แอกซอน
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
แอกซอน (Axon) เป็นเส้นใยของเซลล์ประสาทที่มีลักษณะเรียวยาว แอกซอนเป็นโครงสร้างที่นำกระแสประสาทจากตัวเซลล์ประสาทเพื่อสื่อสารกับเซลล์ประสาทตัวอื่นๆ
แอกซอนเป็นเส้นใยที่ใช้ลำเลียงข้อมูลข่าวสารของระบบประสาท เมื่อแอกซอนหลายเส้นรวมกันเป็นมัดก็เรียกว่า เส้นประสาท เส้นผ่านศูนย์กลางของเส้นใยแอกซอนแต่ละเส้นอาจมีขนาดเล็กระดับไมโครเมตรซึ่งต้องใช้กล้องจุลทรรศ์ส่องดู หรืออาจมีขนาดใหญ่ที่สามารถมองเห็นนได้ด้วยตาเปล่า เส้นใยแอกซอนที่ยาวที่สุดในร่างกายมนุษย์ คือ แอกซอนในเส้นประสาทเซียติก (sciatic nerve) ซึ่งเริ่มต้นจากฐานของกระดูกสันหลังไปยังนิ้วหัวแม่เท้า โดยมีความยาวประมาณหนึ่งเมตรหรืออาจจะมีความยาวมากกว่านี้ในบางคน
ในสัตว์มีกระดูกสันหลัง แอกซอนบางส่วนจะถูกห่อหุ้มด้วยเยื่อไมอีลิน เยื่อไมอีลินนี้ถูกสร้างจากเซล์เกลีย 2 ชนิด 1. เซลล์ชวาน(Schwann cell) มีหน้าที่สร้างเยื่อไมอีลินในระบบประสาทส่วนปลาย คือ ในเส้นประสาทนอกสมองและไขสันหลัง 2. โอลิโกเดนโดรไซต์(oligodendrocyte) มีหน้าที่สร้างเยื่อไมอีลินในระบบประสาทส่วนกลาง คือ ในสมอง และไขสันหลัง
แอกซอนที่ถูกห่อหุ้มด้วยเยื่อไมอีลินแล้วจะมีช่องว่างระหว่างโหนดเรียกว่า โหนดออฟเรนวิเยอร์ เป็นตำแหน่งที่เกิดการแลกเปลี่ยนไอออนในกระบวนการนำกระแสประสาท หากเกิดการทำลายเยื่อไมอีลินก็จะเกิดโรคทางระบบประสาทที่เรียกว่า มัลติเปิล สเคลอโรซีส (multiple sclerosis)(เอ็มเอส) ปัจจุบันนี้มีการจำแนกประเภทของเส้นประสาทตามความเร็วการนำสัญญาณของแอกซอน การห่อหุ้มด้วยเยื่อไมอีลิน และขนาดของเส้นประสาท เป็นต้น เช่น เส้นประสาทชนิด ซี ซึ่งไม่มีเยื่อไมอีลินห่อหุ้ม ทำให้นำกระแสประสาทได้ช้า ในทางตรงกันข้ามเส้นประสาทชนิดเอเดลต้ามีเยื่อไมอีลินห่อหุ้ม จึงทำให้นำกระแสประสาทได้เร็ว เป็นต้น
แอกซอน (สีเขียว)ที่กำลังเจริญโตบโตจะมีการเดินทางไปยังพื้นที่เป้าหมายโดยใช้โครงสร้างที่เรียกว่า โกรธโคน (growth cone)ซึ่งอยูที่ส่วนปลายของแอกซอน (สีแดง) โกรธโคนนี้มีลักษณะคล้ายฝ่ามือ ส่วนที่ยื่นออกไปคล้ายนิ้วมือเรียกว่า ฟิโลโพเดีย (filopodia) การเดินทางของแอกซอนนี้ต้องอาศัยการทำงานของตัวรับที่ผิวเซลล์ ซึ่งตอบสนองกับสารเคมีในพื้นที่สมองส่วนต่างๆ ที่แอกซอนจะเดินทางไปถึง เช่น เอ็นแคม ลามินิน ไฟโบรเน็คติน ทีแนสซิน เป็นต้น และโปรตีนที่สำคัญที่ช่วยให้แอกซอนมีการเคลื่อนที่และช่วยรักษารูปร่างแอกซอนไว้ คือ แอกติน (actin) ซึ่งกระบวนการเดินทางของแอกซอนนี้อาจเรียกว่า แอกซอน ไกด์แดนซ์ (axon guidance)
