Miasto
Z Wikipedii
Miasto to historycznie ukształtowana jednostka osadnicza charakteryzująca się wysoką intensywnością zabudowy, małą ilością terenów rolniczych, ludnością pracującą poza rolnictwem (w przemyśle lub w usługach) prowadzącą specyficzny miejski styl życia. W różnych państwach kryteria miejskości są różne. Najczęściej są to kryteria ludnościowe, bądź prawno-administracyjne (prawa miejskie).
Spis treści |
[edytuj] Sytuacja prawna
Systemy prawne i administracyjne wielu krajów podchodzą do kwestii nazewnictwa obszarów zurbanizowanych na różne sposoby. W większości krajów Europy kontynentalnej nie stosuje się formalnego rozróżnienia między miastami dużymi a małymi, a miasta nie stanowią zazwyczaj odrębnych jednostek w podziale administracyjnym kraju. Z kolei w krajach anglojęzycznych często istnieje różnorodny i wielostopniowy podział na jednostki o różnych sytuacjach prawnych - od dużych miast (city), przez miasta mniejsze (town), do zurbanizowanych jednostek osadniczych określanych innymi nazwami (m.in. borough, township, municipality), często nie posiadających własnych samorządów.
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Polska
W Polsce przyjmuje się następującą definicję prawną: miasto to jednostka osadnicza o przewadze zwartej zabudowy i funkcjach nierolniczych posiadającą prawa miejskie, bądź status miasta nadany w trybie określonym przepisami.
W podziale administracyjnym miasta mają status samodzielnej gminy (gmina miejska) lub - w przypadku niewielkich miast - wchodzi w skład gminy miejsko-wiejskiej. Większe miasta mogą dzielić się na mniejsze jednostki (tzw. jednostki pomocnicze) - dzielnice lub osiedla. W Polsce miasta liczące poniżej 50 tys. mieszkańców są zarządzane przez burmistrza, natomiast miasta powyżej 50 tys. mieszkańców są zarządzane przez prezydenta miasta (z nielicznymi wyjątkami, np. Sopot (39 000), Wejherowo (47 500) i Kutno (48 141) są zarządzane przez prezydenta).
[edytuj] Funkcje miast
Funkcje egzogeniczne i funkcje endogeniczne. Funkcje endogeniczne to funkcje miasta skierowane do wewnątrz (administracja miejska, część handlu. Funkcje egzogeniczne to funkcje skierowane na zewnątrz miasta (przemysł, turystyka, handel moski itp.). Funkcje egzogeniczne dzielą sie na: funkcje centralne - usługi, handel i drobna wytwórczość skierowane do ściśle określonego, zdefiniowanego i na ogół leżącego wokół miasta zaplecza (por. teoria Christallera), funkcje wyspecjalizowane - funkcje o zasięgu zmiennym, często trudnym do zdefiniowania, niehierarchicznym. Działaność przemysłu, turystyka itp.) Funkcje mieszane - oba wspomniane typy nakładają sie na siebie. Układy lokalizacyjne miast wg. funkcji miasta: - układ ośrodków centralnych (central places), - układ ośrodków wyspecjalizowanych (specialized cities), - układ systemów sieci (network system), - układ miast - wrót (gateway cities).
Funkcje miast zależą od przeważającej funkcji i infrastruktury z tym związanej. Wyróżnia się miasta o funkcji:
- przemysłowej - gdzie większość ludzi znajduje zatrudnienie w przemyśle, obojętnie czy jest to przemysł ciężki, lekki, górniczy czy chemiczny; np. Katowice
- transportowej - tutaj wyróżnia się kilka podkategorii, jest to także kategoria, która nigdy nie występuje samodzielnie, miasto o tej funkcji spełnia co najmniej jeszcze jedną:
- usługowej - miasto z przeważającą liczba sklepów, marketów, szpitali, przedszkoli, lekarzy itp.
- religijnej - miejsce kultu jakiejś religii (np. Częstochowa, Mekka)
- uzdrowiskowej (np. Ciechocinek, Nałęczów).
[edytuj] Miasto stołeczne
Miasto stołeczne to nazwa zarezerwowana dla stolicy kraju, jednak jest ona stosowana także w nazwach miast pełniących niegdyś tą funkcję. W wielu przypadkach miasta stołeczne posiadają odrębny status administracyjny, często są wydzielone z podziału administracyjnego państwa na specjalnych warunkach.
Warszawa posiadała specjalny status administracyjny w latach 1946-1975 (była miastem wydzielonym, tzw. województwem miejskim). Obecnie Warszawa jest integralną częścią województwa mazowieckiego bez specjalnego statusu administracyjnego.
[edytuj] Największe miasta świata
Według liczby ludności zamieszkałej w granicach administracyjnych miasta. Dane na rok 2005.
Źródło: encyklopedia PWN "Fakty i liczby", Warszawa 2006
Porównaj z listą największych aglomeracji miejskich świata.
[edytuj] Zobacz też
- obszar metropolitalny, aglomeracja, megalopolis
- dzielnica, osiedle, wielki zespół mieszkaniowy
- socjologia miasta, socjologia przestrzeni, szkoła chicagowska
- miasto-ogród, miasto satelitarne, miasto-sypialnia
- prawa miejskie
- modele struktury przestrzennej miasta
- śródmieście, przedmieście
- urbanistyka, urbanizacja, kontrurbanizacja, ruralizacja
[edytuj] Zestawienia miast
- miasta w Polsce według liczby ludności,
- miasta w Unii Europejskiej według liczby ludności,
- miasta w Europie według liczby ludności,
- miasta świata według państw,
- największe aglomeracje świata.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Ludność wszystkich miast świata powyżej 10 tys. mieszkańców
- Sebastian Adamkiewicz, Spacer w wielkim mieście. Topografia miast średniowiecznych w magazynie Histmag
