Ivan Meštrović
From Wikipedia
 |
|
| rođen | 15. avgust, 1883. Vrpolje, Slavonija, Austro-Ugarska |
|---|---|
| preminuo | 16. januar, 1962. Saut Bend, SAD |
Ivan Meštrović (
izgovor?) (15. avgust 1883 – 16. januar 1962) je bio hrvatski vajar i arhitekta. Među najvećim vajarima religioznih motiva od renesanse do danas.
Sadržaj/Садржај |
[uredi - уреди] Život
Meštrović je rođen u malom gradu Vrpolje u Slavoniji, ali je svoje detinjstvo proveo u selu Otavice u Dalmaciji (oba mesta se nalaze u Hrvatskoj koja se u to vreme nalazila u Austro-Ugarskoj). Kao dete, Meštrović je slušao epsku poeziju, narodne pesme i istorijske balade, dok je čuvao ovce. Rođen je u seoskoj katoličkoj porodici, a njegova religioznost oblikovala se pod uticajem pučke religioznosti, Biblije i kasnog Tolstoja.
Sa šesnaest godina, Harold Bilinić, kamenorezac iz Splita, prepoznao je njegov talenat i uzeo ga je za šegrta. Njegov umetnički talenat razvio se gledanjem znamenitih građevina Splita, uz pomoć pri školovanju Bilinićeve supruge, koja je bila profesor u srednjoj školi. Uskoro, pronašli su jednog bečkog vlasnika rudnika, koji je finansirao Ivanovo preseljenje i školovanje u Beču. Morao je u nakraćem roku da nauči da govori nemački i da se prilagodi novoj sredini, ali je uprokos brojnim problemima završio studije.
Svoju prvu izložbu priređuje 1905. godine u Beču sa grupom Secesija, uz primetan uticaj stila Art Nove. Njegov rad je ubrzo postao popularan i Meštrović počinje da zarađuje dovoljno za učešće na internacionalnim izložbama, na koje je putovao sa svojom suprugom Ružom Klajn.
Godine 1908. seli se u Pariz. Skulpture napravljene u tom periodu, donose mu međunarodnu reputaciju. U Beograd se seli 1911, a ubrzo potom u Rim, gde je primio nagradu za delo Srpski paviljon na rimskoj međunarodnoj izložbi. U Rimu je proveo naredne četiri godine studirajući na skulpturama antičke Grčke.
Na početku Prvog svetskog rata, posle atentata u Sarajevu, Meštrović je pokušao da se vrati u Split preko Venecije ali ga je od tog puta odvratio njegov opozicioni stav prema austro-ugarskim vlastima. Tokom rata putovao je da bi učestvovao na izložbama u Parizu, Kanu, Londonu i Švajcarskoj. Bio je član Jugoslovenskog odbora.
Posle Prvog svetskog rata vratio se kući, u novoosnovanu Kraljevinu Jugoslaviju i upoznao drugu ljubav svog života, Olgu Kesterčanek, sa kojom se oženio. Imali su 4 dece- Martu,koja je rođena u Beču i Trvtka,Mariju i Matu, koji su rođeni u Zagrebu, gde su se preselili 1922. Kasnije bi zimske mesece provodili u svojoj palati u Zagrebu, a letnje u letnjoj kući napravljenoj ' 30. godina u Splitu. Postao je profesor, a kasnije direktor Kulturnog instituta u Zagrebu. Nastavio je sa pravljenjem velikog broja dela.
Putovanjima po čitavom svetu su se nastavila, izlagao je svoja dela: u Bruklinskom muzeju (1924), Čikagu (1925), kao i u Egiptu i Palestini 1927. godine.
