzenie ugrofińskie.
[edytuj] Pożyczki słowiańskie
wyraz węgierski | polski odpowiednik |
---|---|
mezsgye | miedza |
kasza | kosa |
széna | siano |
konkoly | kąkol |
dorong | drąg |
galamb | gołąb |
munka | praca (męka) |
szerda | środa |
csütörtök | czwartek |
péntek | piątek |
szomszéd | sąsiad |
káposzta | kapusta |
barázda | bruzda |
szalma | słoma |
len | len |
gereblye | grabie |
cseresznye | czereśnia |
szilva | śliwka |
málna | malina |
galagonya | głóg |
jávor | jawor |
bárány | baran |
kacsa | kaczka |
medve | niedźwiedź |
vidra | wydra |
giliszta | glista |
bolha | pchła |
pisztráng | pstrąg |
rák ‘rak’, csónak ‘czółno’, patak ‘potok’, mocsár ‘moczary’, porond ‘prąd’, udvar ‘podwórze’, konyha ‘kuchnia’, pince ‘piwnica’, gerenda ‘belka’ (grzęda), asztal ‘stół’, polc ‘półka’, kulcs ‘klucz’, ebéd ‘obiad’, vacsora ‘kolacja’ (wieczerza), tészta ‘ciasto’, kalács ‘kołacz’, pecsenye ‘pieczeń’, kolbász ‘kiełbasa’, szalonna ‘słonina’, szoknya ‘spódnica’, család ‘rodzina’, cseléd ‘czeladź’, déd ‘(pra)dziad’, unoka ‘wnuk’, bodnár ‘bednarz’, takács ‘tkacz’, kovács ‘kowal’, kalapács ‘młotek’, borotva ‘brzytwa’, korong ‘krąg’, abroncs ‘obręcz’, vödör ‘wiadro’, király ‘król’, vajda ‘wojewoda’, ispán ‘żupan’, paraszt ‘chłop’ (prosty), pénz ‘pieniądz’, pecsét ‘pieczęć’, karácsony ‘święta Bożego Narodzenia’ (przekraczać), német ‘niemiecki’, lengyel ‘polski’, szabad ‘wolny, swobodny’, drága ‘drogi’, bolond ‘błazen’ (błąd), tompa ‘tępy’.
[edytuj] Alfabet łaciński
Do uzupełnienia:
- język słoweński
- język retoromański
- język chorwacki
- język portugalski
- język kataloński
- język turecki
- język afrikaans
- język hawajski
[edytuj] Sampi
Sampi (wielka litera: Ϡ, mała litera: ϡ) jest literą, która występowała w niektórych przedklasycznych wariantach alfabetu greckiego. Używana była do przedstawiania podwójnego ss, dlatego była także nazywana podwójną sigmą disigma. W greckim systemie liczbowym reprezentowała wartość 900.
[edytuj] Pochodzenie
Pochodzenie litery sampi jest nieznane. Mogła ona bądź bezpośrednio, bądź pośrednio rozwinąć się z archaicznej greckiej litery san (Ϻ) pochodzącej z fenickiego litery sade (). Litera sade oznaczała dźwięk zbliżony do s. Jednak litera sampi nie występowała w alfabecie greckim między literami pi i koppa, ale na końcu za literą omega. Dlatego istnieje hipoteza mówiąca, że sampi została później dołączona do alfabetu greckiego.
Nazwa sampi nie jest jasna. Być może ma związek z nazwą san. Inną możliwością jest pochodzenie od słów ὡσὰν πῖ hōsan pi „jak pi“), litera ta bowiem graficznie jest podobna do pi.
