Zabytki Zielonej Góry
Z Wikipedii
Zielona Góra to miasto z nielicznymi zabytkami sięgającymi średniowiecza i czasów piastowskich, jednak układ śródmieścia z zachowanym średniowiecznym układem ulic oraz nasycenie miasta historyczną zabudową z XIX i początków XX w. spowodowało wpisanie - decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków - całego centrum Zielonej Góry do rejestru zabytków. Istotnym dla tego stanu rzeczy pozostaje fakt, iż miasto nie uległo zniszczeniom II wojny światowej.
Spis treści |
[edytuj] Budynki sakralne
[edytuj] Konkatedra św. Jadwigi
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Konkatedra św. Jadwigi w Zielonej Górze.
Najstarszy zabytek Zielonej Góry ufundowany został w II poł. XIII wieku przez księcia Konrada Głogowskiego pod wezwaniem św. Jadwigi (skądinąd babki fundatora). Kościół ten - dziś konkatedra - ukończony został w 1294 przez Henryka Głogowczyka, syna Konrada; sam fundator został pochowany w obrębie świątyni.
Po pożarze, który strawił kościół w 1419, powstała ceglana konstrukcja widocznej do dziś halowej bryły kościoła. Zachowane do dziś elementy gotyckie widoczne są w elewacji, w przyporach, w południowym portalu i niektórych oknach z ich ostrołukowym kształtem, a także wewnątrz, gdzie widoczne są gotyckie arkady międzynawowe, łuk tęczowy i portale.
Kościół płonął jeszcze kilkakrotnie, m.in. w wielkim pożarze miasta w 1582 (spłonął wówczas także kościół św. Jana), a także w 1627 i 1651. Po tym ostatnim, bardzo dotkliwym, kościół odbudowywano ćwierć wieku. W tym czasie m.in. mniejsze, półkoliste okna kościoła zastąpiły dotychczasowe gotyckie. W 1776 roku zawaliła się pękająca od dawna wieża kościoła. Wraz z nią runęły fragmenty ścian prezbiterium oraz nawy północnej, a także przęsła sklepień. Po tej katastrofie dach budowli zyskał widoczny dziś kształt - niski i rozczłonkowany - zakłócający proporcje budowli. Klasycystyczna, czterokondygnacyjna, zwieńczona tarasem i kopułą wieża z 1832 roku dopełnia współczesnego obrazu kościoła.
Książęta głogowsko-żagańscy patronowali głównemu kościołowi parafialnemu Zielonej Góry aż do roku 1427, kiedy książę Henryk IX przekazał farę żagańskiemu konwentowi augustiańskiemu. Kiedy ostatni z augustiańskich proboszczów Zielonej Góry, Paweł Lenberg, przeszedł na luteranizm, kościół przejęli w 1544 protestanci. Zmienne losy wojny trzydziestoletniej w I połowie XVII wieku skutkowały w Zielonej Górze zmiennymi losami tak kościoła św. Jadwigi, jak i sporami wokół prawa korzystania z cmentarza przy ewangelickim kościele św. Trójcy. Trzy lata po zawarciu pokoju westfalskiego, w 1651, ostatni pastor ewangelicki opuścił Zieloną Górę i oba kościoły przeszły w ręce katolików.
W 2006 roku odbył się remont konkatedry który trwał kilka miesięcy. Zmieniono kolor wieży, ściany zaś odświeżono lecz pozostawiono nieotynkowane, dzięki czemu widoczne są ślady przebudowy świątyni w poprzednich wiekach. Nocą katedra jest odpowiednio oświetlona.
[edytuj] Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej w Zielonej Górze.
Zbudowany w latach 1746-1748 na planie krzyża. Dawny zbór protestancki Ogród Chrystusowy. Wzniesiony w stylu szachulcowym. Przed każdą Mszą Świętą odsłaniany jest obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, zupełnie jak w sanktuarium na Jasnej Górze. Jeden z najstarszych kościołów Zielonej Góry.
[edytuj] Ciekawostki
Wieża kościelna dobudowana została znacznie później, bo w XIX w., i dlatego jest murowana, budynek i wnętrze kościoła są drewniane. Ciekawostką jest także to, że kościół jest drewniany i do tej pory nie uległ specjalnym zniszczeniom typu spalenie itp.
[edytuj] Inne
[edytuj] Ratusz
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Ratusz w Zielonej Górze.
Zielonogórski ratusz, jeden z najstarszych zachowanych zabytków Zielonej Góry. Wiele razy przebudowywany. Obecnie jest siedzibą Rady Miejskiej Miasta Zielona Góra.
[edytuj] Ciekawostki
Podczas jednego z przebudowań, położenie hełmu wieży zostało źle obliczone, a obecnie hełm stoi krzywo.
[edytuj] Wieża Łazienna
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Wieża Łazienna w Zielonej Górze.
Wieża Łazienna w Zielonej Górze. Prawie najstarszy zabytek miasta, bo aż z XV wieku. Dawniej w jej wnętrzu znajdowało się więzienie. Jej nazwa wzięła się z tego, że w jej pobliżu znajdowały się łaźnie miejskie.
[edytuj] Wieża Braniborska
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Wieża Braniborska.
Wieża Braniborska w Zielonej Górze – budynek obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu Zielonogórskiego, Centrum Astronomii im. Jana Keplera oraz Zielonogórskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. Wybudowana w latach 1859/1860 początkowo była restauracją-winiarnią z wieżą widokową.
[edytuj] Inne
- Kościół pw. Najświętszej Marii Panny, zwany kaplicą na winnicy. Zbudowany w pierwszej połowie XIV wieku w dowód wdzięczności przez ocalałych Zielonej Góry od panującej w 1314 roku zarazy.
- Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski, dawna kaplica staroluterańska wybudowana w 1866 roku.
- Ewangelicki kościół Jezusowy, dawny luterański kościół Chrystusowy. Budowany w latach 1909-1911.
- Kościół parafialny pw. Najświętszego Zbawiciela, dawny kościół ewangelicki Zbawiciela. Budowany w latach 1915-1917.
- Kapliczka wotywna na dzisiejszym os. Pomorskim postawiona w 1780 roku dla upamiętnienia ofiar zarazy, która 100 lat wcześniej spowodowała śmierć trzech czwartych mieszkańców Zielonej Góry. Budowla w stylu klasycystycznym, murowana, z cegły,
- Budynek przy ul. Sikorskiego 6, dawny Dom Stanów Ziemskich. Wybudowany w latach 1690-1692.
- Plebania przy ul. Mickiewicza z XIV wieku,
- Budynek przy ul. Lisowskiego 1-3, dawna szkoła ewangelicka otwarta w 1770 roku,
- Budynek przy ul. Kościelnej 13, dawna szkoła katolicka,
- Budynek Rektoratu Uniwersytetu Zielonogórskiego przy ul. Licealnej 9, dawne liceum dla dziewcząt,
- Budynek sądu okręgowego przy pl. Słowiańskim 6, dawne Gimnazjum im. Fryderyka Wilhelma IV,
- Budynek przy ul. Jedności 78 dawny Zajazd Poczty Kurierskiej z 1740 roku,
- Dom winiarski na winnicy z 1818 roku
[edytuj] Bibliografia
- Barbara Bielenis-Kopeć "Zabytki Zielonej Góry" wydanie drugie poszerzone i poprawione - Zielona Góra 2005.
- Tadeusz Dzwonkowski "Parafia pw. św. Jadwigi w Zielonej Górze - zarys dziejów" - Zielona Góra 1995.