Zbog njegovog stava prema Italiji, kada je osudio italijanski iredintizam prema Dalmaciji, i Nemačkoj, kada je odbio Hitlerov poziv da poseti Berlin ' 30, ustaše su ga na kratko zatvorile tokom Drugog svetskog rata. Uz pomoć Vatikana, prebacio se u Veneciju i Rim, docnije u Švajcarsku. Cela njegova familija, nije uspela da se izvuče pred naletima rata – njegova prva žena Ruža Klajn umrla je 1942. zajedno sa svojom jevrejskom porodicom u Holokaustu. Kasnije, brata Petara zatvorile su komunističke vlasti.
Titova Jugoslavija je pozvala Meštrovića da se vrati, ali je on odbio da živi u komunističkoj zemlji. Godine 1946, Univerzitet u Sirakuzi ponudio mu je profesorsko mesto i on se preselio u Sjedinjene Države. Još 1945. dobio je američko državljanstvo, a deset godina kasnije postaje profesor na Univerzitetu Notr Dam.
Pre nego što je umro, Meštrović se na kratko vratio u Jugoslaviju poslednji put da bi posetio zatvorenog kardinala Alojzija Stepinca i Josipa Broza Tita.
Na zahtev jugoslovenskih kulturnih poslenika, poslao je 59 statua iz Sjedinjenih Država u Jugoslaviju (uključujući i spomenik Petra Petrovića Njegoša), a 1952. dodatnih 400 skulptura i različitih crteža.
Smrt Meštrovićeve dece kao da je uticala i na njegovu. Njegova kćerka Marta, koja se s njim doselila u Ameriku, umrla je u 24. godini 1949; njegov sin Tvrtko, koji je ostao u Zagrebu, umro je 1961. godine. Meštrović je napravio četiri glinene skulpture, da bi obeležio smrt svoje dece- Marte i Trvtka. Nekoliko meseci docnije, Ivan Meštrović je umro u svojoj 79. godini života u gradu Saut Bend, država Indijana (SAD). Prema njegovim poslednjim željama, poslednji ostaci su mu prebačeni u Otavice, gde su kremirani.
[uredi - уреди] Rad
Ivan Meštrović je izvajao preko pedeset spomenika tokom svog dvogodišnjeg boravka u Parizu (1908-1910). Temu boja na Kosovu naročito je obeležio spomenik Kosovu u Parizu. Mnogo njegovih ranih dela nose panslovensku notu sa ciljem da se svi južni Sloveni ujedine.
Sa stvaranjem prve Jugoslavije, njegov rad se preorijentiše na muziče instrumente i kepele. Sebe je prektično orijentisao na religiozne motive, pravljene naročito od drveta, pod uticajima vizantijske i gotske arhitekture. Najpoznatija dela iz tog perioda su Raspeće i Madonna; kasnije je bio više impresioniran Mikelanđelom Buonarotijem kada je pravio veliki broj kamenih reljefa i portreta.
U njegova najpoznatija dela se ubrajaju:
- Grgur od Nina u Splitu.
- Josip Juraj Štrosmajer u Zagrebu
- Zahvalnost Fransuskoj u Beogradu na Klemegdanu
- Nezani junak na Avali kod Beograda
- Svetozar Miletić u Novom Sadu
- Indijanac u Čikagu
Galerije sa njegovim delima:
- Meštrovićeva galerija u Splitu, otvorena posle njegove donacije 1950, koja uključuje 86 statua, 17 crteža i osam bronzanih statua na otvorenom, 28 reljefa u drvetu.
- Memorijalna galerija Ivan Meštrović napravljena 1973. Vrpolju, njegovom rodnom mestu, sa 35 radova u bronzi i kamenu.
- Narodni muzej u Beogradu, koji poseduje spomenike kao što su Miloš Obilić, Kosovka devojka, Kraljević Marko, Srđa Zlopogleđa, Udovica
[uredi - уреди] Spoljna poveznica
[uredi - уреди] Galerija
 Spoemenik Neznanom junaku, Avala kod Beograda |
 Pobednik , Beograd, Kalemegdan |
 Spomenik Petru Petroviću Njegošu na Lovćenu |
 Kosovskim osvetnicima 1912-1913. (reljef) |
 Indijanac, Čikago |