[edytuj] Verwendung als Buchstabe
In einigen Alphabeten Ioniens (Teos, Ephesus, Kyzikos und Halikarnassos) und Pamphyliens (Perge, Sillyon) kommt ein spezieller Buchstabe mit der Form 14px bzw. 14px vor. Dabei handelt es sich wahrscheinlich um den Vorläufer des Sampi. Dieses Zeichen ist im 6. bis 5. Jahrhundert v. Chr. in ionischen und im 4. bis 2. Jahrhundert v. Chr. in pamphylischen Inschriften belegt und steht an Stellen, wo in den meisten Dialekten σσ (ss) und im klassischen Attischen ττ (tt) steht, z. B. ΘΑΛΑ14pxΑ statt ΘΑΛΑΣΣΑ (thalassa) bzw. ΘΑΛΑΤΤΑ (thalatta). Wie diese Buchstabenverbindung in der Antike ausgesprochen wurde, ist umstritten. Da sie aber sprachhistorisch auf *kj zurückgeht, scheint die Aussprachevariante /ts/ möglich. Dass das Sampi später durch σσ ersetzt wurde, könnte dann darauf hinweisen, dass die Aussprache sich von /ts/ zu /ss/ gewandelt hatte.
[edytuj] Verwendung als Zahlzeichen
Im System der griechischen Zahlen sind drei archaische Buchstaben als Zahlzeichen beibehalten worden: das Digamma (Ϝ) für 6, das Qoppa (Ϙ) für 90 und das Sampi (Ϡ) als letztes Zahlzeichen für 900. Die griechischen Zahlzeichen entstanden ebenso wie die bis heute gebräuchliche Standardvariante des griechischen Alphabets in der ionischen Stadt Milet. Der Buchstabe Sampi ist in milesischen Inschriften nicht belegt, deshalb scheint es wahrscheinlich, dass der Buchstabe übernommen wurde, um die Zahlzeichen zu komplettieren. Ursprünglich hatte das Zahlzeichen die Form 14px. In dieser Form ist er auch im gotischen Alphabet als Zahlzeichen für 900 übernommen worden. In den mittelalterlichen Handschriften erhielt das Sampi seine heutige Form Ϡ.
[edytuj] Weblinks
Szablon:Navigationsleiste Griechisches Alphabet
Kategorie:Griechischer Buchstabe
[edytuj] Szablon: Alfabet Grecki
Alfabet grecki | |||
---|---|---|---|
Α α alfa | Ν ν ni | ||
Β β beta | Ξ ξ ksi | ||
Γ γ gamma | Ο ο omikron | ||
Δ δ delta | Π π pi | ||
Ε ε epsilon | Ρ ρ rho | ||
Ζ ζ dzeta | Σ σ ς sigma | ||
Η η eta | Τ τ tau | ||
Θ θ theta | Υ υ ypsilon | ||
Ι ι jota | Φ φ fi | ||
Κ κ kappa | Χ χ chi | ||
Λ λ lambda | Ψ ψ psi | ||
Μ μ mi | Ω ω omega | ||
Litery nieużywane współcześnie | |||
Ϝ ϝ digamma | Ϻ ϻ san | ||
Ϙ ϙ koppa | Ϡ ϡ sampi | ||
Ϛ ϛ stigma | Ϸ ϸ szo |
|
Alfabet grecki | |||
---|---|---|---|
Α α alfa | Ν ν ni | ||
Β β beta | Ξ ξ ksi | ||
Γ γ gamma | Ο ο omikron | ||
Δ δ delta | Π π pi | ||
Ε ε epsilon | Ρ ρ rho | ||
Ζ ζ dzeta | Σ σ ς sigma | ||
Η η eta | Τ τ tau | ||
Θ θ theta | Υ υ ypsilon | ||
Ι ι jota | Φ φ fi | ||
Κ κ kappa | Χ χ chi | ||
Λ λ lambda | Ψ ψ psi | ||
Μ μ mi | Ω ω omega | ||
Litery nieużywane współcześnie | |||
Ϝ ϝ digamma | Ϻ ϻ san | ||
Ϙ ϙ koppa | Ϡ ϡ sampi | ||
Ϛ ϛ stigma | Ϸ ϸ szo |
|
Alfabet grecki | |||
---|---|---|---|
Α α alfa | Ν ν ni | ||
Β β beta | Ξ ξ ksi | ||
Γ γ gamma | Ο ο omikron | ||
Δ δ delta | Π π pi | ||
Ε ε epsilon | Ρ ρ rho | ||
Ζ ζ dzeta | Σ σ ς sigma | ||
Η η eta | Τ τ tau | ||
Θ θ theta | Υ υ ypsilon | ||
Ι ι jota | Φ φ fi | ||
Κ κ kappa | Χ χ chi | ||
Λ λ lambda | Ψ ψ psi | ||
Μ μ mi | Ω ω omega | ||
Litery nieużywane współcześnie | |||
Ϝ ϝ digamma | Ϻ ϻ san | ||
Ϙ ϙ koppa | Ϡ ϡ sampi | ||
Ϛ ϛ stigma | Ϸ ϸ szo |
|
[edytuj] Szablon: Cyrylica
Аа • Бб • Вв • Гг • Ѓѓ • Ґґ • Дд • Ђђ • Ее • Єє • Ёё • Жж • Зз • Ѕѕ • Ии • Іі • Її • Йй • Јј • Кк • Ќќ • Лл • Љљ • Мм • Нн • Њњ • Оо • Пп • Рр • Сс • Тт • Ћћ • Уу • Ўў • Џџ • Фф • Хх • Цц • Чч • Шш • Щщ • Ъъ • Ыы • Ьь • Ээ • Юю • Яя
Ӑӑ • Әә • Ӕӕ • Ҕҕ • Ӗӗ • Ғғ • Ӏ • İі • Ӂӂ • Җҗ • Ӝӝ • Ҙҙ Ӟӟ • Ӡӡ • Ӣӣ • Ӥӥ • Ҡҡ • Ққ • Ҟҟ • Ҝҝ • Ңң • Ҥҥ • Өө • Ӧӧ • Ҧҧ • Ҫҫ • Ҷҷ • Ҹҹ • Ӵӵ • Ҽҽ • Ҿҿ • Ҩҩ • Ҳҳ • Һһ • Ҭҭ • Ҵҵ • Ӳӳ • Ӯӯ • Үү • Ұұ • Ӱӱ • Ԅԅ • Ԇԇ • Ҍҍ • Ӹӹ
Ҁҁ • Ѹѹ • Ѡѡ • Ѻѻ • Ѣѣ • ɾa • Ѥѥ • Ѧѧ • Ѫѫ • Ѩѩ • Ѭѭ • Ѯѯ • Ѱѱ • Ѳѳ • Ѵѵ • Ѷѷ • Ѿѿ
[edytuj] szablon
Grafika:Greek alphabet alpha-omega.PNG | |||
Cyrylica | |||
---|---|---|---|
Litery używane obecnie w językach słowiańskich | |||
А а | Ν ν ni | ||
Б б | Ξ ξ ksi | ||
В в | Ο ο omikron | ||
Г г | Π π pi | ||
Ѓ ѓ | Ρ ρ rho | ||
ґ | Σ σ ς sigma | ||
Д д | Τ τ tau | ||
Ђ ђ | Υ υ ypsilon | ||
Е е | Φ φ fi | ||
Ё ё | Χ χ chi | ||
Ж ж | Ψ ψ psi | ||
З з | Ω ω omega | ||
Litery używane w językach niesłowiańskich | |||
Litery nieużywane współcześnie | |||
Ϝ ϝ digamma | Ϻ ϻ san | ||
Ϙ ϙ koppa | Ϡ ϡ sampi | ||
Ϛ ϛ stigma | Ϸ ϸ szo |
|
[edytuj] Alfabet hebrajski
Alfabet hebrajski | |
---|---|
א | alef |
ב | bet |
ג | gimel |
ד | dalet |
ה | he |
ו | waw |
ז | zajin |
ח | het |
ט | tet |
י | jod |
כ ך | kap |
ל | lamed |
מ ם | mem |
נ ן | nun |
ס | samek |
ע | ajin |
פ ף | pe |
צ ץ | sade |
ק | qop |
ר | resz |
שׂ | sin |
שׁ | szin |
ת | taw |
Allofony | |
Samogłoski | |
ִ | hireq |
ֵ | sere |
ֶ | segol |
ַ | patah |
ָ | qames |
ֺ | holem |
ֻ | qubbus, šuruq |
ְ | šwa |
ֲ | hatep patah |
ֱ | hatep segol |
ֳ | hatep qames |
|
[edytuj] Szablon tabeli
kolumna 1, wiersz 1 | kolumna 2, wiersz 1 |
---|---|
kolumna 1, wiersz 2 | kolumna 2, wiersz 2 |